Του Δημήτρη Μιμή
Δεν μπορεί να έρθει η μέρα του εορτασμού του Αγίου Μηνά, του πολιούχου της πόλης μας και να μη το συνδέσεις με το μεγάλο συγγραφέα της πόλης αυτής, με τον Νίκο Καζαντζάκη.
Περίοπτη θέση στα έργα του κατέχει ο Άγιος Μηνάς, κυρίως στο “Ο Καπετάν Μιχάλης“ , όπου γίνονται πολλές αναφορές. Ο Καζαντζάκης είναι περήφανος για τον Άγιο Μηνά και στο έργο του παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Εκτός από Άγιος είναι και ήρωας και από μικρό παιδί θέλει να του μοιάσει. Πάντα προσπαθεί να συνταιριάξει το ηρωικό στοιχείο με την αγιοσύνη. Μάλιστα στο “Αναφορά στον Γκρέκο” στη σελίδα 80, ο Ν. Καζαντζάκης, γράφει: “Ήρωας κι άγιος, να ο τέλειος άνθρωπος “. Εκτός από τον ίδιο, και οι ήρωες του, δείχνουν ένα σεβασμό προς τον Άγιο, κυρίως ο Πατέρας του, ο Καπετάν Μιχάλης, όπως άλλωστε και όλοι οι Καστρινοί.
Ο Καζαντζάκης στο έργο αυτό, πέρα από το ηρωικό και προστατευτικό στοιχείο που προσδίδει στον Άγιο Μηνά, μας τον παρουσιάζει ως να περιπαίζει του Τούρκους του Μεγάλου Κάστρου. Με τις διάφορες αφηγήσεις του, προκαλεί γέλια εις βάρος των Τούρκων τονίζοντας τ΄ αρνητικά χαρακτηριστικά αυτών.
Έτσι, όταν Η Εφεντίνα Καβαλίνα, στο “ Ο Καπετάν Μιχάλης” , πηγαίνει τρέχοντας να σώσει τον Καπετάν Μιχάλη, από τον Αράπη που τον κυνηγά στην Πλατιά Στράτα, αφού προηγουμένως αυτός είχε σκοτώσει έναν Τούρκο, οι Τούρκοι τον εμποδίζουν και τον ρωτούν γιατί τρέχει.
- Ποιος σε κυνηγάει, Εφεντίνα Καβαλίνα; Αυτό να πεις, να περάσεις!
- Ο Αϊ-Μηνάς!
Οι τουρκαλάδες ξέσπασαν στα γέλια.
- Τι γελάτε, μωρέ αθεόφοβοι; Δεν ακούτε τα πέταλα του αλόγου του; Τον είδα να βγαίνει από την εκκλησιά, τον είδα! Και με πήρε ξοπίσω﮲ δεν ακούτε; Νά τος! Νά τος! Ζυγώνει!
Οι τουρκαλάδες ένιωσαν να σηκώνεται η τρίχα τους﮲ σα ν΄άκουσαν, αλήθεια, πεταλιές αλόγου﮲ κάποιος καβαλάρης ζύγωνε!
- Νά τος! Φώναξε πάλι η Εφεντίνα και τα μάτια του γούρλωσαν τρομαγμένα. Να τος! Νά τος!
Μα οι τουρκαλάδες πού να γυρίσουν να δουν! Πήραν δρόμο κι αφανίστηκαν.
Ως τους είδε η Εφεντίνα να φεύγουν αλαφιασμένοι, κοκάλωσε. ΄΄Μωρέ, έχει το χάζι του να΄ ναι αλήθεια!΄΄ Συλλογίστηκε με τρόμο.
Άλλη μια φορά η Εφεντίνα θέλοντας να προστατέψει τον Καπετάν Μιχάλη από του Τούρκους, τους βρήκε να κτυπούν την πόρτα του για να την σπάσουν. Όρμησε κατά πάνω τους φωνάζοντας:
- Αλλάχ! Αλλάχ! Ξεφώνισε, ανασκουμπώθηκε πάλι κι έβαλε τις φτέρνες στον ώμο… …Βάρδα, παιδιά, φώναξε, βάρδα και θα μας φάει! Έρχεται καβαλάρης!
- Ποιος, μωρέ κουζούλακα; Ούρλιασε ο Αράπης.
- Ο γείτονας!
- Ποιος γείτονας;
- Ο Άί-Μηνάς, νά τος!
- Όλοι στράφηκαν﮲ τα μάτια τους πεταλούδιζαν, δε διάκριναν τίποτα.
- Νά τος! Νά τος! Φώναξε η Εφεντίνα κι ακούμπησε στην πόρτα του καπετάν Μιχάλη αλλοπαρμένος.
Το αποτέλεσμα αυτού του χωρατού ήταν οι Τούρκοι να το βάλλουν στα πόδια και όταν πια ξεπνεμένοι έφθασαν στο λιμάνι , σφούγγιξαν τον ιδρώτα τους.
- Κάμποσην ώρα δε μπορούσαν να μιλήσουν τέλος ο Αράπης άνοιξε το στόμα:
- Φτηνά τη γλιτώσαμε, είπε.
Χρόνια μας πολλά.
