Ο Γιάννης Σμαραγδής στο Cretalive: Ο Ιωάννης Καποδίστριας και η Κρήτη που (τον) εμπνέει

“Δεν μπορεί να τελειώσει μία ταινία εάν δεν έχεις μία άλλη στο μυαλό σου”. Αποχαιρετισμός, υπόσχεση, άνω τελεία: Η φράση με την οποία έκλεισε τη συνέντευξή του στο Cretalive ο Γιάννης Σμαραγδής ήταν μια αινιγματική ανανέωση του ραντεβού με το κοινό, κάπου απροσδιόριστα χρονικά, ελπίζουμε για το άμεσο μέλλον. Κάτι ενδιαφέρον και ποιοτικό θα έχει, σίγουρα, κατά νου.

Μέχρι οι αεικίνητες σκέψεις του να αποκτήσουν σάρκα και οστά, προτού η κλακέτα του "χτυπήσει" και πάλι, στο Podcast του Livetalks αφήνουμε τις αισθήσεις μας να αφεθούν στο άπειρο της φαντασίας και να "δουν" μέσα από τα μάτια του έναν κόμη: μια θεόρατη μορφή που τον πλάνεψε και σαν αερικό πλανιέται κι αντιλαλεί πολλά από τα απωθημένα, τα "αχ" και τα "αν" της πατρίδας μας, απ' την πρώτη κρατική της υπόσταση έως και σήμερα.

“Η ανώτερη ψυχή του Έλληνα”, το “βουνό δύναμης” και η Κρήτη - “μήτρα” του Πολιτισμού

 Σε κάθε λέξη που αρθρώνει για τον Ιωάννη Καποδίστρια, αναγκαστικά και στιγμιαία αλλάζει ... επάγγελμα, υποδυόμενος -εντελώς μηχανικά - τον ρόλο ενός χρυσοχόου, που σμιλεύει το κόσμημά του, επικοινωνώντας την ξεχωριστή Τέχνη του! Για τον Ηρακλειώτη σκηνοθέτη, ο ήρωας του τελευταίου του έργου εκτός από “πραγματικός εθνάρχης του ελληνισμού” είναι και η “ανώτερη ψυχή του Έλληνα”.

Κρίνοντας ότι “δυο αιώνες τώρα ήταν παραγκωνισμένος και δυσφημισμένος” αποφάσισε να τον βγάλει από την αφάνεια, παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες που συνάντησε – περιγράφει αναλυτικά παρακάτω.

 Γεννημένος στις Γωνιές Μαλεβιζίου, στις υπώρειες του Ψηλορείτη, ο Γιάννης Σμαραγδής με τη θεία πίστη - κατά τις χριστιανικές προσταγές - (μετα)κίνησε ένα ολόκληρο “βουνό δύναμης”, που όπως θα το φιλοσοφήσει “όλοι οι καλοί Κρητικοί κουβαλάμε μέσα μας".

Αφοσιωμένος (ιερο)κήρυκας του Πολιτισμού, υποβάλλει ευλαβικά τα σέβη του στη “μεγάλη μήτρα” του δυτικού κόσμου και της έμπνευσής του: την Κρήτη.

 Αν θα μπορούσε να ορμηνέψει κάτι τους συντοπίτες του είναι να επιστρέψουν σε αυτές τις ακατέργαστες και αρχέγονες, από την εποχή των Μινωιτών, αξίες: να βαδίσουν στο μονοπάτι που εξυψώνει τον εαυτό τους και οδηγεί στην αγιοσύνη: η θυσία του “εγώ” για το “εμείς”, όπως έπραξε και ο Καποδίστριας στη διάρκεια του σύντομου – αλλά “γεμάτου” - βίου του που αντηχεί εις το διηνεκές.

Η διαδρομή προς το λευκό… και την αγιοσύνη!

 “Από την Ελλάδα λείπει το ήθος και ο πατριωτισμός του Καποδίστρια. Οι αυριανοί θεατές ελπίζουν ότι θα δικαιώσει τις ψυχές των Ελλήνων” αναλογίζεται προστρέχοντας στον γεννημένο στο Ηράκλειο Οδυσσέα Ελύτη: “Έλεγε πως δύο τρόποι υπάρχουν για να φτάσεις στο λευκό, στην αθωότητα, στην αγιοσύνη: Ή κάνεις ολόκληρη την διαδρομή του κακού, για να αποκτήσεις συναίσθηση των πράξεών σου και να φτάσεις στην αθωότητα ·ή πρέπει να ξεκινήσεις από το λευκό, να έχεις δηλαδή μία αγιοσύνη, και να καταλήξεις στο λευκό. Αυτό ήταν οι Άγιοι. Αυτό είναι οι Άγιοι”.

Image

Μια τέτοια περίπτωση ήταν και ο Ιωάννης Καποδίστριας, όπως υποστηρίζει: “Δεν έκανε τίποτα για τον εαυτό του: ό,τι έκανε το έκανε για τους άλλους, για την πατρίδα, για τα πράγματα που μας γέννησαν, για τον πολιτισμό μας, για την σημασία να υπάρχει η Ελλάδα και ο ελληνισμός, όχι μόνο για τους Έλληνες αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη – τον δυτικό πολιτισμό. Και θυσιάστηκε, ακριβώς, γι’ αυτά τα πράγματα. Ανέβηκε εν γνώσει του τον Γολγοθά του. Ο βηματισμός, ο δρόμος που λένε οι Βουδιστές, το μονοπάτι του Ιησού, που υπηρετεί έναν ανώτερο σκοπό και δεν φοβάται να θυσιαστεί, αυτό είναι ελκυστικό! Είναι ελκυστικό ότι ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν Έλληνας, ότι τον έχουμε στα κύτταρά μας, ότι είναι το καλό κομμάτι του ελληνισμού”.

 Φορέας και κοινωνός των υψηλών ιδεωδών, όπως ήταν, θεωρεί δεδομένο ότι ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας είναι ήδη Άγιος, γιατί “ήταν άνθρωπος της προσφοράς! Αν του μοιάσουν οι άνθρωποι στο μέλλον, θα έχουν περάσει στην αγιοσύνη!”.

Εν όψει της ταινίας που κάνει πρεμιέρα στους ελληνικούς κινηματογράφους ανήμερα τα Χριστούγεννα, στις 25 Δεκεμβρίου και τέλη Νοεμβρίου στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ, ο Γιάννης Σμαραγδής τιμήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών: έλαβε θέση ανάμεσα σε 38 Νομπελίστες. “Ο Καποδίστριας ήταν ο πρώτος άνθρωπος που οραματίστηκε την Ευρωπαϊκή Ένωση” μας λέει.

Η ανθεκτικότητα και το ύψος ενός Κρητικού, αλλά και το θείο πρόσωπο της Τέχνης

 Οκτώ χρόνια η ιδέα τριβέλιζε το νου του και παρά τα όσα “απίστευτα και απαράδεκτα” που – όπως καταγγέλλει – συνάντησε στο δρόμο του – με τη βοήθεια Ελλήνων από το εσωτερικό και το εξωτερικό (Αμερική), ειδικά του Άγγελου Στασινόπουλου, η νέα καλλιτεχνική του δημιουργία είναι έτοιμη να βγει στη “μεγάλη οθόνη”.

Ο προσανατολισμός της είναι διττός: να “κάνει καλό στις ανθρώπινες ψυχές” και να δικαιώσει την πεποίθηση ότι “οι Έλληνες δεν έχουμε χαλάσει”.

Σε όσους τον πολέμησαν, μερικούς από τις “παρυφές της εξουσίας”, ο Γιάννης Σμαραγδής θα υπενθυμίσει: "Κατάγομαι από τον Ψηλορείτη! Εκεί πάνω στα βουνά που μεγάλωσα, ούτε οι Τούρκοι δεν πάτησαν, θα πατήσουν οι ξενόδουλοι υπηρέτες ξένων αφεντάδων;".

 Νιώθει ευλογημένος που γεννήθηκε στο Ηράκλειο, στοχαζόμενος πως: “Οι Μινωίτες ήταν δίκαιοι, σέβονταν την ομορφιά - γι' αυτό βγάζει καλλιτέχνες η Κρήτη. Η ομορφιά είναι μέρος του θείου, της συμπαντικής αρμονίας, το πρόσωπο του Θεού.

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάσα Θεού μέσα μας, το φως του Θεού: από εμάς εξαρτάται εάν θα το ενεργοποιήσουμε.

Οι Κρήτες στην καλή μας στιγμή δείχνουμε ποιο είναι το ύψος του ανθρώπου. Οι Έλληνες δεν χάθηκαν γιατί είχαν πύκνωση ψυχικού πολιτισμού.

Είναι, λοιπόν, ιερή υποχρέωση της Τέχνης είναι να θυμίζει στον άνθρωπο ότι είναι μέρος του θείου!”.