Είναι ένα ερώτημα που κρατάει κάποιους επιστήμονες ξύπνιους τη νύχτα: Κοιμούνται οι αράχνες; Η Daniela Roessler και οι συνάδελφοί της έβαλαν κάμερες σε μωρά αραχνών και τις παρακολούθησαν τη νύχτα για να το ανακαλύψουν. Το υλικό έδειξε μοτίβα που έμοιαζαν πολύ με κύκλους ύπνου: Τα πόδια των αραχνών συστρέφονταν και τμήματα των ματιών τους τρεμόπαιζαν.
Οι ερευνητές περιέγραψαν αυτό το μοτίβο ως «κατάσταση που μοιάζει με ύπνο REM». Στους ανθρώπους, ο ύπνος REM, ή ταχεία κίνηση των ματιών, είναι μια ενεργή φάση του ύπνου όταν τμήματα του εγκεφάλου φωτίζονται με δραστηριότητα και συνδέεται στενά με τα όνειρα.
Έχει αποδειχθεί ότι και άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων πτηνών και θηλαστικών, βιώνουν ύπνο REM. Όμως πλάσματα όπως η αράχνη που πηδάει δεν έχουν λάβει τόση προσοχή, οπότε δεν ήταν γνωστό αν είχαν το ίδιο είδος ύπνου, δήλωσε ο Roessler, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Konstanz στη Γερμανία. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.
Η Roessler και η ομάδα της ασχολήθηκαν με το ζήτημα του ύπνου αφού ανακάλυψε τις αράχνες να κρέμονται τη νύχτα από κλωστές μεταξιού στα δοχεία του εργαστηρίου τους. Πρόσφατα είχε μαζέψει μερικές αράχνες για να μελετήσει, ένα κοινό είδος με τριχωτό καφέ σώμα και τέσσερα ζεύγη μεγάλων ματιών.
«Ήταν απλά το πιο ασυνήθιστο πράγμα που έχω δει ποτέ», δήλωσε η Roessler για τις κρεμασμένες αράχνες. Η έρευνα έδειξε ότι οι νυχτερινές κινήσεις των αραχνών έμοιαζαν πολύ με ύπνο REM σε άλλα είδη, είπε - όπως τα σκυλιά ή οι γάτες που συσπώνται στον ύπνο τους. Και συνέβαιναν σε τακτικούς κύκλους, παρόμοιες με τα μοτίβα ύπνου στους ανθρώπους.
Πολλά είδη που μοιάζουν με τις αράχνες στην πραγματικότητα δεν έχουν κινητά μάτια, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη σύγκριση των κύκλων ύπνου τους, εξήγησε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Paul Shamble, εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Αλλά αυτές οι αράχνες που πηδούν είναι αρπακτικά που μετακινούν τον αμφιβληστροειδή τους για να αλλάζουν το βλέμμα τους ενώ κυνηγούν, δήλωσε ο Shamble. Επιπλέον, οι νεαρές αράχνες έχουν ένα διαφανές εξωτερικό στρώμα που δίνει ένα σαφές παράθυρο στο σώμα τους. «Μερικές φορές, ως βιολόγος, είσαι πραγματικά πολύ τυχερός», δήλωσε ο Shamble.
Οι ερευνητές πρέπει ακόμη να καταλάβουν αν οι αράχνες κοιμούνται τεχνικά όταν βρίσκονται σε αυτές τις καταστάσεις ανάπαυσης, δήλωσε ο Roessler. Αυτό περιλαμβάνει τη δοκιμή του κατά πόσον ανταποκρίνονται πιο αργά - ή καθόλου - σε ερεθίσματα που κανονικά θα τις ενεργοποιούσαν.
Ζώα όπως η αράχνη που πηδάει είναι πολύ μακριά από τον άνθρωπο στο εξελικτικό δέντρο. Ο Jerry Siegel, ένας ερευνητής ύπνου που δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε ότι αμφιβάλλει αν οι αράχνες μπορούν πραγματικά να βιώσουν τον ύπνο REM. «Μπορεί να υπάρχουν ζώα που έχουν δραστηριότητα σε ήρεμες καταστάσεις», δήλωσε ο Siegel, του Κέντρου Έρευνας Ύπνου του UCLA. «Είναι όμως ύπνος REM; Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι θα μπορούσαν να είναι το ίδιο πράγμα».
Αλλά ο Barrett Klein, εντομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-La Crosse, ο οποίος επίσης δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε ότι είναι συναρπαστικό να βρεθούν σημάδια που μοιάζουν με REM σε έναν τόσο μακρινό συγγενή. Πολλά ερωτήματα παραμένουν σχετικά με το πόσο διαδεδομένος είναι ο ύπνος REM και ποιον σκοπό μπορεί να εξυπηρετεί για τα είδη, είπε. Ο ύπνος REM είναι «ακόμα σε μεγάλο βαθμό ένα μαύρο κουτί», δήλωσε ο Klein.
