Του Πέτρου Μηλιαράκη*
Η πρόσφατη και μάλιστα οξυμένη κρίση των ελληνοτουρκικών σχέσεων εγείρει,όσο ουδέποτε μέχρι σήμερα , το «ζήτημα της επίλυσης της διαφοράς».
Η πάγια θέση της Ελλάδας ειδικότερα από την έναρξη της μεταπολιτευτικής περίοδου αφορά στο ότι «επίδικο ζήτημα» (και μόνο) είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας με επι τούτω προσφυγή στο διεθνές δικαιοδοτικό όργανο της Χάγης.
Βεβαίως, η θέση αυτή που εδράζεται στην έναρξη της μεταπολιτευτικής περιόδου, αφορούσε πολιτική για το «επίδικο» πριν υπάρξει η τροποποίηση του δικαίου της θάλασσας.
Όμως απο το 1982 και μετά, το ζήτημα αφορά περισσότερο στην ΑΟΖ και λιγότερο στην υφαλοκρηπίδα.
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜέΡΑ 25
Ας εστιάσουμε όμως στις πρόσφατες εξελίξεις με την επισημείωση των παρακάτω και με αναφορά στην πρόταση του ΜέΡΑ 25 για την σύγκλιση μιας Διεθνούς Διάσκεψης για την επίλυση των διαφορών ως προς την ΑΟΖ.
Η πρόταση αυτή είναι νομικά και ιστορικά συνεπής σύμφωνα με τα παρακάτω:
1) Όταν ζητήματα διεθνών διενέξεων δεν αφορούν μόνο δύο αντιτιθέμενα κράτη, όπως εν προκειμένω είναι η Ελλάδα και η Τουρκία, αλλά σημαντικό αριθμό κρατών , τότε η διμερής αντιμετώπισή τους δεν αποτελεί λύση!
2) Στην υπό κρίση περίπτωση αναφορικώς με την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών των παράκτιων κρατών της Μεσογείου, είναι πρόδηλο ότι τα όρια της ΑΟΖ που τα αφορά διασταυρώνονται. Τότε το ζήτημα ορθώς πρέπει να παραπεμφθεί σε μία Διεθνή Διάσκεψη, όπως άλλωστε στην Παγκόσμια Ιστορία μέσω των Διεθνών Διασκέψεων επιλύονταν με τρόπο σαφή και σεβαστό οι όποιες διεθνείς διαφορές. Παραλλήλως δε, με την διαδικασία αυτή , οι «επιδιαιτητές» αδρανοποιούνται! Επίσης:
3) Μια τέτοια διαδικασία μπορεί να επιλύσει και άλλα «κρίσιμα ζητήματα» όπως εκείνο του Κυπριακού , του Παλαιστινιακού, της προστασίας του περιβάλλοντος, και της ανάπτυξης εναλλακτικών πηγών ενέργειας που δεν (θα) αφορούν εξορύξεις.
ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Στο διμερές – διακρατικό επίπεδο η Ελλάδα ,με την «μερική οριοθέτηση» της ΑΟΖ σε σχέση με την Αίγυπτο, απόδειξε την προχειρότητα, καθώς και το κατ´αρχάς και κατ´αρχήν της επίλυσης του ζητήματος, το οποίο όμως από τη γέννηση του δημιουργεί ζήτημα προσφυγής σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο.
Ενταύθα άξια ειδικής αναφοράς είναι τα εξής:
2) Η συμφωνία αυτή περί της ΑΟΖ, αφορά, όπως προεκτέθηκε «μερική οριοθέτηση» , η οποία μάλιστα εκτείνεται έως τον 28ο μεσημβρινό. Συνεπώς η οριοθέτηση αυτή δεν περιλαμβάνει το Καστελόριζο, ούτε καν ολόκληρη την επικράτεια της Ρόδου. Και τούτο διότι ο 28ος μεσημβρινός τέμνει τη Ρόδο στη μέση. Επίσης η «ελληνοαιγυπτιακή» αυτή συμφωνία, κατ´αρχήν εκλαμβάνει ότι η Κρήτη έχει μειωμένη επήρεια ΑΟΖ.1) Η « οριοθέτηση» της ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου, προέκυψε με αντικειμενικό και μόνο σκοπό την επιβεβαίωση της ακυρότητας του «τουρκολυβικού συμφώνου», το οποίο όπως προκύπτει, παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα, δεν έχει καν πρωτοκολληθεί στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
3) Με τη συμφωνία αυτή δια παραλείψεως ή άλλως ανοχής , η Ελλάδα δεν αντιδρά απέναντι στην επεκτατική πολιτική της Τουρκίας η οποία υποστηρίζει ότι η περιοχή ανατολικά του 28ου μεσημβρινού αφορά ζωτικό της χώρο, με ανεπίδεκτες ιστορικής και νομικής εκτίμησης ισχυρισμούς για ...«γαλάζια πατρίδα».4) Όπως προκύπτει, η διανομή της ενδιάμεσης θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Ελλάδας-Αιγύπτου δεν έγινε με βάση την «αρχή της μέσης γραμμής» . Έτσι η Αίγυπτος κέρδισε κατά ποσοστά πέραν του δέοντος στο 56% υπέρ αυτής και μόλις το 44% αφορά στην Ελλάδα. Αυτό συνεπάγεται ουσιαστική παραχώρηση σε βάρος της ελληνικής ΑΟΖ , εφόσον νησί με το μέγεθος της Κρήτης δεν είναι δυνατόν να έχει μειωμένη επήρεια ΑΟΖ. Τούτο δε αφορά ιδιαίτερης σημασίας υπαναχώριση σε μείζον ζήτημα καθόσον αποδυναμώνει τα επιχειρήματα της Ελλάδας όταν κληθεί σε τραπέζι διαπραγματεύσεων ή ενώπιον διεθνούς δικαιοδοτικού οργάνου να τοποθετηθεί για την επήρεια του Καστελόριζου και του συμπλέγματος του Καστελλορίζου ως προς την ΑΟΖ.
ΜΟΝΟ ΕΤΣΙ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ
Τα προσφερόμενα πρόδηλα σφάλματα που αφήνουν «επιχειρήματα» για «κενά δικαίου», σε επίπεδο μιας Διεθνούς Διάσκεψης θα είχαν οριστικώς επιλυθεί. Και τούτο διότι η οριστική επίλυση των διαφορών σε τέτοιο επίπεδο δημιουργεί νομικά και ιστορικά ασφάλεια δικαίου!
Κοντολογίς: Ένα ολόκληρο σύστημα επιχειρεί να εμφανίσει την διαδικασία που ακολουθεί η παρούσα κυβέρνηση και η υπό την ηγεσία της διπλωματία ως «απολύτως επιτυχούσα».
Ωστόσο, η Ελλάδα θα δώσει εξηγήσεις υπό το καθεστώς «ποίων καταστάσεων-πιέσεων» δεν επέλεξε τη «μέση γραμμή» και την «απόλυτη επιρροή» επί της ΑΟΖ νήσων του επιπέδου της Ρόδου, του Καστελόριζου, της Κρήτης.
Βεβαίως ,μπορεί απο πλευράς Ελλάδας να υποστηριχθεί η επιφύλαξη όλων των νόμιμων δικαιωμάτων. Παραλείψεις όμως του επιπέδου της «ελληνοιταλικής» και «ελληνοαιγυπτιακής» συμφωνίας δεν πρέπει να επαινούνται, αλλά αντιθέτως να κρίνονται και δημοσίως η Ελλάδα, παρά τις προαναφερόμενες αστοχίες της, να επιβεβαιώνει τη ρητή επιφύλαξη της για όλα τα δικαιώματά της που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.
Τέλος , η πείρα καθοδηγεί και διδάσκει ότι πολλά ΜΜΕ, δεν θα αναδείξουν τη νομικοπολιτική πρόταση του Γιάνη Βαρουφάκη και του ΜέΡΑ 25 για τη σύγκλιση μιας Διεθνούς Διάσκεψης για την επίλυση του ζητήματος των οριοθετήσεων ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας των παράκτιων κρατών της Μεσογείου. Και αυτό αποτελεί μια άλλου είδους παθογένεια του πολιτικού μας συστήματος!..
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
