Πειθαρχικά και ... απολύσεις εξπρές στο Δημόσιο

Η απόλυση δημοσίου υπαλλήλου προβλέπεται και από την υφιστάμενη νομοθεσία. Ωστόσο, η διαδικασία που ακολουθείται είναι χρονοβόρα, διοικητικά δύσκολη και εμπεριέχει πολλαπλά φίλτρα, με αποτέλεσμα τελικά ελάχιστοι δημόσιοι υπάλληλοι να απολύονται, και όχι για λόγους αποδοτικότητας, αλλά γιατί έχουν τελέσει μια αξιόποινη πράξη. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών, «η διαδικασία της απόλυσης δεν είναι κάτι που δεν εφαρμόζεται και σήμερα. Ωστόσο, ο τρόπος που προβλέπεται κάτι τέτοιο στη νομοθεσία δεν είναι σαφής και έτσι πάντα τίθεται το θέμα της ερμηνείας κατά περίπτωση».

Η δήλωση του πρωθυπουργού χθες στον ΣΚΑΪ, που ανοίγει το ζήτημα της άρσης της μονιμότητας, συνδέει άμεσα την ενδεχόμενη απόλυση ή τη δυνατότητα επαγγελματικής και οικονομικής ανέλιξης με την αποδοτικότητα των υπαλλήλων, σημειώνει η ίδια πηγή. Από το 2019 έως σήμερα υπολογίζεται ότι έχουν απολυθεί περίπου 1.000 δημόσιοι υπάλληλοι. Οι περισσότεροι έχουν καταδικαστεί για κακουργηματικές πράξεις. Επίσης, απολύσεις έχουν γίνει και για σοβαρή απείθεια ή αδικαιολόγητη αποχή από τα καθήκοντά τους ή απρεπή συμπεριφορά εν ώρα υπηρεσίας.

Το σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση του πειθαρχικού δικαίου των δημοσίων υπαλλήλων που παρουσιάζει η «Καθημερινή», και αναμένεται να δοθεί σε διαβούλευση τις επόμενες ημέρες, προβλέπει τη ριζική αναμόρφωση των πειθαρχικών οργάνων ώστε η πειθαρχική δικαιοσύνη να αποδίδεται πιο γρήγορα και πιο αποδοτικά για τη λειτουργία του κράτους. 

Σύμφωνα με στοιχεία του υπ. Εσωτερικών, αυτή τη στιγμή περισσότερες από 2.500 πειθαρχικές υποθέσεις εκκρεμούν σε 90 πειθαρχικά συμβούλια του Δημοσίου. Σε πολλές περιπτώσεις, η ολοκλήρωση των διαδικασιών μπορεί να ξεπεράσει τα πέντε χρόνια. Ο βασικότερος λόγος των καθυστερήσεων είναι το γεγονός ότι στα πειθαρχικά συμβούλια προεδρεύουν δικαστές οι οποίοι είναι ενεργοί, με πολλά παράλληλα καθήκοντα, και οι συνεδριάσεις των πειθαρχικών πραγματοποιούνται «όποτε υπάρχει χρόνος».

Στο νομοσχέδιο εισάγεται για πρώτη φορά ως παράπτωμα παραπομπής στο πειθαρχικό συμβούλιο η άρνηση συμμετοχής στην αξιολόγηση είτε ως αξιολογητής είτε ως αξιολογούμενος. Μάλιστα, το συγκεκριμένο παράπτωμα αποτελεί λόγο απόλυσης εφόσον ο υπάλληλος αρνηθεί να λάβει μέρος στη διαδικασία για δύο συνεχόμενες αξιολογικές περιόδους. Στο νομοσχέδιο αναφέρεται: «Η άρνηση ή η παράλειψη υπαλλήλου να συμμετάσχει, να διευκολύνει ή να προβεί σε ενέργεια που αφορά στον προγραμματισμό, στην αξιολόγηση, στη στοχοθεσία, στις μετρήσεις, στις επιμορφώσεις ή οποιαδήποτε άλλη διαδικασία που προβλέπεται από τον παρόντα νόμο σχετικά με την απόδοση, την αποτελεσματικότητα ή την ποιότητα των υπηρεσιών του Δημοσίου συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα, το οποίο τιμωρείται με πειθαρχικές ποινές όχι κατώτερες του προστίμου ίσου με αποδοχές δύο μηνών».

Το ν/σ προβλέπει την αντικατάσταση των σημερινών πειθαρχικών συμβουλίων, στα οποία συμμετείχαν και αιρετοί, με τη δημιουργία ενός συλλογικού οργάνου που θα ονομάζεται Πειθαρχικό Συμβούλιο Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα, το οποίο θα είναι αρμόδιο για την άσκηση της πειθαρχικής εξουσίας στους υπαλλήλους του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. 

Το όργανο αποτελείται από 50 μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ):

α) Εναν αντιπρόεδρο του ΝΣΚ ως συντονιστή.

β) 13 νομικούς συμβούλους του κράτους.

γ) 18 παρέδρους του ΝΣΚ.

δ) 18 δικαστικούς πληρεξουσίους του ΝΣΚ με τριετή τουλάχιστον υπηρεσία.

Τα μέλη του οργάνου έχουν διετή θητεία και σε αυτό το χρονικό διάστημα απαλλάσσονται από κάθε άλλη υπηρεσία. Το Πειθαρχικό Συμβούλιο Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα συνεδριάζει σε τριμελή ή, σε περίπτωση σοβαρής υπόθεσης, σε πενταμελή κλιμάκια.

Προβλέπεται ακόμα ένας νέος θεσμός που αποκαλείται «πειθαρχική συναλλαγή», έτσι ώστε υποθέσεις στις οποίες τα παραπτώματα δεν προκαλούν κάποια οικονομική ζημία να μπορούν να διευθετούνται χωρίς να χρειαστεί απαραιτήτως να συνεδριάσει το πειθαρχικό συμβούλιο. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, η πειθαρχική διαδικασία είναι αυτοτελής και ανεξάρτητη από την ποινική ή άλλη δίκη. Επίσης, η ποινική δίκη δεν αναστέλλει την πειθαρχική διαδικασία. Στον κατάλογο των παραπτωμάτων προστίθενται και άλλα αδικήματα που δεν προβλέπονταν έως τώρα.

Στις διατάξεις του νομοσχεδίου, εκτός από τις υφιστάμενες ποινές στέρησης μισθού, προστίμου και αναστολής άσκησης καθηκόντων, προβλέπεται και η δυνατότητα υποβιβασμού στην ιεραρχία της υπηρεσίας έως δύο βαθμούς. Οποιος τιμωρείται με υποβιβασμό δεν κρίνεται για προαγωγή, ούτε ασκεί καθήκοντα προϊσταμένου. Τίθεται αυτοδικαίως σε αργία ο υπάλληλος που συλλαμβάνεται, έστω και αν αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση. Επίσης, ο υπάλληλος στον οποίο ασκήθηκε ποινική δίωξη για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για οποιοδήποτε έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής ή που παραπέμπεται σε δίκη για συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα.

Εντονη κριτική από ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ

«Πυροτέχνημα» χαρακτήρισε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης τη δήλωση του πρωθυπουργού ότι θα προτείνει την αναθεώρηση του άρθρου 103 του Συντάγματος που αφορά τη μονιμότητα στο Δημόσιο. «Είναι επικοινωνιακό να βάζουμε μπροστά το Σύνταγμα για κάτι που μπορεί να λυθεί με άλλους τρόπους, όπως το έκαναν και άλλα κράτη», πρόσθεσε και τόνισε ότι υπάρχει δυνατότητα απόλυσης με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, για να τονίσει ότι «ο πρωθυπουργός απέτυχε να εφαρμόσει τους νόμους που ψήφισε». Ο κ. Ανδρουλάκης κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι το 80% των διευθυντών και τμηματαρχών είναι κομματικές επιλογές, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται στην ουσία η αξιολόγηση. Πρόσθεσε, επίσης, ότι η μονιμότητα είναι θεσμοθετημένη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, προκειμένου να περιφρουρεί τους δημοσίους υπαλλήλους έναντι πιέσεων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. «Η μεγαλύτερη τομή στο Δημόσιο, ο νόμος Πεπονή, δική μας πρωτοβουλία ήταν», επισήμανε. Σε σχέση με τη συνταγματική αναθεώρηση είπε ότι ο ίδιος, πριν από την κατάθεση του προϋπολογισμού στη Βουλή, θα στείλει στα κόμματα τις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για τα άρθρα που θεωρεί ότι πρέπει να αναθεωρηθούν και τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν.

Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, επικριτικός εμφανίστηκε ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του κόμματος, Γρηγόρης Θεοδωράκης. «Απεγνωσμένα ο κ. Μητσοτάκης προσπαθεί να μεταφέρει την ατζέντα από τα Τέμπη στη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων», τόνισε και πρόσθεσε ότι τα θέματα της συνταγματικής αναθεώρησης θα συζητηθούν στην ώρα τους με σοβαρότητα και επιστημονική προσέγγιση. «Οχι με προπαγάνδα και δημιουργία κοινωνικού αυτοματισμού».