Της Ελένης Βακεθιανάκη
Ο αείμνηστος Στυλιανός Αλεξίου, αναφερόμενος στο ιστορικό της Βασιλικής του Αγ. Μάρκου, σε κείμενό του που περιελήφθη στην έκδοση της Ε.Κ.Ι.Μ. το 1958 «Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΤΟΥ ΧΑΝΔΑΚΟΣ», κλείνει με τη βεβαιότητα ότι «ο ιστορικός ναός θα αποτελέση, εν συνδυασμώ προς την περίφημον κρήνην Μοροζίνη, αληθές κόσμημα της κεντρικής πλατείας της πόλεως και, χρησιμοποιούμενος ως αίθουσα συναυλιών, διαλέξεων και εκθέσεων, επίσης δε ως μόνιμος τόπος εκθέσεως αντιγράφων των βυζαντινών μνημείων της νήσου, θα αποβή πνευματικόν κέντρον αντάξιον των μεγάλων κρητικών παραδόσεων».
Τις επόμενες δεκαετίες μέχρι τις μέρες μας και σε γενικές γραμμές, ο ναός αυτός χρησιμοποιήθηκε για τους παραπάνω σκοπούς, αν και δεν υπήρξαν λίγες οι φορές που αρκετές από τις εκδηλώσεις δεν άξιζαν της φιλοξενίας του. Ιστορίες γνωστές…
Όπως επισήμανε τότε ο σοφός δάσκαλος, ο Αγ. Μάρκος, σε συνδυασμό με την κρήνη Μοροζίνη, αποτελούν πράγματι ένα αληθινό κόσμημα στην κεντρικότερη και πιο ζωντανή πλατεία του Ηρακλείου. Από τους πρώτους επισκέπτες της νωρίς το πρωί για καφέ και μπουγάτσα ως αργά το βράδυ-σημείο ραντεβού για τις παρέες. Ντόπιοι και επισκέπτες ξαποσταίνουν εκεί, αγγίζοντας μνημεία της τοπικής ιστορίας, τον αρχαιότερο ενετικό ναό στην Κρήτη και την κρήνη του 17ου αι.
Φθορά
Ήταν πέρυσι τον Ιούλιο, που ξαποσταίνοντας κι εγώ στη σκιά του Αγ. Μάρκου, πρόσεξα την αναπόφευκτη φθορά του χρόνου. Τράβηξα κάμποσες φωτογραφίες, ίσως για κάποιο σχόλιο. Το άφησα όταν διάβασα («Πατρίς» 12/8/15) ότι «ο Δήμος Ηρακλείου είναι έτοιμος να προχωρήσει σε παρεμβάσεις που θα αναβαθμίσουν λειτουργικά τον ναό, κυρίως όσον αφορά στον κλιματισμό, την πυρασφάλεια και τον ειδικό φωτισμό που απαιτείται, φιλοξενώντας πλέον εκθέσεις, συναυλίες, ημερίδες και συνεδριάσεις που θα διοργανώνει ο ίδιος, μεταξύ των οποίων εκθέσεις των πιο σημαντικών Ελλήνων ζωγράφων όπως οι Βολανάκης, Κόντογλου, Φανουράκης».
Αν, όμως, στο εσωτερικό της Βασιλικής υστερεί-αναμφισβήτητα-ο τεχνολογικός εξοπλισμός, η λότζιά της δείχνει περισσότερο πληγωμένη. Οι δύο κολώνες που βρίσκονται δεξιά και αριστερά στα σκαλιά της εισόδου είναι ρηγματομένες, διακρίνονται τα σκουριασμένα σίδερα και πέραν της άσχημης εικόνας εγκατάλειψης που μαρτυρούν, τίθεται ένα σοβαρότερο θέμα, αυτό της στατικότητας του κτιρίου, όπως μου επιβεβαίωσε γνωστός αρχιτέκτονας της πόλης, τονίζοντάς μου την ανάγκη άμεσης επισκευής τους.
Χρηματοδότηση
Με δεδομένο ότι στην Περιφέρεια Κρήτης υπάρχει εγκεκριμένο κονδύλι για τις εσωτερικές παρεμβάσεις ύψους 60.000 ευρώ και μάλιστα εδώ και πάνω από έναν χρόνο, δεν παρατηρείται καμία κινητικότητα στο θέμα αρκετούς μήνες μετά, χωρίς να παραγνωρίζονται ενδεχόμενα γραφειοκρατικά και άλλα κωλύματα. Η έλλειψη υποδομών στο εσωτερικό της Βασιλικής, ήδη έχει στερήσει την πόλη μας από έκθεση έργων του κορυφαίου Έλληνα θαλασσογράφου Κωνσταντίνου Βολανάκη (Ηράκλειο 1837) ενώ οι εξωτερικές φθορές δεν είναι και η καλύτερη διαφήμισή για τα μνημεία μας στους τουρίστες που γεμίζουν την πλατεία, πέραν ασφαλώς του θέματος της ασφάλειας.
Και κάτι τελευταίο, άραγε δεν υπάρχει άλλος καταλληλότερος χώρος για να στηθούν, το γνωστό πράσινο σπιτάκι και η ξύλινη κατασκευή της Ανταλλακτικής Βιβλιοθήκης παρά έξω από τη Βασιλική, κρύβοντας τη μισή δεξιά πλευρά της και χωρίς αυτά να διαθέτουν την ανάλογη καλαισθησία που αρμόζει στον ναό; Το πράσινο σπιτάκι, που για καιρό παρέμενε εκεί κλειστό απομακρύνθηκε, αλλά μπορεί και να επανέλθει. Αφού εξυπηρετεί-και πολύ σωστά-κυρίως φιλανθρωπικές δράσεις, μήπως να επιλεγεί ένας άλλος χώρος και όχι μπροστά στον Αγ. Μάρκο;
Μήπως η Ανταλλακτική Βιβλιοθήκη θα έδενε πιο αρμονικά με τη Βικελαία, λίγα μέτρα πιο πέρα; Πρέπει να παραβιάζεται το αισθητικό στάτους των μνημείων μας; Να θυμηθούμε πριν κάποια χρόνια τους πίδακες και τα φώτα μέσα στην κρήνη; Ας είμαστε συνεπείς με την ιστορία της πόλης και ότι της απέμεινε από άλογες πράξεις του παρελθόντος (Ναός του Σωτήρος, Μικρός Κούλες, παρ’ ολίγον γκρέμισμα των ενετικών τειχών), χωρίς να την παραβιάζουμε διαχρονικά, βάζοντας τις όποιες απόψεις μας, άκριτα, σε εφαρμογή.
