Του Γιώργου Α. Ζερβάκη
Στην Ανατολική Γερμανία, όπως και στις χώρες δορυφόρους της Σοβιετικής Ένωσης, μεταπολεμικά επιβλήθηκαν δια της βίας, ολοκληρωτικά καθεστώτα, καταλύθηκαν η ελευθερία, η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτους δικαίου. Η άλλη άποψη δεν υπήρχε, δεν εκδηλώνονταν, δεν ήταν αποδεκτή από την κομματική γραφειοκρατία του καθεστώτος. Στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης δεν υψώθηκαν απλά συνοριακοί φραγμοί, Κοινωνίες με ιδιαίτερα σημαντική ιστορική κληρονομιά στην καρδιά της Ευρώπης, οδηγήθηκαν στην απομόνωση, πολιτική, οικονομική, πολιτισμική. Την ώρα που η Δυτική Ευρώπη ξεκινούσε την διαδικασία ανασυγκρότησης της από τα ερείπια του καταστροφικού πολέμου, από τα αποτελέσματα του εθνικισμού, το Ανατολικό τμήμα της οδηγούνταν στην αρχή μιας μεγάλης και τραυματικής περιπέτειας.
Τριάντα χρόνια μετά, η συζήτηση τροφοδοτείται από επίκαιρα ερωτήματα. Πόσο συνέβαλε η πτώση του Τείχους στην κατάρρευση σαν ντόμινο όλων των κομμουνιστικών καθεστώτων των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης; Η Ευρώπη, ο κόσμος όλος, ζει μια μεγάλη ιστορική στιγμή. Το Τείχος του Βερολίνου, σύμβολο της διαίρεσης της Ευρώπης, δεν υπάρχει. Καταρρέει κάτω από την ένταση των αιτημάτων για ελευθερία και δημοκρατία, με το καθεστώς Χόνεκερ ανίκανο να μπορέσει να αντιδράσει.
Ο άνεμος δημοκρατίας του 1989, ξεκίνησε τον Ιούνιο από την Πολωνία, με την σαρωτική επικράτηση του εργατικού συνδικάτου Αλληλεγγύη στις μερικώς ελεύθερες εκλογές που διεξήχθησαν, επιταχύνοντας την αναίμακτη πτώση του πρώτου καθεστώτος του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ευρώπη. Ήταν η σειρά της Ουγγαρίας να ακολουθήσει, στην Ανατολική Γερμανία ογκώδεις διαδηλώσεις πολιτών γίνονται στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, το καθεστώς πλέον δεν έχει κανέναν τρόπο αντίδρασης.
Η συγκυρία της υιοθέτησης από τον Γκορμπατσώφ μιας πολιτικής που ανέτρεπε το ισχύον Δόγμα Μπρέζνιεφ, αυτό της επέμβασης των Δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας όπου ήταν σε κίνδυνο ο σοσιαλισμός, επέτρεψε στις χώρες, άλλοτε δορυφόρους του Κρεμλίνου, να επιλέξουν ελεύθερα την κατεύθυνση τους. Αυτή η μεγάλη εξέλιξη της ιστορίας, επέφερε την πτώση του ολοκληρωτισμού στις χώρες αυτές, δίνοντας τους την δυνατότητα των ελεύθερων και δημοκρατικών επιλογών τους.
Το τέλος των καθεστώτων αυτών, σήμανε την απώλεια του μονοπωλίου της εξουσίας που κατείχαν επι μισό σχεδόν αιώνα δια της βίας. Με την επικράτηση των αρχών της ελευθερίας και της δημοκρατίας, της οικονομίας της αγοράς, ο υπαρκτός σοσιαλισμός δέχεται απανωτά πλήγματα που οριοθετούν το τέλος της πολιτικής του ύπαρξης. Ο ευρωπαϊκός πολιτικός χάρτης αλλάζει, σε κόμματα σοσιαλιστικής και κομμουνιστικής ταυτότητας διαμορφώνονται μεγάλες και δραματικές ιδεολογικές αλλαγές, με κυριότερη την επικράτηση του δημοκρατικού σοσιαλισμού, απέναντι στον σταλινισμό.
Τιμώντας την 30η επέτειο από την πτώση του Τείχους ο Γερμανός Πρόεδρος Σταϊνμάιερ προειδοποιεί ότι «σήμερα το μέλλον είναι πιο αβέβαιο από ποτέ, καθώς τίθεται υπό αμφισβήτηση η φιλελεύθερη δημοκρατία», ενώ η Καγκελάριος Μέρκελ επισημαίνει ότι «κανένα Τείχος που περιθωριοποιεί τους ανθρώπους και περιορίζει την ελευθερία δεν είναι τόσο ψηλό και τόσο μεγάλο ώστε να μην μπορούν οι άνθρωποι να το περάσουν». Σε άρθρο του για το νόημα της ημέρας, ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, τονίζει ότι το φθινόπωρο του 1989 δείχνει τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη όταν σκέφτεται πέραν των εθνικών συνόρων, ζητώντας να έχουμε το θάρρος της Ευρώπης του 1989, τολμώντας επιτέλους να είμαστε Ευρωπαίοι, να ενεργούμε ως Ευρωπαίοι.
Τριάντα χρόνια μετά, η Ιστορία έχει αλλάξει. Ο ψυχροπολεμικός κόσμος, η τεχνητή γεωγραφική, πολιτική και οικονομική διαίρεση της Ευρώπης κατέρρευσε μαζί με τον υπαρκτό σοσιαλισμό, οι δυνάμεις της δημοκρατίας, του πλουραλισμού, οι ιδέες της ελευθερίας επικράτησαν.
Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις, δυνάμεις του εθνικισμού και του λαϊκισμού επιδιώκουν την επιστροφή στην εθνική περιχαράκωση, στην ΕΕ οι εθνικές κυβερνήσεις δεν έχουν κάνει αναγκαία βήματα προς την πολιτική ενοποίηση, την ομοσπονδιακή θεσμική συγκρότηση. Το μήνυμα από την 30η επέτειο της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, παραμένει ζωντανό και επίκαιρο για την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους, για κάθε ελεύθερο άνθρωπο.
* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης, είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.
