Του Κωνσταντίνου Παττακού
Επειδή έχω την αίσθηση ενόσω γράφω ότι ο τίτλος ίσως φανεί περίεργος και ασύνδετος, εξηγούμαι ευθύς αμέσως. Αφορμή για το άρθρο μου απετέλεσε η κοινή ημέρα γενεθλίων δύο πολύ σημαντικών κι επιφανών Ελλήνων, του Γρηγόρη Λαμπράκη (όσοι δεν γνωρίζουν αξίζει να το ψάξουν, προτείνω για περαιτέρω εμβάθυνση το βιβλίο «Ζ») και του θρυλικού Γέρου του Μοριά, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (ελπίζουμε τη επόμενη επετειακή χρονιά να τον υμνήσουμε ως πρέπει).
Προσέξτε όμως! Δεν επιχειρώ να συνδέσω ή να συγκρίνω τους δύο αυτούς ανθρώπους ιστορικά, ούτε και να ταυτίσω επ’ ακριβώς τα επιτεύγματά τους. Άλλωστε, γι’ αυτό (τυχόν συγκρίσεις) είναι αρμόδιοι οι ιστορικοί. Αυτό που επιχειρώ εν τοιαύτη περιπτώσει εκτός από την απόδοση φόρου τιμής, είναι να επιβεβαιώσω μέσω της σκέψης μου και της δικής μου ερμηνείας πως η ιστορία εν μέρει επαναλαμβάνεται – καθώς και τα προβλήματα της κάθε εποχής.
Γιατί γράφω περί επανάληψης της ιστορίας; Γιατί οι στόχοι, οι ιδέες και η κοσμοθεωρία των ανθρώπων δεν αλλάζει ραγδαία μέσα σε έναν αιώνα (ιδίως όταν αναφερόμαστε στον 19ο και 20ο). Παραδόξως, οι δύο αυτοί άνθρωποι, ενώ έζησαν κάτω από εντελώς διαφορετικές καταστάσεις με διαφορετική πορεία, έγιναν αμφότεροι σύμβολα. Τι σύμβολα; Σύμβολα ελευθερίας, ειρήνης και κατ’ επέκταση δημοκρατίας. Εν άλλοις λόγοις, και οι δύο αυτοί σπουδαίοι Έλληνες συνεχίζουν να μας εμπνέουν- γεγονός που δεν ξέρω αν είναι θετικό. Αυτό που με βάζει σε σκέψη είναι ο επίκαιρος χαρακτήρας τους.
Ενώ θα έπρεπε να έχουμε κατοχυρώσει έως τώρα αυτά για τα οποία πάλεψαν οι παραπάνω στο έπακρον, εντούτοις από τη μια, η λέξη πόλεμος ακούγεται συνεχώς – αλλά και εφαρμόζεται μερικώς - και από την άλλη, δεν έχουμε κατορθώσει ως κοινωνία να εδραιώσουμε το δημοκρατικό πολίτευμα άνευ εξαιρέσεων παγκοσμίως (η Βόρεια Κορέα και η Κούβα αποτελούν δύο μόνο παραδείγματα). Σύμφωνα με έρευνα μέτρησης της δημοκρατικότητας ανά χώρα, η Ελλάδα βρίσκεται στην 39η πιο δημοκρατική από τις 167 χώρες, χαρακτηριζόμενη ως δημοκρατικά ατελής. Αυτό θα πρέπει να μας βάλει σε περίσκεψη ∙ όχι η προαναφερθείσα έρευνα, άλλα το ότι πολεμούμε ακόμη για πράγματα που έπρεπε να έχουν προ πολλού αποκτήσει αδιαμφισβήτητο χαρακτήρα (απόδοση δικαιοσύνης, ισηγορία, γάμοι ομοφυλοφίλων, εξάλειψη φασιστικών μορφωμάτων κ.α.).
Αυτό, όμως, είναι θέμα της δικής μου γενιάς. Οι δικοί μας «ανοιχτοί λογαριασμοί» δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσουν λόγο αγνόησης των πεπραγμένων αυτών – και τόσων άλλων- των δυο ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούν πρότυπο για όλη τη χώρα – κι όχι μόνο - αφού δεν πολέμησαν κατά του πολέμου, αλλά υπέρ της ελευθερίας και της ειρήνης, πραγματώνοντας το ρητό: «Η ελευθερία δεν δίνεται ποτέ εθελοντικά από τον καταπιεστή. Πρέπει να κατακτηθεί από τον καταπιεζόμενο».
