Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ιδιαίτερα «σκληρός», καθώς τα συμπτώματα συνήθως αποκαλύπτονται όταν η νόσος είναι προχωρημένη, με αποτέλεσμα το χαμηλό ποσοστό επιβίωσης. Υπό τα δεδομένα αυτά, νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση «Nature Cancer» δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία στους επιστήμονες, καθώς φαίνεται να ανοίγει τον δρόμο για την επιτυχέστερη διαχείρισή του.
Πιο συγκεκριμένα, ερευνητές με επικεφαλής επιστήμονες από το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα «Sanford Burnham Prebys» διαπίστωσαν ότι η σίτιση των όγκων με ένα αντίγραφο ενός σημαντικού θρεπτικού συστατικού τούς στερεί το… καύσιμο που χρειάζονται για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Με απλά λόγια, τους ξεγελά και έτσι αυτοί λιμοκτονούν, με αποτέλεσμα να παύουν να μεγαλώνουν και να εξαπλώνονται.
«Το πάγκρεας είναι ένας αδένας που βρίσκεται πίσω από το στομάχι. Από τα εξωκρινή κύτταρά του παράγεται το παγκρεατικό υγρό που βοηθά στη διαδικασία της πέψης. Από αυτά ξεκινά η συντριπτική πλειονότητα των καρκίνων που αναπτύσσονται στο όργανο. Από τα ενδοκρινή κύτταρά του παράγονται ορμόνες, όπως η ινσουλίνη και η γλυκαγόνη, που συμβάλλουν στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου. Το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η χρόνια παγκρεατίτιδα, αλλά και κληρονομικές παθήσεις, όπως ο καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών, αποτελούν παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση κακοήθειας» σημειώνει ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρης Λινός.
Και συνεχίζει: «Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι σπάνιος και ανακαλύπτεται συνήθως τυχαία, αφού αρχικά δεν δίνει συμπτώματα και όταν υπάρξουν μπορεί να παρερμηνευθούν, επειδή ομοιάζουν με άλλων ασθενειών. Δεν έχει καλή πρόγνωση – αν και έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια –, εκτός κι αν διαγνωστεί σε πολύ αρχικό στάδιο. Επομένως, η ανάγκη νέων θεραπειών είναι επιτακτική».
«Κλειδί» ένα θρεπτικό συστατικό
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι όγκοι του παγκρέατος αναπτύσσουν μοναδικές μεταβολικές ιδιότητες, στις οποίες μπορεί να βασιστεί η έρευνα και να οδηγηθεί στην εύρεση νέων τρόπων αντιμετώπισής τους. Εξ αυτών είναι η μεγάλη εξάρτησή τους από τη γλουταμίνη, ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό που συμβάλλει σε πολλές μεταβολικές και βιοσυνθετικές διεργασίες που υποστηρίζουν την ανάπτυξη των όγκων.
Αρκετές μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε αυτή την ιδιότητά της προκειμένου να πετύχουν την επιβράδυνση της εξέλιξης του καρκίνου και εν τέλει την παράταση της επιβίωσης του ασθενούς. Και η παρούσα εστίασε ακριβώς σε αυτό – στο να εμποδιστεί ο όγκος να έχει πρόσβαση στην τροφή του, τη γλουταμίνη.
Οι ερευνητές ενέκυψαν στα αδενοκαρκινώματα του παγκρεατικού πόρου και χρησιμοποίησαν ένα μόριο που μοιάζει με τη γλουταμίνη, αλλά δεν τρέφει τους όγκους. Ονομάζεται DON (6-diazo-5-oxo-L-norleucine) και είναι ένας ανταγωνιστής της γλουταμίνης που αναστέλλει τον μεταβολισμό της. Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι πέτυχε τον στόχο του – εμπόδισε δηλαδή σημαντικά την ανάπτυξη των όγκων και σταμάτησε την εξάπλωσή τους.
Συνδυάζοντάς τον με μια ήδη χρησιμοποιούμενη θεραπεία παρατήρησαν, επίσης, ότι αποκλείστηκε η ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να τρέφονται και από άλλα συστατικά, όπως η ασπαραγίνη. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η πρόληψη των μεταστάσεων σε άλλα όργανα, όπως το ήπαρ και οι πνεύμονες.
Τα αποτελέσματα αυτά είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά σύμφωνα με τους επιστήμονες. Αφενός παρείχαν πληροφορίες σχετικά με την επίδραση του DON στη διαχείριση της νόσου και αφετέρου απέδειξαν ότι ο συνδυασμός τους με υπάρχουσες θεραπείες βοηθούν στον έλεγχο της ανάπτυξης δευτεροπαθών όγκων. Γι’ αυτό και εκφράζουν την ελπίδα πως ενδεχομένως, μελλοντικά, να ανοίξουν νέους δρόμους για τη θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος.
Η σημασία του έγκαιρου εντοπισμού
Μέχρι τότε, εν τούτοις, η στόχευση θα πρέπει να είναι ο έγκαιρος εντοπισμός της κακοήθειας. Οι άνθρωποι που πονούν στο άνω μέρος ή στη μέση της κοιλιάς και στην πλάτη, χάνουν ξαφνικά την όρεξή τους και αναίτια βάρος, διαπιστώνουν ότι το δέρμα τους και το λευκό των ματιών τους είναι κίτρινα, έχουν ανοιχτόχρωμα κόπρανα και σκούρα ούρα και νιώθουν κόπωση θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση.
Η πρόγνωση και οι θεραπευτικές επιλογές εξαρτώνται από το στάδιο του καρκίνου, τη γενική υγεία του ασθενούς, καθώς και από το εάν πρόκειται για αρχική διάγνωση ή υποτροπή. «Ο καρκίνος του παγκρέατος εάν διαγνωστεί πριν δώσει μεταστάσεις μπορεί να χειρουργηθεί. Διαφορετικά, η φροντίδα επικεντρώνεται στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς και στον έλεγχο των συμπτωμάτων και των επιπλοκών της νόσου. Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να αποφασιστεί η αφαίρεση μόνο τμημάτων του παγκρέατος (επέμβαση Whipple, περιφερική παγκρεατεκτομή) ή η ολική παγκρεατεκτομή κατά την οποία εκτός από τον αδένα αφαιρείται μέρος του στομάχου, μέρος του λεπτού εντέρου, ο χοληδόχος πόρος, η χοληδόχος κύστη, ο σπλήνας και οι κοντινοί λεμφαδένες. Οι επεμβάσεις αυτές γίνονται λαπαροσκοπικά, γιατί προσφέρουν στον ασθενή γρηγορότερη ανάνηψη, μειωμένο πόνο, καθώς και μειωμένη νοσηρότητα και νοσηλεία» εξηγεί ο καθηγητής.
«Στη δεύτερη ίσως απαιτηθεί η διενέργεια χολικής παράκαμψης ή ενδοσκοπική τοποθέτηση στεντ, αν ο καρκίνος αποφράσσει τον χοληδόχο πόρο και η χολή συσσωρεύεται στη χοληδόχο κύστη. Παράλληλα με τη χειρουργική επέμβαση ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή στοχευμένη θεραπεία, ακόμα και σε συνδυασμό αυτών» συμπληρώνει.
Ο ίδιος δε διευκρινίζει πως παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί στην επιβίωση των ασθενών «βρισκόμαστε ακόμα πίσω σε σχέση με άλλους καρκίνους που είναι σχεδόν πλήρως ιάσιμοι. Ελπίζουμε η εφαρμογή του DON σε ανθρώπους να έχει εξίσου καλά αποτελέσματα».
