Του Γιάννη Αναστασάκη*
Για όσους ζουν και δραστηριοποιούνται στο Ηράκλειο είναι προφανές ότι ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ) αποτελεί ένα κρίσιμο συγκοινωνιακό άξονα που συμμετέχει στο μεταφορικό σύστημα της πόλης του Ηρακλείου, διαδραματίζοντας ρόλο πρωτεύουσας αρτηρίας για τις αστικές και υπεραστικές μετακινήσεις.
Το τμήμα του ΒΟΑΚ στο ύψος του Ηρακλείου, από τον κόμβο του αεροδρομίου στα ανατολικά έως και τον κόμβο Γιοφύρου (και κατά περίπτωση έως και τον κόμβο για Γαζίου-Ανωγείων) στα δυτικά, λειτουργεί επί της ουσίας ως περιφερειακός δακτύλιος για τις πόλεις του Ηρακλείου και του Γαζίου, που συναποτελούν το πολεοδομικό συγκρότημα Ηρακλείου (ΠΣΗ). Το δεδομένο αυτό συνεπάγεται σημαντικά αυξημένο συγκοινωνιακό και μεταφορικό φόρτο.
Ο πρόσθετος φόρτος που λαμβάνει το τμήμα αυτό του ΒΟΑΚ, του εθνικού δικτύου δηλαδή, αφορά εκτός από την Περιφέρεια, τον ΟΑΚ και το κράτος εν γένει, και την ίδια την πόλη του Ηρακλείου, καθώς αστικού χαρακτήρα μετακινήσεις -ελλείψει εναλλακτικής ή για λόγους αποφυγής φόρτου- συγκεντρώνονται σε αυτόν. Παράδειγμα είναι η εξυπηρέτηση των κατοίκων του Ηρακλείου προς ΒΙΠΕ, προς ΠΑΓΝΗ, προς Πανεπιστήμιο κλπ, δημιουργώντας σε επόμενη φάση σημαντικές καθυστερήσεις στις πύλες εισόδου της πόλης κατά τις ώρες αιχμής, όσο και στις πύλες εισόδου του νησιού (αεροδρόμιο, λιμάνι) στο σύνολο της ημέρας.
Επίσης, είναι αξιοσημείωτο ότι πληθώρα παράπλευρων οδών του ΒΟΑΚ στο ύψος της πόλης μας αποτελούν παράλληλα και σημαντικό δίκτυο δημοτικών οδών (όπου υπάρχει προοπτική επέκτασης του σχεδίου πόλης), που θα απαιτούσαν χαρακτήρα γειτονιάς (βλ. περίπτωση οδών Αϊδινίου, Δερβενακίων, Απ.Καρατάρη, Ακροπόλεως, κ.α.), υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρχει -ως θα όφειλε- παράπλευρο δίκτυο εξυπηρέτησης του ΒΟΑΚ (service road). Τώρα όμως κατ’ ουσίαν έχουμε δρόμους ακαθόριστου πλάτους (μη σταθερού πλάτους), απουσία πεζοδρομίων, χώρων στάθμευσης και διάφορα άλλα ζητήματα, η παρουσία των οποίων λειτουργεί απαγορευτικά στο να λειτουργήσουν είτε ως service roads είτε ως δρόμοι γειτονιάς.
Όλα τα παραπάνω, δυστυχώς, δεν συνυπολογίζονται στους σχεδιασμούς ως προβληματική τα τελευταία τουλάχιστον 20 έτη, αυξάνοντας ουσιαστικά τα σημεία επικινδυνότητας σε επίπεδο οδικής ασφάλειας στα επιβαρυμένα αυτά τμήματα, αν και αποτελούν τμήματα με σύγχρονα γεωμετρικά χαρακτηριστικά, δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση, διαχωριστικό στηθαίο κλπ. Όμοια προβλήματα εντοπίζονται και στους άλλους δήμους (Ρέθυμνο, Χανιά).
Άποψη της δημοτικής αρχής Ηρακλείου είναι ότι ο νέος ΒΟΑΚ θα πρέπει να λάβει υπόψη τα πέντε (5) παρακάτω καίρια ζητήματα, που αφορούν τόσο την πόλη του Ηρακλείου, όσο και τη σύνδεση με υποδομές περιφερειακού επιπέδου (όπως τη Βιομηχανική Περιοχή, τα βιοτεχνικά πάρκα, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας):
1. Υπάρχει αναγκαιότητα βελτίωσης των υφιστάμενων προσβάσεων (α) στον κόμβο του Γιόφυρου και ειδικότερα στην είσοδο από Ρέθυμνο προς Ηράκλειο που εξυπηρετεί μετακινήσεις όχι μόνο προς τα νότια του νομού και την περιοχή της Μεσαράς, αλλά και από και προς το μεγαλύτερο νοσοκομείο της Κρήτης, το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο αλλά και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, τα οποία έλκουν καθημερινά χιλιάδες μετακινήσεις και (β) στον ημικόμβο Αγ.Ιωάννη Χωστού/Φοινικιάς, όπου απαιτείται να διορθωθούν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των υφιστάμενων συνδέσεων, καθώς υπάρχει σημαντικό ζήτημα σύνδεσης με το ΒΙΟΠΑ της Φοινικιάς αλλά και πλήθος επιχειρήσεων που λειτουργούν στις περιοχές των Μαλάδων και στα πέριξ του Άη Γιάννη Χωστού.
2. Απαιτείται η δημιουργία νέας σύνδεσης του Ηρακλείου με τον ΒΟΑΚ από Μεσαμπελιές-Παπαναστασίου προς Άγ.Νικόλαο, καθώς η ανάλογη είσοδος-έξοδος στο βόρειο τμήμα υπάρχει και λειτουργεί σχετικά ικανοποιητικά αφήνοντας ωστόσο ημιτελή τη σύνδεση στο τμήμα αυτό της Παπαναστασίου. Μια τέτοια νέα σύνδεση θα αποσυμφορήσει σημαντικά και την υφιστάμενη είσοδο/έξοδο προς και από τη Λ.Κνωσού, καθώς οι κάτοικοι των νότιων του ΒΟΑΚ πολεοδομικών ενοτήτων και των οικισμών στο ηπειρωτικό τμήμα του δήμου δεν θα χρησιμοποιούν τη Λ. Κνωσού και τη σύνδεσή της, απελευθερώνοντας μέρος του καθημερινού φόρτου.
3. Πρέπει να επανεξεταστεί η λειτουργία του κόμβου στην Ν.Αλικαρνασσό, καθώς κατά τις ώρες αιχμής δημιουργούνται ουρές επί του εθνικού δικτύου με αναμονές δεκάδων οχημάτων επί του ΒΟΑΚ, καθώς και να συμπληρωθεί η απαραίτητη νέα σύνδεση του ΒΟΑΚ με τη ΒΙΠΕΗ, όπως συμβαίνει παντού και πάντοτε σε ανάλογες περιοχές συγκέντρωσης βιομηχανικών εγκαταστάσεων και του εθνικού δικτύου.
4. Χρειάζεται επίσης να επανεξεταστεί το τμήμα του ΒΟΑΚ από την Παπαναστασίου μέχρι και την Ν.Αλικαρνασσό, καθώς υπάρχει το γνωστό πλέον ζήτημα καθιζήσεων που δημιουργεί εκτός από συνθήκες επισφάλειας για τη ζωή των χιλιάδων ημερήσιων χρηστών, και σημαντικές καθυστερήσεις λόγω σήμανσης και χαμηλού ορίου ταχύτητας που επηρεάζουν το σύνολο της διερχόμενης κυκλοφορίας σε επίπεδο νησιού.
5. Τέλος, είναι κρίσιμη η χωροθέτηση των διοδίων σε θέσεις που δεν θα επηρεάζουν την ενδοδημοτική μετακίνηση εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος του Ηρακλείου, δηλαδή από τη ΒΙΠΕ (νέα σύνδεση) έως και τη σύνδεση με Γάζι/Λινοπεράματα, καθώς το μεγάλο πρόβλημα που θα προκύψει από τη λειτουργία των διοδίων είναι ότι μέρος του φόρτου των οχημάτων που χρησιμοποιούσαν τον ΒΟΑΚ για τις μετακινήσεις τους εντός του ΠΣΗ, (τοπικές-υπερτοπικές) θα αναζητήσουν εναλλακτικές διαδρομές στο παράπλευρο δίκτυο της εθνικής οδού ή στο τοπικό δίκτυο των παρακείμενων δήμων (Ηρακλείου-Γαζίου). Οι επιπτώσεις από τη μεταφορά του φόρτου αυτού στο τοπικό δίκτυο θα είναι εξαιρετικά δυσμενείς για τους Δήμους, με δεδομένο ότι το υφιστάμενο οδικό δίκτυο είναι εξαιρετικά φτωχό και δεν υπάρχουν δυνατότητες απορρόφησης του πλεονάζοντος φορτίου.
Στην επαγγελματική μου πορεία είχα την τύχη να συμμετάσχω στο σχεδιασμό των “Δρόμων Ανάπτυξης” του ΥΠΕΧΩΔΕ την περίοδο υπουργίας του Γιώργου Σουφλιά, ενός προγράμματος ανάπτυξης οδικών αξόνων σε εθνικό και στρατηγικό επίπεδο. Με αντίστοιχο πνεύμα και αντίληψη πρέπει να προσεγγίζουμε και τον ΒΟΑΚ, όχι απλά ως συνδετήριο άξονα ή εθνική οδό αλλά ως μια απόλυτα κρίσιμη υποδομή, για την Κρήτη ευρύτερα αλλά και για την πόλη του Ηρακλείου που βρίσκεται σε φάση δυναμικής ανάπτυξης.
Τα παραπάνω πέντε καίρια ζητήματα του ΒΟΑΚ που αναπτύχθηκαν παραπάνω σε σχέση με την λειτουργία της πόλης του Ηρακλείου, θα τα εξετάσουμε με λεπτομέρεια στην προμελέτη και ΜΠΕ της παράκαμψης του Ηρακλείου που κατέθεσε το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στην ΔΙΠΑ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και αναρτήθηκε πρόσφατα στο Περιβαλλοντικό Μητρώο για διαβούλευση την τρέχουσα χρονική περίοδο.
Ο Δήμος Ηρακλείου δεν μπορεί παρά να εκφράσει συγκεκριμένη και δυναμική θέση με τους φορείς της πόλης ώστε αυτό το έργο που αναμένουμε τόσα πολλά χρόνια να είναι εύστοχα σχεδιασμένο και να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των δημοτών μας.
* Ο κ. Γιάννης Αναστασάκης είναι Αντιδήμαρχος Τεχνικών έργων, Καθημερινότητας και Πρασίνου Δήμου Ηρακλείου
