Της Νίκης Τρουλλινού
Πάνε χρόνια που με τον ίδιο τίτλο έγραφα μια στήλη βιβλίου σε γνωστή τοπική εφημερίδα. Τώρα που το σχέδιο επανέρχεται, στον ψηφιακό κόσμο πια, ο ίδιος τίτλος ήρθε στο μυαλό. Ίσως ο πλέον ειλικρινής. Γιατί η γράφουσα δεν είναι, ούτε νιώθει καθόλου κριτικός λογοτεχνίας, την αγάπη για το βιβλίο θέλει να στηρίξει.
Ο Μαρσέλ Προύστ έλεγε πώς τα βιβλία δίνουν χαρά ‘’όπως τα λουλούδια, τις όμορφες μέρες και τις γυναίκες’’. Και ο σύγχρονος του – που νομίζω πως δεν συναντήθηκαν ποτέ –Φερνάντο Πεσόα σημειώνει στο ‘’βιβλίο της ανησυχίας’’ στις 27-7-1930: ‘’να ξέρεις να υπάρχεις μέσα από τη γραπτή φωνή και τη νοερή εικόνα.’’
Σας προτείνω, λοιπόν, ένα ταξίδι σε γραπτές φωνές και νοερές εικόνες, σε βιβλία. Συνήθως νέες εκδόσεις. Βιβλία που με συγκίνησαν. Πολύ συχνά για διαφορετικούς λόγους. Προτείνουμε βιβλία στους φίλους, γινόμαστε αποδέκτες των δικών τους προτάσεων, μένουν όμως στο νου και την αναγνωστική μας συνείδηση εκείνα που, αφού διαβάστηκαν, έδωσαν καρπούς στη σκέψη. Γιατί το βιβλίο, εν συντομία, δεν είναι απλά ‘’η απόλαυση’’, είναι μαζί και ο προβληματισμός, η ανάγκη να καταλάβουμε, η αγωνία να ανιχνεύσουμε αν και πως θα μπορούσε ο κόσμος να γίνει ελάχιστα καλύτερος. Και η ομορφιά των λέξεων, γιατί Λογοτεχνία, ελληνική ή μεταφρασμένη, είναι και η μαγεία των λέξεων.
Σε τούτο το πρώτο ταξίδι στέκομαι στα βιβλία δύο γυναικών. Η μια Κρητικιά και πασίγνωστη, η άλλη πρωτοεμφανιζόμενη με θέμα από την Κρήτη. (Όχι, δεν διαπνέομαι από τοπικισμό, καλό όμως είναι να δείχνουμε το καθαρό μας πρόσωπο αλλά και να σκαλίζουμε λιγάκι τις πληγές μας).
Θα ήταν αστείο να συστήσει κάποιος την συγγραφέα Ρέα Γαλανάκη. Ηρακλειώτισσα, με σπουδαίο έργο πίσω της, με σταθερή και καρποφόρα την παρουσία της στα Ελληνικά Γράμματα, μέσα στην πρώτη καραντίνα ακόμη, Μάρτιος 2020, εκδόσεις Καστανιώτη, εκδίδεται ένας καλαίσθητος τόμος με τον απλό τίτλο, ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ.
Γνωστή βεβαίως από τα μυθιστορήματα, εμένα με γοητεύει (και) η διηγηματογράφος Γαλανάκη. Έντεκα διηγήματα απλώνονται σε εκατόν εβδομήντα σελίδες με ξεχωριστό ‘’ Η ιστορία της Όλγας’’, της γυναίκας που ζει και μαθαίνει το Ηράκλειο κοιτώντας το από τα γόνατα και κάτω – κρατούμενη η ίδια στην καρδιά της πόλης. {…} η πόλη είναι η πιο βαθιά επιθυμία των αισθημάτων. Γι’ αυτό και μοιάζει με το πλοίο που με ταξιδεύει στο διπλό ταξίδι αγάπης και ντροπής’’.
Η Μαρία Μανωλέλη, δημοσιογράφος, χωρίς να δίνονται περισσότερα βιογραφικά στοιχεία στο αυτί του βιβλίου, καταπιάνεται με ένα δύσβατο θέμα: την κακοποίηση και τελικά δολοφονία γυναίκας από τον άντρα της σε ημιορεινό χωριό της Ανατολικής Κρήτης. Το μυθιστόρημα διαβάζεται απνευστί και η συγγραφέας καταφέρνει σε αυτό το πρώτο της – αλλά κάθε άλλο από πρωτόλειο - βιβλίο να αποδώσει τη ζωή, τις συνήθειες, τα ήθη των κλειστών κοινωνιών κυρίως και πρωτίστως όσον αφορά τον έρωτα και τον γάμο στο συχνά σκληρό Νησί μας. Ξετυλίγοντας τη ζωή και το θάνατο της Δέσποινας από το οπλισμένο με μαχαίρι χέρι του άντρα της, περιγράφει λεπτομερώς τον τρόπο σκέψης και το νόμο της σιωπής που θα αφήσουν ατιμώρητο το έγκλημα, θα διαλύσουν τη ζωή τριών μικρών παιδιών, θα ερημώσουν το χωριό, μέχρι την ημέρα, τριάντα πέντε χρόνια μετά, της πιο παράξενης κηδείας.
Ο τίτλος είναι ακριβώς ‘’Μέσα πέτρα’’, (εκδόσεις Ποταμός, Οκτώβριος 2020,) παραπέμποντας σε ονομασία που δεν υπάρχει ως τοπωνύμιο αλλά ως ψυχική κατάσταση των ηρώων που παλεύουν δεκαετίες να κυλήσουν πάλι λευτερωμένες στην πλαγιά. Τα τοπία, οι διαδρομές, αλλά και η ξενιτεμένη στην Αμερική Κρήτη δείχνουν ότι η συγγραφέας γνωρίζει πολλά για το νησί μας. Και, δυστυχώς, το τεράστιο αυτό πρόβλημα της γυναικοκτονίας τα τελευταία χρόνια σηκώνει κεφάλι σε όλη την χώρα.
