Ανοιχτή Επιστημονική Ομιλία πραγματοποίησε στο ΙΤΕ ο καθ. Gérard Mourou, ο οποίος τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής 2018. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας.
Για τον αντίκτυπο που έχει στον κόσμο ο λόγος που πήρε Νόμπελ ο Gérard Mourou, τόνισε:
«Θα αναφερθώ σε εφαρμογές που έχουν σχέση με την κοινωνία, και ξεκινώ από αυτές που έχουν σχέση με την Ιατρική. Με αυτή την τεχνική που αναπτύξαμε και τα πολύ ισχυρά λέιζερ μπορούμε να παράξουμε ενεργητικά πρωτόνια, σωματίδια τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηιθούν για θεραπεία καρκίνου.
Μία άλλη εφαρμογή που έχει σχέση με την κοινωνία είναι η διαχείριση πυρηνικών αποβλήτων. Αυτή τη στιγμή η πυρηνική ενέργεια είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος να παράξουμε ενέργεια, εάν κι εφόσον διαχειριστούμε τα απόβλητα. Με τα λέιζερ αυτά που έχουν αναπτυχθεί, προτείνουμε μία νέα τεχνική με την οποία μπορεί να γίνει διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων, να μειωθεί η πυρηνική τους ακτινοβολία σε επιτρεπτά όρια».
Με το βραβείο Νόμπελ ο κόσμος σε αντιμετωπίζει διαφορετικά, επομένως έχεις μία ενισχυμένη ευθύνη απέναντί του. Διότι, οτιδήποτε πεις, ο κόσμος το παίρνει πολύ σοβαρά και πρέπει να είσαι βέβαιος ότι αυτά που λες είναι σωστά».
Για τη συνεργασία του με το ΙΤΕ τόνισε: «Συνεργάζομαι με το ΙΤΕ πολλά χρόνια, κοντά στα 20. Αυτό που παρατηρώ είναι ότι υπάρχει μία συνεχής πρόοδος κι έχει φτάσει το ΙΤΕ σε πολύ υψηλά επίπεδα. Εκπαιδεύει πάρα πολλούς νέους φοιτητές οι οποίοι λαμβάνουν πολύ υψηλής ποιότητας εκπαίδευση. Το ΙΤΕ είναι γνωστό διεθνώς. Ξεκίνησε με την βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για το τι μπορεί να πετύχει η ΕΕ. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και γι’ αυτό θα πρέπει να είστε πολύ υπερήφανοι!».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΙΤΕ Νεκτάριος Ταβερναράκης τόνισε:
«Είναι μεγάλη χαρά και τιμή για εμάς να φιλοξενούμε έναν εξαιρετικό επιστήμονα, έναν βραβευμένο με Νόμπελ ερευνητή, ο οποίος ήρθε στο ΙΤΕ και λόγω των επιστημονικών συνεργασιών που έχουμε.
Αποτελεί πολύ σημαντικό το γεγονός ότι το ΙΤΕ από την πρώτη μέρα της ίδρυσής του έδινε έμφαση στην εξέλιξη και εφαρμογή συστημάτων λέιζερ, έχοντας μάλιστα δώσει και το όνομα σε ένα από τα Ινστιτούτα του. Όπως ξέρετε, το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ ένα από τα ερευνητικά αντικείμενα που το αφορούν είναι η εξέλιξη συστημάτων λέιζερ και οι εφαρμογές τους. Μάλιστα το ΙΤΕ μαζί με το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ είναι συντονιστές μίας εθνικής υποδομής που αφορά τη χρήση ακτίνων λέιζερ και τεχνολογίας λέιζερ στην πολιτιστική κληρονομιά. Και όχι μόνο, υπάρχουν κι άλλες συνεργασίες που το Ίδρυμα έχει ξεκινήσει και αφορούν την χρήση ακτίνων λέιζερ στην βιοιατρική έρευνα – το ΙΤΕ συντονίζει την εθνική επιτροπή βιοιατρικής απεικόνισης, η οποία αποτελεί κομμάτι της αντίστοιχης ευρωπαϊκής υποδομής.
Μας χαροποιεί ιδιαίτερα ότι έχουμε συνεργασία με τέτοια κέντρα αριστείας στο εξωτερικό και με τέτοιους κορυφαίους ερευνητές»
Η ομιλία του με θέμα «Passion Extreme Light», επικεντρώθηκε στο λέιζερ ακραίου φωτός που αποτελεί μια παγκόσμια πηγή, η οποία παρέχει μία τεράστια γκάμα ακτινοβολιών και σωματιδίων υψηλής ενέργειας και προσφέρει τη δυνατότητα εξερεύνησης καίριων ανοικτών ερωτημάτων της θεμελιώδους φυσικής, όπως η γένεση εξαιρετικά ενεργητικών κοσμικών ακτίνων ή η απώλεια πληροφορίας σε μαύρες τρύπες.
Ο διακεκριμένος επιστήμονας γεννήθηκε στο Albertville της Γαλλίας. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Grenoble και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Pierre-et-Marie-Curie στο Παρίσι, όπου απέκτησε το διδακτορικό του το 1973. Αργότερα μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες και έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Rochester. Συνέχισε την ερευνητική και εκπαιδευτική του δραστηριότητα στο Πανεπιστήμιο του Michigan και στο École Polytechnique στο Παρίσι.
Το 1985, ο Gérard Mourou και η φοιτήτριά του Donna Strickland κατάφεραν να δημιουργήσουν παλμούς λέιζερ υψηλής έντασης και υπερβραχείας χρονικής διάρκειας. Για την τεχνική αυτή, γνωστή ως «Ενίσχυση Χρονικά Διευρυμένων Παλμών» (Chirped Pulse Amplification – CPA), απέσπασαν το βραβείο Nobel στη Φυσική το 2018. Οι ισχυρές δέσμες ακτινοβολίας λέιζερ έδωσαν νέα διάσταση στην εμβάθυνση της γνώσης για τον κόσμο και τη διαμόρφωσή του. Σχετική ανακοίνωση της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Στοκχόλμης αναφέρει: «Οι ανακαλύψεις τους αποτέλεσαν επανάσταση για τη φυσική των λέιζερ και για την ανάπτυξη εργαλείων υψηλής ακρίβειας που ανοίγουν ανεξερεύνητους ορίζοντες στην έρευνα».
Η τεχνική CPA έγινε πρότυπο για όλα τα τελευταία λέιζερ υψηλής έντασης και άνοιξε δρόμους σε εντελώς νέες εφαρμογές και ερευνητικά πεδία στη φυσική και τη χημεία με σημαντικές εφαρμογές στην ιατρική, την πολιτιστική κληρονομιά, τα προηγμένα υλικά, τη βιολογία, τη διάγνωση ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη διαχείριση πυρηνικών αποβλήτων. Για παράδειγμα, οι εργασίες των δύο επιστημόνων συνέβαλαν τα μέγιστα στη διαθλαστική χειρουργική, επιτρέποντας την πραγματοποίηση εκατομμυρίων επεμβάσεων καταρράκτη και διόρθωσης διαθλαστικών σφαλμάτων (π.χ. μυωπίας), καθώς και στη δημιουργία χειρουργικών stent για την αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου. Άλλες εφαρμογές αφορούν στη χρήση λέιζερ για την αλλαγή των ιδιοτήτων της ύλης καθώς και για την κοπή ή τη δημιουργία οπών εξαιρετικής ακριβείας σε διάφορα υλικά, συμπεριλαμβανομένης της ζωντανής ύλης.
Η εκδήλωση εντάσσεται στην Πανευρωπαϊκή Καμπάνια «Η Ευρώπη στην περιοχή μου 2019», με στόχο να γνωρίσουν οι πολίτες τα έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από την Ε.Ε.
Η διοργάνωση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του ΙΤΕ και της συγχρηματοδοτούμενης Εθνικής Ερευνητικής Υποδομής HELLAS-CH (http://hellasch.iesl.forth.gr) στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία ΕΠΑνΕΚ (ΕΣΠΑ 2014-2020).
Η Εθνική Ερευνητική Υποδομή HELLAS-CH έχει στόχο να προσφέρει κυρίως στην Ελληνική επιστημονική κοινότητα:
α) πρόσβαση σε προηγμένες πειραματικές εγκαταστάσεις οι οποίες ενδυναμώνουν ουσιαστικά την έρευνα αιχμής στην επιστήμη, την τεχνολογία και τις εφαρμογές των λέιζερ (laser) και
β) ολοκληρωμένα πολύπλευρα εργαλεία και αξιόπιστες τεχνικές για την αντιμετώπιση απαιτητικών ερευνητικών προκλήσεων της Επιστήμης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Heritage Science).
Την υποδομή HELLAS-CH συντονίζει το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας / Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ και συμμετέχουν δώδεκα φορείς της ελληνικής ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας:
- Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
- Πολυτεχνείο Κρήτης
- Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
- Πανεπιστήμιο Πατρών
- Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
- Τεχνολογικό και Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης
- Ακαδημία Αθηνών
- Ελληνικό Ινστιτούτο ΠΑΣΤΕΡ
- Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
- Ίδρυμα Ορμύλια
Η Εθνική Ερευνητική Υποδομή HELLAS-CH συνδέεται και συνεργάζεται με τις Ευρωπαϊκές Ερευνητικές Υποδομές (EEY) ELI, HiPER, Laserlab, Europe IPERION-CH. Ο καθ. G. Mourou είναι ο εμπνευστής και ιδρυτής της EEY ELI (Extreme Light Infrastructure).
