Λίγες ημέρες πριν από την πρώτη Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου σε “προσομοίωση” κανονικότητας (13-16 Σεπτεμβρίου) στο Στρασβούργο και τη συζήτηση για την Κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου), ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα από την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του ΕΚ, με έμφαση το αίσθημα ανησυχίας των Ευρωπαίων από τις επιπτώσεις της πανδημίας, τον ρόλο των κονδυλίων του προγράμματος NextGeneration στη διαχείριση της κρίσης και γενικότερα τη θέση που λαμβάνει η Ε.Ε στη συνείδηση των Ευρωπαίων πολιτών που ανησυχούν για την επόμενη μέρα.
Στην Ελλάδα, η ανησυχία για τις οικονομικές επιπτώσεις στα νοικοκυριά χτυπά… κόκκινο, έχοντας τον υψηλότερο δείκτη από κάθε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. Ο βαθμός “7”, σε μία κλίμακα από το 0 ως το 10, υποδηλώνει το υψηλότερο αίσθημα ανησυχίας και προβληματισμού για τη ζημία που έχει η πανδημική κρίση στις “τσέπες” των Ελλήνων πολιτών, με τον βαθμό αυτό να είναι ο υψηλότερος που καταγράφηκε και την Ελλάδα να είναι η μοναδική “κόκκινη” χώρα στον σχετικό χάρτη.
Την ίδια ώρα, ένας στους δύο Έλληνες πολίτες θεωρούν πως, τη δεδομένη στιγμή, τα πράγματα στη χώρα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση, αντίληψη ωστόσο που εκφράζει κατά προσέγγιση τον μέσο όρο των Ευρωπαίων πολιτών (ποσοστό 58%). Μόλις 26% των Ελλήνων θεωρούν πως τα πράγματα οδηγούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, υψηλό ελαφρώς μεγαλύτερο από αυτό του μέσου όρου (21%).
Απαίτηση για διαφάνεια και αμφιβολίες για την αξιοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης
Νότα αισιοδοξίας και αναλγητικό στην ανησυχία των Ευρωπαίων πολιτών για το μέλλον της ΕΕ, των κρατών-μελών και των νοικοκυριών φαίνεται να προσφέρει το οικονομικό “οξυγόνο” από τα κονδύλια της Ε.Ε. μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης της Ε.Ε. ύψους 800 δισ. ευρώ. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι τρεις στους πέντε Ευρωπαίους πολίτες (60%) αξιολογούν θετικά την πρόταση του NextGenerationEU, θεωρώντας πως θα βοηθήσουν τη χώρα τους να υπερκεράσει τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της πανδημίας.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 67%, την ώρα που το 49% των Ελλήνων θεωρούν ότι τα συγκεκριμένα κονδύλια θα επηρεάσουν θετικά την επαγγελματική τους κατάσταση.
Παράλληλα, το 59% των Ευρωπαίων πολιτών δηλώνουν πως το πρόγραμμα θα βοηθήσει τη χώρα τους να είναι περισσότερο και καλύτερα προετοιμασμένη για μελλοντικές προκλήσεις, με το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα να ανέρχεται στο 69%.
Από την άλλη, η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου του Ευωκοινοβουλίου ανέδειξε και τις αμφιβολίες πολιτών διαφόρων κρατών-μελών της ΕΕ σχετικά με την αξιοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης. Στην Ελλάδα επί παραδείγματι, το 53% των πολιτών δηλώνουν πως δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση για τις τύχες και την αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ αμφισβητώντας την ικανότητά της να χρησιμοποιήσει κατάλληλα τους χρηματοδοτικούς πόρους, με το 41% των Ευρωπαίων πολιτών (μέσος όρος) να εκφράζουν αμφιβολίες για τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουν οι εθνικές κυβερνήσεις αυτά τα κονδύλια.
Από αυτό, άλλωστε, προκύπτει και το πολύ υψηλό ποσοστό στο ερώτημα για την ανάγκη διαφάνειας και αποτελεσματικού ελέγχου στον τρόπο με τον οποίο θα αξιοποιηθούν τα κονδύλια του NextGenerationEU.
Σύμφωνα με την έρευνα, το 53% των Ευρωπαίων πολιτών συμφωνεί απόλυτα ότι πρέπει να υπάρχει αποτελεσματικός έλεγχος, ενώ ένα επιπλέον 32% κλίνει στην κατεύθυνση αυτή. Στην Ελλάδα, το ποσοστό που συμφωνεί πλήρως βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο (61%), ενώ ένα επιπλέον 28% τείνει να συμφωνήσει, με το συντριπτικό 89% των Ελλήνων να ζητά ουσιαστικά διαφάνεια. Μόνο το 8% όσων απάντησαν κατά μέσο όρο στην ΕΕ (7% στην Ελλάδα) δεν συμμερίζεται την άποψη αυτή.
Τέλος, το 81% των Ελλήνων θεωρούν πως θα πρέπει να υπάρξει ευρύς διάλογος μεταξύ κυβέρνησης και πολιτών για το πώς θα καταμεριστούν και θα δαπανηθούν τα χρήματα.
Προτεραιότητα στην Κλιματική Αλλαγή ο μέσος Ευρωπαίος, οικονομική στήριξη ζητούν οι Έλληνες
Σε ερώτηση σχετικά με τα ζητήματα που θα πρέπει να θέσει ως πολιτικές προτεραιότητες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η δράση για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής (μεταξύ μίας σειράς απαντήσεων και ενεργειών) βρίσκεται στο επίκεντρο στις προτιμήσεις των Ευρωπαίων πολιτών, με το 43% να περιμένει από το ΕΚ να θέσει ψηλά στην ατζέντα την προστασία του περιβάλλοντος.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, την πρώτη θέση με 50% καταλαμβάνει η στήριξη της οικονομίας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ενώ στη δεύτερη θέση βρίσκονται τα μέτρα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (41%). Η δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής έρχεται τρίτη (35%).
Άλλες προτεραιότητες που ανάφεραν οι ερωτηθέντες (οι οποίες συμπίπτουν με τις προτεραιότητες του ΕΚ για την ανάκαμψη μετά την πανδημία) είναι τα μέτρα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (32%), η στήριξη της οικονομίας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, καθώς και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας (31%). Η δημόσια υγεία, καθώς και η μετανάστευση και το άσυλο, καταλαμβάνουν από κοινού την τέταρτη θέση με 27% αντιστοίχως. Αξίζει να σημειωθεί πως οι πολίτες στην Ουγγαρία και την Πολωνία τοποθετούν το ζήτημα της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, το οποίο στην ΕΕ βρίσκεται κατά μέσο όρο στην 8η θέση, στην κορυφή των προτεραιοτήτων τους για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2η θέση στην Πολωνία και 3η στην Ουγγαρία).
Ικανοποίηση από την Ε.Ε, αλλά όχι αυτή την περίοδο
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα αποτελέσματα ως προς την εικόνα που έχουν οι Έλληνες πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρά το γεγονός ότι το 50% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα έχουν θετική εικόνα (το 21% αρκετά ή πολύ αρνητική εικόνα), ποσοστό που ακολουθεί και τον μέσο όρο των Ευρωπαίων (53%), κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει για την τρέχουσα περίοδο.
Το 53% των Ελλήνων πολιτών δήλωσαν πως, παρά τη θετική “μεγάλη” εικόνα, δεν συμφωνούν με τον τρόπο που η Ε.Ε λειτουργεί αυτή τη στιγμή. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα πως αυτό το ποσοστό είναι το υψηλότερο μεταξύ των 27 κρατών-μελών, με το Λουξεμβούργο να ακολουθεί (50%).
Από την άλλη, ικανοποίηση επικρατεί ως προς τον ρόλο που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην πρόσβαση των πολιτών στα εμβόλια κατά του κορονοϊού, όπως μαρτυρά το υψηλό 65% των Ευρωπαίων, αλλά και το 76% των Ελλήνων. Ειρήσθω εν παρόδω, το 37% των Ελλήνων πολιτών θεωρούν πως η Ελλάδα θα τα είχε καταφέρει στον εμβολιασμό του πληθυσμού χωρίς τη συνδρομή της Ε.Ε. Αναφορικά βέβαια με το εμβολιαστικό πρόγραμμα της χώρας, το 48% δηλώνει ικανοποιημένο ή σχεδόν ικανοποιημένο, με το 52% να κρίνει αρνητικά ή σχεδόν αρνητικά τον τρόπο που η κυβέρνηση δρομολογεί τον εμβολιασμό του πληθυσμού.
Στήριξη των πολιτών στην ανάγκη σεβασμού του κράτους δικαίου
Σημαντικά ήταν τα ευρήματα του Ευρωβαρόμετρου και σχετικά με τη θέση που λαμβάνει στη συνείδηση των πολιτών της ΕΕ η αντίληψη περί κράτους δικαίου και δημοκρατικών αρχών.
Αυτό αντικατοπτρίζεται στη συνεχή στήριξη των πολιτών όσον αφορά στην ανάγκη σεβασμού του κράτους δικαίου ως προϋπόθεσης για τη διάθεση κονδυλίων της ΕΕ. Τέσσερις στους πέντε ερωτηθέντες (81%) συμφωνούν ότι η ΕΕ θα πρέπει να παρέχει χρηματοδοτικούς πόρους μέσω του NextGenerationEU στα κράτη-μέλη, μόνο με την προϋπόθεση να εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις τους το κράτος δικαίου και τις δημοκρατικές αρχές.
Στο σχετικό ερώτημα, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τρίτη θέση με 90% των ερωτηθέντων να συμφωνούν με την εν λόγω πρόταση.
*Η έρευνα “Flash Ευρωβαρόμετρο” διενεργήθηκε διαδικτυακά εκ μέρους του ΕΚ από την Ipsos European Public Affairs από τις 17 έως τις 25 Αυγούστου 2021. Στην έρευνα πήραν μέρος 26.459 Ευρωπαίοι ηλικίας άνω των 15 από τα 27 κράτη μέλη. Το μέγεθος του δείγματος ανά χώρα ήταν 500 συνεντεύξεις στο Λουξεμβούργο, την Κύπρο, τη Μάλτα και 1000 συνεντεύξεις σε όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ.
