Τι κοινό έχει ο Νίκος Καζαντζάκης με τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία; Η έκθεση «Flying over the Abyss-Η Υπέρβαση της Άβυσσος», που παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, από τις 18 Νοεμβρίου στο Ωδείο Αθηνών, εμπνέεται από την ανατρεπτική προσωπικότητα, τη στάση και τον λόγο του μεγάλου Κρητικού στοχαστή, παρουσιάζοντας χαρακτηριστικά δείγματα της σύγχρονης δημιουργίας των τελευταίων 40 χρόνων, σε διάλογο με το χειρόγραφο της «Ασκητικής» που συνοδεύει την έκθεση.
Η Αθήνα είναι ο τρίτος σταθμός της έκθεσης, μέσα σε δύο χρόνια, μετά το Ρέθυμνο και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, και τη Θεσσαλονίκη και το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Πραγματοποιείται στον νέο χώρο πολιτισμού του Ωδείου Αθηνών, στο πρώτο υπόγειο του κτιρίου, ο οποίος ανοίγει για πρώτη φορά στο κοινό, μετά από τέσσερις δεκαετίες που παρέμεινε κλειστός. Ο χώρος αναμορφώθηκε, χρηματοδοτήθηκε από τον ΝΕΟΝ και παραχωρήθηκε στη διαχείριση του Ωδείου, με σκοπό να εμπλουτίσει τη σκηνή της Αθήνας και να φιλοξενεί διοργανώσεις πολιτισμού και τέχνης. Γι' αυτόν τον σκοπό απαιτήθηκαν εκτεταμένες εργασίες καθαρισμών και εξυγίανσης του χώρου, που είχαν στόχο την ανάδειξη των επιλογών του Ιωάννη Δεσποτόπουλου και της αρχιτεκτονικής του ποιότητας.
Η έκθεση «Flying over the Αbyss-Η Υπέρβαση της Άβυσσος» ιχνηλατεί την πορεία του ανθρώπου, φωτίζοντας τη διαδρομή της ανθρώπινης ζωής, από το τραύμα της γέννησης, τον αγώνα για τη ζωή και τη δημιουργικότητα, έως τον θάνατο, έχοντας ως σημείο αναφοράς και αντλώντας έμπνευση από το χειρόγραφο της «Ασκητικής» του Νίκου Καζαντζάκη, το οποίο- σε σύμπραξη του ΝΕΟΝ με το Μουσείο Καζαντζάκη- θα φιλοξενηθεί για πρώτη φορά στην Αθήνα.
«Η διαχρονική ανησυχία για την ανθρώπινη οντότητα είναι το συνδετικό στοιχείο ανάμεσα στο έργο του μεγάλου Κρητικού ποιητή και 34 καλλιτεχνών της σύγχρονης τέχνης», αναφέρει ο ιστορικός τέχνης και επιμελητής της έκθεσης, Δημήτρης Παλαιοκρασσάς, σημειώνοντας πως η «Υπέρβαση της Άβυσσος» αφορά τον επίπονο αγώνα για το ενδιάμεσο διάστημα της ζωής, από τη γέννηση ως τον θάνατο. «Μία διαδρομή που κουβαλά το βάρος και την ατέλεια της θνητής φύσης μας και ταυτόχρονα εμπεριέχει τον τρόπο που μπορεί να προσδώσει νόημα και να εξυψώσει αυτόν τον αγώνα: Το στοιχείο της δημιουργικότητας, των ανθρώπινων σχέσεων και έργων που μπορούν να λάμψουν στην αιωνιότητα και να οδηγήσουν στην απόδραση από την άβυσσο, στο τέλος της διαδρομής», προσθέτει.
Στην έκθεση φιλοξενούνται συνολικά 41 έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών (Marina Abramović, Αλέξης Ακριθάκης, Matthew Barney, Louise Bourgeois, Βλάσης Κανιάρης, Mike Kelley, Martin Kippenberger, Sherrie Levine, Στάθης Λογοθέτης, Ana Mendieta, Bruce Nauman, Paul Thek, Κώστας Τσόκλης, Mark Wallinger κ.ά.), τα οποία παρουσιάζονται σε πέντε θεματικές ενότητες: Γένεση-Τραύμα, Η Υπέρβαση της Άβυσσος, Από τη Δημιουργικότητα στην Αιωνιότητα, Αγγίζοντας τον Άλλον και Επιστροφή στην Άβυσσο. «Ο ήπιος, ονειρικός γραφικός χαρακτήρας στο χειρόγραφο της Ασκητικής, το οποίο παρουσιάζεται στην έκθεση, γεφυρώνεται με την τραυματισμένη παιδική ηλικία της Louise Bourgeois, τη βιωματική βιντεο-εγκατάσταση της Marina Abramović, το ενδιάμεσο ταξίδι του Βλάση Κανιάρη και την τάση φυγής του έργου του Αλέξη Ακριθάκη», τονίζει η διευθύντρια του ΝΕΟΝ, Ελίνα Κουντούρη.
Για την τρίτη εμπλουτισμένη εκδοχή της έκθεσης στην Αθήνα, δημιουργήθηκε το έργο «Passage through the Abyss», μία ηχητική-μουσική εγκατάσταση των Γιώργου Κουμεντάκη και Σταύρου Γασπαράτου, η οποία αποτελεί νέα ανάθεση παραγωγής έργου του Οργανισμού ΝΕΟΝ στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σηματοδοτώντας τη σύμπραξη των δύο οργανισμών στο πλαίσιο της έκθεσης.
Όπως δηλώνει η διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης και συνεπιμελήτρια της έκθεσης, Μαρία Μαραγκού, «η σημασία της έκθεσης σε μία Αθήνα ηρωϊκά πληγωμένη, που προσπαθεί να υπερβεί τα δικά της δεινά, φτάνει πιο επίκαιρη παρά ποτέ. Αν και το κείμενο στο οποίο αναφέρεται και οι ίδιες οι ενότητες των έργων και η ποιότητά τους δεν έχουν χρόνο, ο ρόλος της παρουσίας της ως μία ισχυρή οντολογική κατάθεση, υπερασπίζεται το δικαίωμα της δικής της κραυγής, απέναντι στα γεγονότα. Και από αυτήν την άποψη, η έκθεση είναι βαθιά πολιτική».
