Πολύ συχνά γίνεται λόγος για τις μεγάλες και, σε αρκετές περιπτώσεις, ανεκμετάλλευτες δυνατότητες της χώρας μας. Σε ένα ανταγωνιστικό και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, η Ελλάδα στοχεύει στον ποιοτικό τουρισμό, σε μια αγορά που βρίσκεται σε στάδιο ωριμότητας και, επομένως, επιζητά σύγχρονες προσεγγίσεις και σκέψη εκτός των παραδοσιακών πλαισίων.
Αναζητώντας τρόπους για να μεγιστοποιήσει τις δυνατότητες του ελληνικού τουρισμού και παράλληλα να δώσει ώθηση στον αγροδιατροφικό τομέα της Κρήτης, ο τουριστικός οργανισμός TUI σε συνεργασία με τους Local Food Experts, κοινωνική επιχείρηση με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης, φύτεψαν πριν από δυόμισι χρόνια τον σπόρο, που ρίζωσε, αναπτύχθηκε και άπλωσε τα κλαδιά του αποδίδοντας καρπούς, μέσω μιας πρωτοποριακής συνέργειας αγροτικού και τουριστικού τομέα.
Πρόκειται για το πρόγραμμα «TUI cares for Crete»: «Κρήτη: Πρώτα βήματα προς έναν βιώσιμο διατροφικό προορισμό», που θέτει στο επίκεντρο την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω της υποστήριξης των τοπικών κοινωνιών. Η «ΥΧ» βρέθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης για να πιστοποιήσει την πρόοδο του προγράμματος και να καταγράψει τα πολλαπλά του οφέλη.
TUI και βιώσιμη ανάπτυξη, δύο έννοιες στενά συνδεδεμένες
Το «TUI cares for Crete» αποτελεί ένα από τα προγράμματα του ιδρύματος TUI Care Foundation και πραγματοποιείται μαζί με αντίστοιχα προγράμματα σε επτά προορισμούς (Ισπανία, Ελλάδα, Τουρκία και Μαρόκο, ορισμένοι εξ αυτών), με στόχο την προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής και γαστρονομικής τους κληρονομιάς.
Ο όρος «βιωσιμότητα», που μας είναι γνωστός και ως «αειφορία» ή με τον διεθνώς αναγνωρισμένο όρο στην αγγλική του απόδοση «sustainability», περιλαμβάνει μια σειρά από παραμέτρους που εφαρμόζονται για τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας, την προστασία και τη διατήρηση του περιβάλλοντος, καθώς και την υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών. Το πρόγραμμα εκπαιδεύει τους τοπικούς παραγωγούς, που συμμετέχουν σε μια βαθιά κατανόηση των μεθόδων βιώσιμης διαχείρισης των καλλιεργειών. Τους βοηθά να εφαρμόσουν βιώσιμες πρακτικές στον αγρό και τους συνδέει με τον τουρισμό.
Όπως ανέφερε κατά την παρουσίαση του προγράμματος ο γεωπόνος, CPO και εκ των ιδρυτών της Local Food Experts, Κώστας Μπουγιούρης, ο στόχος και η πρόκληση του προγράμματος έγκειται στην εκπαίδευση και την αλλαγή νοοτροπίας των κατοίκων των αγροτικών περιοχών.
«Οι ντόπιοι νιώθουν ανασφάλεια στην ενασχόληση με τη γη, γι’ αυτό προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το αίσθημα της ασφάλειας και να τους κινητοποιήσουμε. Ένα επιπλέον κίνητρο για τους παραγωγούς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα (αμπελοκαλλιεργητές και ελαιοπαραγωγούς) είναι ότι μέσω των μονάδων μεταποίησης που αξιοποιούν τα προϊόντα τους μπορούν να τα διακινήσουν στα συνεργαζόμενα ξενοδοχεία του προγράμματος και μάλιστα σε ικανοποιητικές τιμές», πρόσθεσε ο κ. Μπουγιούρης.
Για το πρόγραμμα μίλησαν, επίσης, ο Senior Manager Media Relations International Markets της TUI, Ευάγγελος Γεωργίου, και ο Head of Strategic Programmes του TUI Care Foundation, Jost Neumann.
Στο πλαίσιο του προγράμματος, επισκεφθήκαμε το Κτήμα Μιχαλάκη, στον Δήμο Αρχανών – Αστερουσίων. Εκεί θαυμάσαμε το τοπίο με τους ημιορεινούς αμπελώνες της περιοχής με το ιδιαίτερα ευνοϊκό μικροκλίμα, όπου δεσπόζει το σύγχρονο οινοποιείο του κτήματος Μιχαλάκη.
Όπως μας εξήγησαν τόσο ο κ. Μπουγιούρης (αριστερά στη φωτό) όσο και ο οινολόγος της επιχείρησης, Μανώλης Δραμυτινός, 25 τοπικοί παραγωγοί συνεργάζονται με την επιχείρηση για να παραχθούν ποιοτικοί, τοπικοί οίνοι από σταφύλια γηγενών ποικιλιών που έχουν καλλιεργηθεί με βιώσιμες μεθόδους. Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόσφατα το Κτήμα Μιχαλάκη προχώρησε στο λανσάρισμα του πρώτου βιολογικού οίνου με ιδιαίτερα ενθαρρυντική υποδοχή τόσο από την εγχώρια όσο και τη διεθνή αγορά. Ο οίνος αυτός έχει παραχθεί με την παράλληλη εφαρμογή αυτο-αξιολογούμενων βιώσιμων καλλιεργητικών πρακτικών, ένα σύστημα που εφαρμόζεται σε διεθνή κλίμακα (Καλιφόρνια, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και αλλού).
Στη συνέχεια, εισήλθαμε στις εγκαταστάσεις όπου παράγεται ο οίνος. Όπως μας εξήγησε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της επιχείρησης, Γιώργος Μιχαλάκης είναι σημαντικός ο παράγοντας του ελέγχου της θερμοκρασίας κατά την παραγωγή του κρασιού. Το γεγονός ότι οι δεξαμενές μας είναι εξ ολοκλήρου σε κλειστό χώρο μας επιτρέπει να ελέγχουμε απόλυτα την παράμετρο αυτή, εξοικονομώντας παράλληλα ενέργεια, χωρίς να επιβαρύνεται το περιβάλλον.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι το κόστος για να επιτευχθεί η παραπάνω συνθήκη είναι σημαντικά υψηλό, γι’ αυτό και αρκετά οινοποιεία έχουν εγκατεστημένες τις δεξαμενές τους σε εξωτερικό χώρο. Σημείωσε, επίσης, ότι η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας θα αποσβέσει προοδευτικά το επιπλέον κόστος, αλλά σε βάθος χρόνου.
Ακόμα μία καινοτομία του κτήματος στο πλαίσιο της εφαρμογής βιώσιμων πρακτικών είναι η δημιουργία μιας τεχνητής λιμνοδεξαμενής ύδατος που συλλέγει το βρόχινο νερό, ώστε να παρέχει, εάν χρειαστεί, άρδευση στα αμπέλια τους καλοκαιρινούς μήνες, εξοικονομώντας έτσι πολύτιμους υδάτινους πόρους. Ταυτόχρονα, η δεξαμενή μπορεί να λειτουργήσει για την πυροπροστασία της περιοχής και των αμπελώνων της. Αξίζει τέλος να αναφερθεί ότι μαζί με το εν λόγω οινοποιείο στο πρόγραμμα «TUI cares for Crete» συμμετέχει και το οινοποιείο Λυραράκη με μακρόχρονη ιστορία στη διάσωση των γηγενών ποικιλιών της Κρήτης, κυρίαρχο συστατικό του προγράμματος.
Τη δεύτερη μέρα επισκεφθήκαμε τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Κριτσάς, έναν από τους δυναμικότερους ελαιοκομικούς συνεταιρισμούς της Κρήτης. Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Νίκος Αφορδακός (στη φωτό στη μέση), ο συνεταιρισμός αριθμεί 1.350 μέλη – ελαιοπαραγωγούς, έχοντας τα τελευταία δύο χρόνια απορροφήσει δύο γειτονικούς συνεταιρισμούς.
Ο ίδιος διευκρίνισε ότι τα μέλη του συνεταιρισμού είναι κυρίως μικροκαλλιεργητές (η πλειονότητα παράγει ετησίως έως 1,5 τόνο λάδι κατά μέσο όρο). Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Κριτσάς διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις τυποποίησης του ελαιολάδου, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι ποσοστό από το λάδι που παράγεται στις εγκαταστάσεις του προέρχεται από ελιές που παράχθηκαν σε ελαιώνες που εφαρμόζουν βιώσιμες καλλιεργητικές πρακτικές. Ο κ. Αφορδακός επισήμανε, επίσης, ότι η καλλιέργεια της ελιάς συντελείται χωρίς να έχει αλλοιωθεί στο ελάχιστο η φυσιογνωμία της πανίδας και της χλωρίδας της περιοχής, σε απόλυτη αρμονία με τη βιοποικιλότητα του φυσικού τοπίου. Όπως σημείωσε σχετικά με το πρόγραμμα, παρά το γεγονός ότι ο τρόπος που καλλιεργούσαμε ανέκαθεν βρισκόταν πολύ κοντά στις αρχές του προγράμματος, αποτέλεσε πρόκληση για μας η συμμετοχή μας, ώστε να οργανωθούμε σε ένα ενιαίο και απόλυτα συγκεκριμένο πλαίσιο
Ενδεικτικά του μεγάλου αντικτύπου της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της τα τελευταία χρόνια (έλλειψη βροχών τον Χειμώνα) ήταν τα στοιχεία που μας αναφέρθηκαν από τον επικεφαλής του συνεταιρισμού. Αναλυτικότερα, η παραγωγή μειώθηκε κατά 460 τόνους την τελευταία τριετία, όταν σε μια καλή χρονιά πριν από την τριετία ο συνεταιρισμός παρήγαγε 700-800 τόνους. Όπως ανέφερε στην «Ύπαιθρο Χώρα» ο κ. Αφορδακός, ο συνεταιρισμός εξάγει το 30% της παραγωγής του σε Γερμανία, Καναδά και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ συνεχώς επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη για την εξεύρεση νέων μεθόδων διαχείρισης των ελαιώνων.
Όπως τόνισε ο πρόεδρος του συνεταιρισμού της Κριτσάς, το ελαιόλαδο ποικιλίας «Κορωνέικη» έχει πιστοποιηθεί και βραβευθεί στο παρελθόν για την εξαιρετική και ανώτερη ποιότητά του σε πλειάδα εγχώριων και διεθνών οργανισμών, με αποκορύφωμα το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό Mario Solinas. Μια σημαντική καινοτομία που εφάρμοσε ο συνεταιρισμός πολύ πριν γίνει κοινός τόπος για τον κλάδο είναι το σύστημα της κοινής άλεσης, που σημαίνει ότι ο ελαιόκαρπος κάθε παραγωγού δεν επεξεργάζεται χωριστά για κάθε παραγωγό, αλλά συλλέγεται τάχιστα και επεξεργάζεται κοινά λίγες ώρες μετά το μάζεμά του.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα φρουτώδη χαρακτηριστικά, οι βιταμίνες και τα αντιοξειδωτικά στοιχεία του καρπού να μεταφέρονται αυτούσια στο λάδι μας
σημείωσε ο κ. Αφορδακός. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον ήταν το σεμινάριο γευσιγνωσίας ελαιολάδου που πραγματοποιήθηκε στον ανακαινισμένο παλαιό ελαιόμυλο της περιοχής που έχει διαμορφωθεί σε συνεδριακό χώρο. Εκεί ο ελαιοπαραγωγός Ιωάννης Ραπάνης (στη φωτό δεξιά από τον κ. Αφορδακό), μηχανικός και υπεύθυνος παραγωγής του Συνεταιρισμού Κριτσάς, μύησε το κοινό στα μυστικά του ποιοτικού ελαιολάδου σε μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση.
Πέρα από το αμιγώς παραγωγικό κομμάτι, η παρουσία μας στην Κρήτη συνδυάστηκε από την επίσκεψη σε τρεις ξενοδοχειακές μονάδες στο Ηράκλειο και στο Λασίθι, εκ των εννέα συνολικά που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Κατά τη διαμονή μας στο Agapi Beach Resort του ομίλου PHAEA RESORTS στο Ηράκλειο γίναμε μάρτυρες τόσο της διασύνδεσης της τοπικής αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό όσο και της ανάληψης πρωτοβουλιών για την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών στις ξενοδοχειακές υπηρεσίες, καθώς και την προστασία και διατήρηση του περιβάλλοντος.
Όπως μας ενημέρωσε ο γενικός διευθυντής του ξενοδοχείου Agapi Beach, Δημήτρης Στρατίκης, το ξενοδοχείο χρησιμοποιεί φωτοβολταϊκά πάνελ και αντλίες θερμότητας, για την εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ έχει αναλάβει πρωτοβουλίες για τη μείωση της κατανάλωσης πλαστικών, αντικαθιστώντας για παράδειγμα τα συμβατικά καλαμάκια με βιοδιασπώμενα ή το λευκό χαρτί υγείας με ανακυκλωμένο. Η υπεύθυνη του τομέα τροφίμων και ποτών (F & B manager), Γεωργία Μαλεφιτσάκη, μας ενημέρωσε ότι το ξενοδοχείο διαθέτει εστιατόριο όπου διατίθενται γεύματα αποκλειστικά από τοπικά βιολογικά προϊόντα. Η ίδια μας ξενάγησε και στον λαχανόκηπο του ξενοδοχείου όπου καλλιεργούνται κηπευτικά, φρούτα και αρωματικά βότανα.
Η τάση της καλλιέργειας λαχανικών εντός των ξενοδοχειακών συγκροτημάτων γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής, όπως διαπιστώσαμε και κατά την επίσκεψή μας στον λαχανόκηπο, έκτασης 1,5 στρέμματος του Creta Maris Beach Resort του ομίλου METAXA HOSPITALITY GROUP | MHG στη Χερσόνησο. Νωρίτερα μας είχε υποδεχθεί ο γενικός διευθυντής του ξενοδοχείου, Νίκος Βλασσιάδης, για να μας οδηγήσει στο εστιατόριο του ξενοδοχείου όπου στους παρευρισκόμενους προσφέρθηκαν τοπικά εδέσματα από εγχώριες και κρητικές πρώτες ύλες εξαιρετικής ποιότητας και γεύσης. Ο ίδιος τόνισε τη δέσμευση του ξενοδοχείου στο πρόγραμμα «TUI Cares for Crete» και τη διαρκή προσήλωση προς έναν βιώσιμο τουρισμό. Η ίδια δέσμευση και προσήλωση καταδείχθηκε και από τον Σωτήρη Κρεμαστιώτη (στη φωτό στο κέντρο), γενικό διευθυντή του υπεροπολυτελούς ξενοδοχειακού συγκροτήματος Blue Palace Resort στην Ελούντα, όπου για άλλη μια φορά οι γευστικοί κάλυκες των προσκεκλημένων ευφράνθηκαν από παραδοσιακά κρητικά πιάτα από αγνές πρώτες ύλες εξαιρετικής ποιότητας.
