Του Αριστομένη Συγγελάκη*
Από την πρώτη μέρα της πανδημίας COVID-19 οι Κουβανοί γιατροί και νοσηλευτές δεν έχουν σταματήσει να προσφέρουν τις πολύτιμες υπηρεσίες τους στους λαούς που τους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη σώζοντας ζωές συνεχίζοντας την πολύτιμη προσφορά τους στη μάχη εναντίον του Έμπολα και σε άλλες κρίσεις υγείας. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το αυθόρμητο παρατεταμένο χειροκρότημα των Ιταλών πολιτών κατά την έλευση της κουβανικής ιατρικής αποστολής στο αεροδρόμιο του Μιλάνου τη στιγμή της κορύφωσης της απειλής; Γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερη σήμερα υποστήριξη αυτού του μοναδικού παραδείγματος ανθρωπισμού και αλληλεγγύης που παρέχει σήμερα η Κούβα μέσω των γιατρών και των νοσηλευτών της.
Η φτώχεια μητέρα της αρρώστιας
Από την εποχή που ο Johann Peter Frank (1745-1821) χαρακτήρισε την φτώχεια μητέρα της αρρώστιας· από την εποχή της κλασικής μελέτης του Friedrich Engels «Οι Συνθήκες της Εργατικής Τάξης στην Αγγλία» (1845), που συσχέτισε την υψηλή θνησιμότητα των εργατών με τις άθλιες συνθήκες εργασίας και διαβίωσής τους· από την εποχή των εξαιρετικών, πρωτοποριακών παρατηρήσεων του Rudolph Virchow, του θεμελιωτή της Κοινωνικής Ιατρικής, που συσχέτισε την οικονομική και κοινωνική ανισότητα με την αρρώστια και πρότεινε πρωτοποριακές παρεμβάσεις όπως την πιο δίκαιη διανομή του εισοδήματος, την πλήρη απασχόληση, τη διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης στην εκπαίδευση, την ίδρυση αγροτικών συνεταιρισμών, την δημιουργία συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και δημόσιου συστήματος υγείας έως σήμερα, που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει υιοθετήσει ως κεντρική στρατηγική του την παρέμβαση στους κοινωνικούς προσδιοριστές της υγείας και την οικοδόμηση συστημάτων υγείας καθολικής πρόσβασης η ανθρωπότητα έχει κυρίως αποτύχει να κάνει πράξη τα πορίσματα αυτά των πρωτοπόρων επιστημόνων και κοινωνικών αγωνιστών, με λίγες εξαιρέσεις, με κλασικότερη όλων την εξαίρεση της Κουβανικής Επανάστασης.
Όταν ο Φιντέλ Κάστρο, ο μετέπειτα ηγέτης της Κούβας, το 1953 κατά την απολογία του μετά την αποτυχημένη επίθεση των επαναστατών, στο στρατόπεδο της Μογκάντα έλεγε τα εξής: «Αδιανόητο είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που πεινάνε ενώ υπάρχει γη να σπείρουν. Αδιανόητο είναι ότι υπάρχουν παιδιά που πεθαίνουν χωρίς ιατρική περίθαλψη. Αδιανόητο είναι ότι το 30% των αγροτών μας δεν ξέρουν να βάλουν ούτε την υπογραφή τους και το 99% δεν ξέρουν την ιστορία της Κούβας. Αδιανόητο είναι ότι οι οικογένειες στην ύπαιθρο ζουν σε χειρότερες συνθήκες από ότι οι Ινδιάνοι που συνάντησε ο Κολόμβος». Όταν τα έλεγε αυτά ο Φιντέλ είχε απόλυτη συνείδηση του τι καλείται ένας επαναστάτης να κάνει και πώς μπορεί να μεταμορφώσει την ζωή των ανθρώπων.
Η καθολική πρόσβαση στα δημόσια αγαθά διασφαλίζει την υγεία των Κουβανών
Ο Φιντέλ και οι συναγωνιστές του αναλαμβάνοντας την εξουσία έκαναν πράξη σε πολύ μεγάλο βαθμό τις διακηρύξεις τους. Χωρίς να χάσουν καιρό, προχώρησαν σε δραστικές πολιτικές κοινωνικής αναδιανομής υπέρ των λαϊκών στρωμάτων (εθνικοποίηση των πόρων και των υποδομών, αύξηση μισθών, αγροτική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, οικοδόμηση δημόσιου καθολικού συστήματος υγείας κ.α.) και, παρά το καταστροφικό εμπάργκο των ΗΠΑ και άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, η κουβανική επανάσταση πέτυχε εντυπωσιακά αποτελέσματα: αύξησε δραστικά το προσδόκιμο ζωής, μείωσε κατακόρυφα την βρεφική και την παιδική θνησιμότητα, μείωσε δραστικά τις ανισότητες υγείας, βελτίωσε θεαματικά το μοφωτικό επίπεδο των πολιτών. Σήμερα όλοι οι κάτοικοι της Κούβας έχουν ισότιμη πρόσβαση στα υψηλού επιπέδου συστήματα υγείας και εκπαίδευσης, σε τροφή και στέγη και ό,τι απαιτείται για μία αξιοπρεπή διαβίωση.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να λάβουμε τα μηνύματα αυτά, να εγγυηθούμε την πρόσβαση στην υγεία σ' όλους, να ρίξουμε το βάρος στην πρόληψη και στην προαγωγή της υγείας. Μέχρι, λοιπόν, να πετύχουμε να είναι η πρόληψη ο κανόνας και η θεραπεία η εξαίρεση, όπως έλεγε στους φοιτητές της Ιατρικής ο Τσε Γκεβάρα τον Αύγουστο του 1960, έχουμε μεγάλη ανάγκη την παρουσία των γιατρών και των νοσηλευτών της Κούβας. Των λειτουργών της υγείας, που περιθάλπουν με αξιοπρέπεια και ισότιμα όλους όσους έχουν ανάγκη, την ώρα που μεγάλες και ισχυρές χώρες αφήνουν τους πολίτες τους, ιδίως αυτούς των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων, να πεθαίνουν αβοήθητοι.
Γι’ αυτό και πρέπει άμεσα να σταματήσει το επαίσχυντο εμπάργκο εις βάρος του κουβανικού λαού. Γι’ αυτό και πρέπει να δοθεί το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2021 στους γιατρούς και νοσηλευτές της Κούβας. Γιατί με το έργο τους σώζουν την τιμή της Οικουμένης!
*Ο Αριστομένης Συγγελάκης είναι οδοντίατρος – Πολιτικός Επιστήμων, Διδάκτωρ Κοινωνικής Οδοντιατρικής ΕΚΠΑ, Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
