Το δικό της "λιθαράκι" στην προσπάθεια - που δεν είναι φυσικά η πρώτη - θεσμοθέτησης του προσωπικού γιατρού αλλά και ανάπτυξης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, επιχειρεί να βάλει η Εταιρεία Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής Ελλάδος – ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ. Με επιστολή της προς τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη η οποία κοινοποιείται στην αναπληρώτρια Υπουργό, Μίνα Γκάγκα, και τον Γ.Γ. ΠΦΥ Μάριο Θεμιστοκλέους, η Εταιρεία Ιπποκράτης αναγνωρίζει και επικροτεί τις καλές προθέσεις, απορρίπτει ωστόσο τις πρακτικές και παράλληλα καταθέτει προτάσεις για τη βελτίωση των διαδικασιών, την επίτευξη καλής συνεργασίας με τους γιατρούς αλλά και την επικοινωνία της βαρύτητας του όλου εγχειρήματος.
Η επιστολή του "Ιπποκράτη"
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής Ελλάδος – ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, σε συνέχεια της συμμετοχής της στη Διαδικτυακή Ημερίδα για τον Προσωπικό Ιατρό και τη ΠΦΥ, 4 Οκτωβρίου 2022, αποφάσισε να απευθύνει προς εσάς αυτή την επιστολή με σκοπό να συνδράμει με την εμπειρία της και την τεχνογνωσία της στην – άλλη μία – προσπάθεια θεσμοθέτησης του οικογενειακού/προσωπικού ιατρού και ανάπτυξης της ΠΦΥ στη χώρα μας.
Αν μας ζητούσατε να εκφράσουμε την άποψή μας σε μία μόνο γραμμή θα σας λέγαμε :
Καλές οι προθέσεις αλλά κακές οι πρακτικές
Μιλώντας κανείς για Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και Γενικό/Οικογενειακό Ιατρό, (ΓΟΙ), θα ήταν σκόπιμο να λάβει σοβαρά υπ’ όψη του τα συμπεράσματα της Γεν. Συνέλευσης του ΠΟΥ, στο Almaty και στην Astana καθώς και τις «Βασικές αρχές, τα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες του ΓΟΙ» της WONCA (World Association of National Colleges and Associations of GP/FM). Αυτές οι αρχές, για όλους τους Γενικούς/Οικογενειακούς ιατρούς είναι αδιαπραγμάτευτες.
Με βαθιά πίστη και συνέπεια σε αυτές τις αρχές, όλα αυτά τα χρόνια στηρίζουμε την ΠΦΥ όπως πράξαμε και κατά την πανδημία – όπως πολύ καλά γνωρίζετε.
Όλος ο κόσμος αντιλήφθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας ποιος πραγματικά ήταν αυτός «ο γιατρός μου» στον οποίο παρέπεμπαν όλα τα ενημερωτικά μηνύματα της Πολιτείας αλλά και οι ίδιες οι ανάγκες του.
Κατ’ αρχάς ο νέος όρος δεν χρειαζόταν μιας και ήδη είχε καταξιωθεί ο όρος οικογενειακός ιατρός που καλύπτει αρτιότερα τη λειτουργία ενός ατόμου (το πρόσωπο ‘ανήκει’ – ζει – αλληλεπιδρά) μέσα στην οικογένεια μέσα σε μία κοινότητα. Επίσης, ο Γενικός/Οικογενειακός Ιατρός καταξιώθηκε πια ως ο καταλληλότερος, ‘ο ειδικός’ γιατρός στο πεδίο της ΠΦΥ.
Διότι, είναι άλλο πράγμα η άσκηση ιατρικής σε περιβάλλον ΠΦΥ από άλλες ειδικότητες και άλλο άσκηση της ΠΦΥ από επαγγελματίες ειδικά εκπαιδευμένους στην ολιστική προσέγγιση του ανθρώπου, στη διαχείριση της υγείας και των προβλημάτων της μέσα στην οικογένεια και στην κοινότητα, εστιάζοντας στη συνεχιζόμενη και μακρόχρονη φροντίδα, λαμβάνοντας υπ’ όψη περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία (φτώχεια, ανεργία, ρύπανση κλπ), με έμφαση στη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου, στην έγκαιρη πρόληψη των νοσημάτων και στη προαγωγή της υγείας, με όρους κλινικής αποτελεσματικότητας αλλά και αποδοτικότητας στο πλαίσιο ενός οργανωμένου Εθνικού Συστήματος Υγείας
Πιστεύοντας ότι οι ανάγκες των πολιτών πρέπει να καθοδηγούν το σχεδιασμό των υπηρεσιών υγείας δεν μπορεί παρά να θεωρούμε μεγάλη αστοχία και κακή πρακτική την ανάδειξη της συνταγογράφησης ως πρώτιστη ανάγκη των πολιτών!
Κατόπιν τούτων επιτρέψτε μας να επισημάνουμε τα θετικά και τα αρνητικά σημεία του θεσμού του Προσωπικού Ιατρού (ΠΙ) καθώς και προτάσεις βελτίωσής του.
Θετικά σημεία
- Η ανάδειξη (ακόμη μία φορά) της ΠΦΥ ως απαραίτητο και αναγκαίο παράγοντα ενός σύγχρονου συστήματος υγείας.
- Η για ακόμη μία φορά προσπάθεια θεσμοθέτησης του ‘ο γιατρός μου’ (οικογενειακός ή προσωπικός) με την δυνατότητα αντιστοίχισης του συνόλου του πληθυσμού σε προσωπικό ιατρό
- Η μείωση του αριθμού των πολιτών ανα ΠΙ ( ο προηγούμενος σχεδιασμός ήταν για 2.250)
- Η προσπάθεια-απόπειρα (επιτέλους) ψηφιακής αρχειοποίησης των ασθενών μέσω του ΑΗΦΥ
- Η δωρεάν παροχή υπηρεσιών ΠΦΥ (ισοτιμία, προσβασιμότητα)
- Η σύνδεση αμοιβών με την ηλικιακή σύνθεση των εγγεγραμμένων στους ιατρούς Ιδιωτικού αλλά και Δημόσιου τομέα)
Αρνητικά - Αδύναμα σημεία
- Γιατροί διεκπεραιωτές αναλώνουν τον χρόνο τους κοιτάζοντας μία οθόνη. Αυτούσιες εκφράσεις : δεν είμαι πια γιατρός, έχασα τον εαυτό μου. Αυτό είναι μία σοβαρή αιτία παραιτήσεων, μετανάστευσης.
- Ο χρόνος διάρκειας των ραντεβού, παρόλο που παραβλέπεται από τους ιατρούς ότι η συμπλήρωση φακέλου μπορεί να γίνει προοδευτικά, συν τω χρόνω.
- Απουσία πραγματικών κινήτρων για ένταξη των ιατρών του ιδιωτικού τομέα στο σύστημα (μάλλον πιο πολλά είναι τα αντικίνητρα : λογοδοσία στο Διοικητή της ΥΠΕ και του ΚΥ, υποχρέωση εφημέρευσης, «δημοσιοποίηση» των ιδιωτικών ιατρείων, κάλυψη μεγάλου μέρους του ωραρίου του ιδιωτικού ιατρείου προς εξυπηρέτηση του θεσμού, οικονομική επιβάρυνση λόγω της υποχρεωτικής ανάγκης γραμματειακής υποστήριξης κ.α., 15λεπτα ραντεβού)
- Το προσωπικό των δημόσιων δομών είναι υπερφορτωμένο με πολλαπλές παράλληλες υποχρεώσεις (εφημερίες, τακτικά ιατρεία, εμβολιασμοί, covid, προγράμματα προληπτικής ιατρικής , κατ΄οίκον νοσηλείας, αγωγής υγείας σε μαθητικούς και άλλους πληθυσμούς κλπ) και σε οριακή κατάσταση ή/και σε burnout μετά από 3 χρόνια διαχείρισης της πανδημίας.
- Οι Συντονιστές Διευθυντές/Επιστημονικά Υπεύθυνοι των ΚΥ έχουν ένα πολύ βαρύ διοικητικό φορτίο που δεν προβλέπεται πώς μπορεί να διεκπεραιωθεί όταν αναλαμβάνουν το κλινικό φορτίο μεγάλου αριθμού ασθενών.
- Ακόμη μία φορά ελλειπής η επικοινωνία του εγχειρήματος.
- Δυνατότητα επιλογής ως προσωπικών γιατρών, ιατρών εύρους παθολογικών ειδικοτήτων χωρίς καμία εκπαίδευση στο περιεχόμενο, την κουλτούρα και τις ειδικές δεξιότητες που απαιτεί η παροχή υπηρεσιών σε επίπεδο ΠΦΥ. Η τελευταία βεβιασμένη τροποποίηση αποτελεί κατά τη γνώμη μας ένδειξη παραδοχής ότι δεν πρόκειται να υπάρξει συναίνεση-κινητοποίηση και συμμετοχή στο θεσμό, των ειδικοτήτων κορμού της ΠΦΥ της χώρας μας (Γενικών/Οικογενειακών Ιατρών και Παθολόγων και άρα διαφαινόμενης αποτυχίας του θεσμού)
Ευκαιρίες βελτίωσης - Προτάσεις
- Όπως υπάρχει δικαίωμα αλλαγής γιατρού από τον πολίτη (αιτιολογημένα), να δίνεται το ίδιο δικαίωμα και στον γιατρό να απορρίπτει (αιτιολογημένα) πολίτη (πχ μη προσέλευση για εξαιρετικά μεγάλο διάστημα, συστηματική άρνηση προτεινόμενων θεραπευτικών και προληπτικών οδηγιών/ελέγχων)
- Να αρθούν τα αντικίνητρα που αναφέρονται παραπάνω και να δοθούν πραγματικά κίνητρα μέσω των συμβάσεων ώστε να μπουν στο σύστημα και οι ιδιώτες γιατροί (μόνο ΓΟ/Ι και Παθολόγοι).
- Να δοθεί η ευκαιρία επιλογής ως προσωπικού ιατρού και σε μη συμβεβλημένους ιατρούς για όποιον πολίτη επιθυμεί να εγγραφεί και να πληρώνει για τις υπηρεσίες που θα λαμβάνει (Ναι, υπάρχουν και αυτοί, ανέκαθεν υπήρχαν και θα υπάρχουν). Προφανώς οι ιατροί αυτοί θα οφείλουν να κινούνται στο πλαίσιο κάθε τύπου υφισταμένων πρωτοκόλλων διαχείρισης και σχετικών οδηγιών του ΕΟΠΥΥ και να ελέγχεται/αξιολογείται συστηματικά η συμμόρφωση τους
- Εφαρμογή ενός «Συμβολαίου» που να περιλαμβάνει
- λεπτομερή περιγραφή υποχρεώσεων
- προδιαγραφές-σαφείς δείκτες/κριτήρια ποιότητας
- επιδιωκόμενα επίπεδα εκβάσεων αντιστοιχιζόμενα με κίνητρα/κλιμακωτή ανταποδοτικότητα
- όλες τις οργανωτικά και λειτουργικά διασυνδεδεμένες δομές (δημόσιες αλλά και ιδιωτικές)
- πρόβλεψη ενεργητικής και συνεχούς εμπλοκής της κοινότητας
- διαχείριση επιλεγμένων χρόνιων νοσημάτων με βάση αποδεκτά θεραπευτικά πρωτόκολλα, (πχ αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιακή ανεπάρκεια, ΧΑΠ, άσθμα, οστεοπόρωση, κατάθλιψη, άνοια, ρευματοειδής αρθρίτιδα, μυοσκελετικές διαταραχές κλπ)
- εκτίμηση και διαχείριση των μειζόνων παραγόντων κινδύνου για επιλεγμένα χρόνια νοσήματα και υπηρεσίες προαγωγής της υγείας μέσω τροποποίησης της συμπεριφοράς, όπως π.χ. καρδιαγγειακή νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, κάταγμα από πτώση, κάπνισμα, παχυσαρκία, χρήση και κατάχρηση αλκοόλ
- υπηρεσίες δημόσιας υγείας, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται:
- η εφαρμογή εθνικού προγράμματος εμβολιασμών
- η εφαρμογή εθνικού προγράμματος προληπτικού ελέγχου ανά φύλο και ηλικία (αναλυτικά)
- η εφαρμογή εθνικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου (αναλυτικά)
- υπηρεσίες συμβουλευτικής και υποστήριξης, όπως π.χ. η υποστήριξη της οικογένειας σε κρίση και της παρουσίας ασθενούς με χρόνιο νόσημα, της λήψης απόφασης ατόμου ή οικογένειας σε σχέση με την υγεία, προγεννητικού ελέγχου
- υπηρεσίες κατ΄ οίκον φροντίδας και παρηγορικής/ανακουφιστικής φροντίδας
- να προβλεφθεί κανονιστική κατοχύρωση – θέσπιση κινήτρων για συλλογικές πρακτικές άσκησης της κλινικής ιατρικής και πρόληψης βάσει προσυμφωνημένων στόχων και επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων από δημόσιες δομές, ιατρεία συμβεβλημένα ή από group practices που να συνεπικουρούνται από διεπιστημονική ομάδα υγείας.
- Να προβλεφθεί πιστοποιημένη εκπαίδευση των παθολόγων και ιατρών των λοιπών παθολογικών ειδικοτήτων (on job training) στις διεθνώς αποδεκτές βασικές γνώσεις και δεξιότητες παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ στο άτομο, την οικογένεια και την κοινότητα, ώστε να αποκτήσει γρήγορα το σύστημα υγείας μια κρίσιμη μάζα «επαρκών» προσωπικών ιατρών. Το έργο αυτό είναι έτοιμη να το αναλάβει η Επιστημονική Ιατρική Κοινότητα Γενικής/Οικογενειακής Ιατρικής (Ομοσπονδία των Επιστημονικών Εταιρειών ΓΟΙ).
Κίνδυνοι - απειλές
Πιστεύουμε ότι είναι προφανές πως δεν αρκεί το υπάρχον προσωπικό των δημόσιων δομών, το οποίο ήδη αντιδρά "σιωπηρά" στο επιπλέον έργο που φορτώνεται και θεωρούμε πως δεν θα υπάρξει αποδοτικότητα αλλά απλή διαχείριση των καταστάσεων (τυφλή αντιγραφή συνταγών στα 15λεπτα ραντεβού και τίποτα παραπάνω). Οι ελλοχεύοντες κίνδυνοι που διαβλέπουμε :
- Απαξίωση της ΠΦΥ και του ΓΟΙ (με ό,τι συνεπάγεται…)
Κίνδυνος να γκρεμισθεί και ό,τι, ακόμη, λειτουργεί σωστά
- Μείωση εμπιστοσύνης προς το σύστημα υγείας
- Ανεπανόρθωτη αντιαναπτυξιακή εξέλιξη
- Τελευταία ίσως ευκαιρία να αναδειχθεί σωστά η ΠΦΥ, να βελτιωθεί η κάλυψη των αναγκών υγείας των πολιτών με ορθολογική χρήση των πόρων που σημαίνει να ελαφρύνουν τα νοσοκομεία και να ανταποκριθούν σωστά και αποδοτικά στον σύγχρονο ρόλο τους
- ’Υπαλληλοποίηση’ των υγειονομικών
- Τρομερή κοινωνική καταστροφή η απαξίωση του ΕΣΥ που αποτελεί σταθερό παράγοντα, στήριγμα, ασφάλεια των ευάλωτων, αδύναμων και όχι μόνο.
Κλείνοντας θα θέλαμε να επαναλάβουμε ότι είμαστε στη διάθεσή σας να συνδράμουμε ενεργά τις προσπάθειες σας στην κατεύθυνση εφαρμογής του θεσμού του οικογενειακού/προσωπικού ιατρού, με εποικοδομητικό διάλογο, συγκεκριμένες προτάσεις και στοχευμένες δράσεις.
