1 ή 2 1945; Ή μήπως στις 30 Απριλίου; Ο φακός του Yevgeny Khaldei αποτυπώνει την εικόνα που θα μείνει στην ιστορία ως σύμβολο της σοβιετικής νίκης εναντίον των Ναζί.
Δύο στρατιώτες απαθανατίστηκαν να υψώνουν τη σημαία της Σοβιετικής Ένωσης στη στέγη της γερμανικής Βουλής (Ράιχσταγκ) στο Βερολίνο.
Παρόλο που δεν είχαν τελειώσει οι μάχες και τα ναζιστικά στρατεύματα συνέχιζαν να αμύνονται μέσα στο Βερολίνο, το γεγονός είχε ξεχωριστή σημασία.
Ηταν πια φανερό πως ο πόλεμος στην Ευρώπη από στιγμή σε στιγμή τελείωνε οριστικά. Αλλά η σημαία πάνω στο Ράιχσταγκ είχε διπλή σημασία. Δε φανέρωνε μόνο το τέλος του πολέμου. Ταυτόχρονα αποκάλυπτε στα ματιά ολόκληρης της ανθρωπότητας, στο παρόν, αλλά και στο μέλλον ως ιστορία, τον πραγματικό νικητή του πολέμου. Την επομένη ξημέρωνε Πρωτομαγιά. Η Παγκόσμια Ημέρα της Εργατικής Τάξης.
Εκείνη ακριβώς
τη μέρα, η κόκκινη σημαία πάνω στο Ράιχσταγκ, ήθελε να δείξει- με βάση το μοντέλο το σοβιετικό- στο παρόν και το
μέλλον της ανθρωπότητας πως η νίκη κατά του φασισμού ήταν πρωτίστως νίκη ενός λαού και ενός κράτους.
η σκηνοθεσία
Αν και τουλάχιστον άλλοι τρεις φωτογράφοι έβγαλαν παρόμοιες φωτογραφίες,
ήταν εκείνη του Khaldei που έγινε γνωστή. Δημοσιεύθηκε στις 13 Μαΐου 1945 στο περιοδικό Ogonyok και συγκρίνεται συχνά με τη φωτογραφία του «Associated Press» το 1945, στην οποία στρατιώτες υψώνουν την αμερικανική σημαία στο νησί Ίβο Τζίμα της Ιαπωνίας.
Ωστόσο, η ιστορική φωτογραφία είναι αποτέλεσμα σκηνοθεσίας, ενώ έχει υποστεί και
επεξεργασία. Συγκεκριμένα, ο Khaldei, ξύνοντας με μία βελόνα το αρνητικό φιλμ, έσβησε το ένα από τα δύο ρολόγια που φορούσε ο στρατιώτης που στήριζε τον σημαιοφόρο προκειμένου να μη φανεί ότι επρόκειτο για λάφυρα πολέμου. Επίσης, θέλοντας να κάνει τη σκηνή πιο δραματική, αντέγραψε τον καπνό που φαίνεται στο φόντο από μια άλλη φωτογραφία.
Η σκηνή στη φωτογραφία είναι στην πραγματικότητα αναπαράσταση ενός γεγονότος που συνέβη δύο ημέρες νωρίτερα. Ο 23χρονος Mikhail Minin ήταν εκείνος που τοποθέτησε τη σοβιετική σημαία το βράδυ της 30ης Απριλίου. Το γεγονός όμως δεν αποτυπώθηκε στον φωτογραφικό φακό, ενώ την επόμενη ημέρα Γερμανοί σκοπευτές κατέστρεψαν τη σημαία.
Στις 2 Μαΐου ο Khaldei διοργάνωσε την αναπαράσταση με τη βοήθεια άλλων στρατιωτών. Όπως γράφει ο Δημοσθένης Κούρτοβικ στο βιβλίο του «Τετέλεσται», ο Khaldei είχε οραματιστεί τη σύνθεση της φωτογραφίας πριν ακόμη τα σοβιετικά στρατεύματα καταλάβουν το Βερολίνο. Ο ίδιος παραδέχτηκε την αλήθεια χρόνια αργότερα, αποκαλύπτοντας ότι η σημαία που φαίνεται στη φωτογραφία είχε φτιαχτεί από τρία τραπεζομάντιλα. Όταν ρωτήθηκε για τις παραποιήσεις, ο Khaldei απάντησε: «Είναι μια καλή φωτογραφία και σημαντική ιστορικά. Επόμενη ερώτηση παρακαλώ…».
