του Απόστολου Τζίφα
Η συζήτηση για το ρόλο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης δε θα πάψει να είναι επίκαιρη. Συνεχώς αυξάνεται η χρήση και η επιρροή τους. Η αύξηση, ωστόσο, συνοδεύεται από αυξανόμενους κινδύνους και παρεκτροπές από τον πραγματικό ρόλο τους.
Επιγραμματικά θα καταγράψουμε επισημάνσεις.
Η αποσπασματικότητα και η επιλεκτικότητα των παρουσιαζόμενων θεμάτων στα ΜΚΔ είναι αντικειμενικό πρόβλημα. Ο χρήστης δύσκολα θα αναζητήσει την αντίθετη άποψη ή την τεκμηρίωσή της. Αντίθετα ο ζωντανός προφορικός ή γραπτός λόγος και διάλογος δίνουν τη δυνατότητα για σφαιρική προσέγγιση των θεμάτων. Λόγου χάρη ο έντυπος λόγος είναι βήμα λόγου, αντιλόγου και διαλόγου. Η μεγάλη πλειοψηφία ενημερώνεται και κάνει κτήμα της όλες τις απόψεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο facebook οι ομάδες είναι συνήθως πολιτικά και πολιτισμικά ομοιογενείς. Εκφράζονται ομοιόμορφες απόψεις. Ο αντίλογος είναι σπάνιος. Η διαφωνία μη ανεκτή από τους πολλούς , οι οποίοι δείχνουν με τον τρόπο τους στους αντιτιθέμενους την έξοδο από την ομάδα.
Ένα άλλο σοβαρό ζήτημα είναι η μη ύπαρξη δεοντολογίας σε αντίθεση με τον έντυπο λόγο. Η ευπρέπεια του λόγου, οι προσωπικές προσβολές και οι ύβρεις δεν απουσιάζουν . Σπάνια έχουμε παρεμβάσεις για το θέμα αυτό, εκτός αν το ζητήσουν οι θιγόμενοι. Η ανωνυμία επικρατεί σε μεγάλο βαθμό.Η ναρκισσιστική συμπεριφορά και οι επιθετικές τάσεις πιστεύουμε ότι είναι αποκλειστικό δημιούργημα των ΜΚΔ. Είναι χαρακτηριστική η έρευνα του Πανεπιστημίου Αιγαίου σύμφωνα με την οποία η προσωπική ζωή υπερ-προβάλλεται και κάθε τι προσωπικό και ιδιωτικό γίνεται δημόσιο κτήμα, αν και η ανάγκη για προστασία της προσωπικής ζωής σήμερα είναι μεγαλύτερη από το παρελθόν.
Η χρησιμοποιούμενη γλώσσα είναι συνήθως ένα συνονθύλευμα αγγλικών και ελληνικών ή κάποιες φορές η επικρατούσα γλώσσα είναι τα αλαμπουρνέζικα..
Η προπαγάνδα και το πλασάρισμα πολιτικών ή άλλων θέσεων είναι πιο εύκολη μέσα από τα ΜΚΔ. Οι χρήστες γίνονται δέκτες ευκολόπλαστων απόψεων. Η συμμετοχή του πολίτη- χρήστη περιορίζεται σε ένα «μου αρέσει» και πιο σπάνια σε ένα επιφανειακό σχολιασμό. Εκεί ακυρώνεται η αγωνιστική του διάθεση μέσα από την εκτόνωση στο ψυχρό πληκτρολόγιο.
Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας έκκληση των αρμόδιων αρχών για μη δημοσίευση προσωπικών δεδομένων στα ΜΚΔ. Οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι από κάθε άποψη. Οι φωτογραφίες και τα video αποτελούν ενίοτε κίνητρο για κάθε είδους παραβάσεις στα προσωπικά δεδομένα και για έκνομες πράξεις.
Θα είχαν ενδιαφέρον οι έρευνες σχετικά με τα θέματα που προβάλλονται κυρίως στο facebook. Πιστεύουμε ότι η ευκολία στη ανάρτηση, η διάθεση περισσότερο για αυτοπροβολή και η επιλεκτικότητα των θεμάτων τις περισσότερες φορές δε δημιουργούν συνθήκες δημιουργικού διαλόγου και πολιτιστικής προσφοράς. Δεν μας πείθει το επιχείρημα ότι η ενημέρωση είναι άμεση και ευρεία. Ο επιλεκτικός χαρακτήρας των θεμάτων και τα σύντομα σχόλια μάλλον απροσανατολίζουν και λιγότερο ενημερώνουν σωστά. Η έρευνα θα πρέπει να επεκταθεί και στον κοινωνικό χαρακτήρα των ΜΚΔ. Λόγου χάρη ποιοι συμμετέχουν ; για ποιο λόγο; Ποιος ο ρόλος των ΜΚΔ στην κοινωνικοποίηση του χρήστη; Τα ΜΚΔ βοηθούν στο σωστό ενεργό και συνειδητοποιημένο πολίτη; Ποια θέματα συνήθως αναρτώνται και σχολιάζονται;
Κλείνουμε τη σύντομη παρέμβασή μας με ένα χαρακτηριστικό προσωπικό παράδειγμα από το facebook . Αναρτήσαμε χωρίς σχόλια μία ενδιαφέρουσα τελευταία συνέντευξη του Χρήστου Γιανναρά για την κρίση, το πρσφυγικό κ.ά. Ο Γιανναράς είναι ένας από τους λίγους διανοούμενους που έχουν απομείνει στην πατρίδα μας. . Ένα μόνο « μου αρέσει» υπήρξε. Κανένα σχόλιο. Αν είχαμε μετρητή επισκεψιμότητας θα ήταν σχεδόν μηδενικός.
