Αν και δεν υπάρχει ακόμα πλήρης αποτύπωση της κατάστασης για τη φετινή χρονιά, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες εκτιμά ότι ο αναγκαστικός εκτοπισμός ξεπέρασε σε παγκόσμιο επίπεδο τα 80 εκατομμύρια μέσα στους πρώτους έξι μήνες του 2020, σύμφωνα με την έκθεση για τις τάσεις του φαινομένου αυτού, που δημοσιεύεται στη Γενεύη.
Στις αρχές του έτους, περίπου 79,5 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν ήδη αναγκαστεί να διαφύγουν από τα σπίτια τους λόγω διώξεων, συγκρούσεων και παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στον πληθυσμό αυτό περιλαμβάνονταν 45,7 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι άνθρωποι, 29,6 εκατομμύρια πρόσφυγες και άλλοι άνθρωποι που εκτοπίστηκαν βίαια έξω από τη χώρα τους, καθώς και 4,2 εκατομμύρια αιτούντες άσυλο. Οι υφιστάμενες και νέες συγκρούσεις και ο νέος κορωναϊός επηρέασαν δραματικά τις ζωές τους μέσα στο 2020.
Παρά την επείγουσα έκκληση που απηύθυνε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ τον περασμένο Μάρτιο για παγκόσμια εκεχειρία τη στιγμή που όλος ο κόσμος μάχεται κατά της πανδημίας, οι συγκρούσεις και οι διώξεις συνεχίστηκαν.
Ωμή βία
Η βία στη Συρία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Μοζαμβίκη, τη Σομαλία και την Υεμένη οδήγησε σε νέα φαινόμενα εκτοπισμού το πρώτο εξάμηνο του 2020. Νέα σημαντικά φαινόμενα εκτοπισμού έχουν καταγραφεί επίσης σε όλη την περιοχή του κεντρικού Σαχέλ στην Αφρική, με τους άμαχους να υφίστανται ωμή βία, όπως βιασμούς και εκτελέσεις.
«Ενώ ο αναγκαστικός εκτοπισμός έχει διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, η διεθνής κοινότητα αποτυγχάνει να διαφυλάξει την ειρήνη», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Filippo Grandi.
«Ξεπερνάμε πλέον ένα ακόμα ζοφερό ορόσημο, που θα συνεχίσει να μεγαλώνει εάν οι παγκόσμιοι ηγέτες δεν σταματήσουν τους πολέμους».
Για τους ανθρώπους που αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή, ο COVID-19 αποτέλεσε μια ακόμα κρίση σε θέματα προστασίας και βιοπορισμού πέρα από την παγκόσμια κρίση σε επίπεδο δημόσιας υγείας. Ο ιός έχει διαταράξει κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής και έχει κάνει ακόμα πιο δύσκολες τις υπάρχουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αναγκαστικά εκτοπισμένοι άνθρωποι και οι ανιθαγενείς.
Μερικά από τα μέτρα που τέθηκαν σε εφαρμογή για να καμφθεί η εξάπλωση του κορoναϊού δυσχέραναν ακόμα περισσότερο τη δυνατότητα των προσφύγων να βρουν ασφάλεια. Όταν το πρώτο κύμα της πανδημίας κορυφώθηκε τον Απρίλιο, 169 χώρες έκλεισαν πλήρως ή μερικώς τα σύνορά τους, ενώ 90 χώρες δεν έκαναν καμία εξαίρεση για όσους αναζητούσαν ασφάλεια. Έκτοτε, μέσα και από τη στήριξη και την τεχνογνωσία της Ύπατης Αρμοστείας, 111 χώρες έχουν βρει ρεαλιστικές λύσεις για να εξασφαλίσουν ότι το σύστημα ασύλου τους είναι πλήρως ή μερικώς λειτουργικό, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού.
Μειώθηκαν οι αιτήσεις ασύλου
Παρά τη λήψη τέτοιων μέτρων, ο αριθμός των νέων αιτήσεων ασύλου μειώθηκε κατά ένα τρίτο σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2019. Στο μεταξύ, οι βασικοί παράγοντες που οδηγούν σε συγκρούσεις σε παγκόσμιο επίπεδο εξακολουθούν να μην αντιμετωπίζονται.
Μέσα στο 2020, επίσης, βρέθηκαν λιγότερες βιώσιμες λύσεις για τους εκτοπισμένους σε σχέση με την ίδια περίοδο περασμένων ετών. Μόλις 822.600 εκτοπισμένοι άνθρωποι επέστρεψαν σπίτι τους, με την πλειοψηφία – 635.000 – να είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι στη χώρα τους. Με 102.600 εθελοντικούς επαναπατρισμούς στο πρώτο μισό του έτους, οι επιστροφές των προσφύγων μειώθηκαν επίσης κατά 22% σε σχέση με το 2019.
Τα ταξίδια στο πλαίσιο της επανεγκατάστασης των προσφύγων ανεστάλησαν προσωρινά λόγω των περιορισμών από τον κορωνοϊό από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο. Συνεπώς, μόνο 17.400 πρόσφυγες επανεγκαταστάθηκαν τους πρώτους έξι μήνες του 2020 σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία των κυβερνήσεων, αριθμός που αντιστοιχεί στον μισό του αντίστοιχου περσινού.
Αν και ο πραγματικός αριθμός των ανιθαγενών παραμένει άγνωστος, 79 χώρες σε όλο τον κόσμο αναφέρουν ότι υπάρχουν 4,2 εκατομμύρια ανιθαγενείς στο έδαφός τους.
Η Ύπατη Αρμοστεία δημοσιεύει ετήσια παγκόσμια στοιχεία για τον αναγκαστικό εκτοπισμό κάθε Ιούνιο στην έκθεσή της για τις Παγκόσμιες Τάσεις.
Φωτογραφία: Unsplash
