του Πέτρου Μηλιαράκη*
Αρχικώς πρέπει να τονισθεί πως τούτες τις ημέρες για παν ό,τι συζήτησαν οι «7» πιό...πλούσιοι στο γαλλικό θέρετρο, μπορεί να σχολιάστηκε επαρκώς, αλλά για την αλήθεια των πραγμάτων ως προς την Ευρώπη ειδικώς και τη νομισματική κυριαρχία δεν έγινε κουβέντα!
Κουβέντα λοιπόν ότι ο European Stability Mechanism (ESM), ήτοι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ), που είναι διεθνής Οργανισμός, είναι ΕΚΕΙΝΟΣ που κάνει κουμάντο όχι μόνο στους τέσσερις του «τραπεζιού» , αλλά ουσιαστικώς και στους «7»!
Υπ´όψιν εμφαντικώς, για να μην γίνονται λάθη, οτι ο ESM ,ως προεκτίθεται, είναι διεθνής Οργανισμός, ενω αντιθέτως η European Central Bank (ECB), ήτοι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), είναι Θεσμικό Όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παρ’ όλο δε που η ΕΚΤ θεωρείται ότι είναι ο ηγέτης του ευρωσυστήματος, δεν μπορεί να θεωρηθεί (πάντοτε) η «έσχατη καταφυγή» ως δανειστής, και τούτο παρά το ότι παραμένει ο μεγάλος αγοραστής στις αγορές ομολόγων.
Έχει δε ήδη διευκρινιστεί ότι η ΕΚΤ, θα πραγματοποιήσει αγορές αντικατάστασης για κρατικά και εταιρικά ομόλογα που λήγουν. Συνολικώς εκτιμάται ότι η ΕΚΤ το 2019, θα έχει επενδύσει 210 δισ. ευρώ σε επανεπενδύσεις, ενώ από τα 210 δις ευρώ που θα επανεπενδυθούν, τα 173 δισ. ευρώ θα αφορούν σε κρατικά ομόλογα.
Ωστόσο παραμένει ασχολίαστο ότι «τελικός δανειστής έσχατης λύσης» (όπως θα εξηγηθεί παρακάτω) θα είναι ESM, ο οποίος θα χορηγήσει δάνεια στο «Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης των Τραπεζών». Προγραμματίζεται δε δείκτης ασφαλείας ο οποίος θα πρέπει να έχει τεθεί σε ισχύ το αργότερο έως το 2024.
Με τούτα τα δεδομένα δεν μπορεί παρά να γίνει αναφορά στο «δόγμα Rothschild». Ο επιφανής αυτός τραπεζίτης ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα, διατύπωσε το αμίμητο δόγμα: «Άφησέ με ελεύθερο να εκδίδω και να ελέγχω τα χρήματα ενός έθνους και δεν με ενδιαφέρει ποιός ψηφίζει τους νόμους του»!
• η διαφορά ισχύος
Ασφαλώς δεδομένο είναι ότι η δογματική αυτή αντίληψη, δηλαδή το «δόγμα Rothschild» αποδίδει με τον πιο αυθεντικό τρόπο την κυριαρχία του χρήματος ως νομίσματος την οποία η εκάστοτε άρχουσα τάξη χρησιμοποιεί κατά το δοκούν. Υπ’ όψιν δε ότι ο «έσχατος δανειστής» καταλαμβάνει στο όλο σύστημα σημαντικότερη θέση από τον αγοραστή ομολόγων. Αυτό δε αποτελεί γενική νομικοπολιτική αρχή του εν γένει χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ιδού η διαφορά ισχύος ESM και ECB (ΕΜΣ,ΕΚΤ).
- ως προς το ευρωσύστημα
Για να εστιάσoυμε όμως στα ζητήματα δομής και λειτουργίας του ευρωσυστήματος, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι εξ αρχής για την ΕΚΤ δεν προβλέφτηκε η διαδικασία, ώστε να είναι ο τελευταίος δανειστής. Η ΕΚΤ δηλαδή δεν είναι «πιστωτής εσχάτου ανάγκης». Η ΕΚΤ δανείζει με βάση ενέχυρα που μπορεί να ρευστοποιήσει αμέσως και μάλιστα δανείζει με ενέχυρα πολύ υψηλής ποιότητας και απόδοσης (π.χ. γερμανικά ομόλογα). Αντιθέτως στο χώρο του ευρωσυστήματος επελέγη ο μηχανισμός Επείγουσας Αρωγής Ρευστότητας, ήτοι η διαδικασία «Emergency Liquidity Assistance» (ΕLA). Η διαδικασία αυτή δεν αφορά στην ΕΚΤ, αλλά στις Κεντρικές Τράπεζες και εν προκειμένω «δια τα καθ’ ημάς», η διαδικασία αυτή αφορά στην Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).
Ο ESM προσφάτως φαίνεται να έχει το ρόλο του τελευταίου δανειστή (“the lender of last resort”). Του απονέμεται δηλαδή όχι μόνο ρόλος αντίστοιχος του «ΔΝΤ», αλλά και του «πιστωτή εσχάτου ανάγκης» με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Το «σύστημα» όμως έτσι δεν επιλύει οριστικώς τις διαρθρωτικές του ατέλειες. Πάντως ας αρκεστούμε στη θέση του Gordon Brown(1) που υποστηρίζει τα εξής: «Παρά τα τεράστια διαρθρωτικά προβλήματα που εγώ και πολλοί άλλοι έχουμε προσδιορίσει, νιώθω ότι μια διάλυση του ευρώ –και το χάος που θα ακολουθούσε- θα ήταν μια πολιτική και οικονομική τραγωδία, από την οποία η ίδια η Ευρώπη και η ιδέα της διεθνούς συνεργασίας θα χρειάζονταν γενεές ολόκληρες για να επανέλθουν.»
Τα προαναφερόμενα αναδεικνύουν πρωτογενείς αδυναμίες του όλου εγχειρήματος. Ωστόσο δεν παύει το ευρώ να είναι σημαντικότατο νόμισμα της παγκόσμιας οικονομίας και ο ESM να αναλαμβάνει τη νομισματική κυριαρχία ως ο «πιστωτής εσχάτου ανάγκης», ρόλος που δεν ανήκει στην ΕΚΤ . Για το ρόλο δε αυτό απέφυγαν οι «7» να τοποθετηθούν, μιας και οι «3» του «τραπεζιού» έχουν άλλο όργανο κυριαρχίας, το ΔΝΤ. Όμως η συζήτηση αφορούσε την παγκόσμια οικονομία και ο ESM έχει πλέον αποφασιστικό ρόλο και λόγο ακυρώνοντας το ΔΝΤ σε μέγιστο βαθμό!..
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ:
(1) Βλ. χαρακτηριστικά:G.Brown, Beyond The Crash, Overcoming the First Crisis of Gglobalisation (2010), σελ. 182 όπου:«I believe that we must help make the euro work. Despite its massive structural problems that I and many others have identified, I fear that a breakup of the euro –and the chaos that would ensue- would be a political as well as an economic tragedy from which Europe itself as well as the very idea of international cooperation would take generations to recover.»————-
* ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
