Του Θανάση Γιαπιτζάκη
Όλοι μας, όσα χρόνια κι αν περάσουν, δεν ξεχνάμε ποτέ τα παιδικά μας βιβλία. Με τις μεγάλες εντυπωσιακές εικόνες, με τα στρογγυλά καλαίσθητα γράμματα. Κι ο λόγος ήταν ότι, από τότε που μας τα χάρισαν οι μεγάλοι, ένας μεγάλος κόσμος γινόταν πανεύκολος για το μικρό μας μπόι, χάρη σε εκείνες τις χάρτινες φτερούγες των πρώτων και, αν θυμάστε όπως μας φαίνονταν, ατελείωτων χρόνων της ζωής μας.
Σε αυτό το όμορφο ψέμα, που μας στηρίζει ακόμα και σήμερα και που δεν έχει καμμιά σχέση με το ευκαιριακό ψέμα της Πρωταπριλιάς και γενικά της καθημερινότητάς μας, αφιερώνεται και γιορτάζεται κάθε χρόνο η Δεύτερη Ημέρα του Απριλίου, η μέρα που γεννήθηκε ο δημιουργός των τόσο ιδιαίτερων στην ευαισθησία τους παραμυθιών, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Έτσι, μετά τη μέρα που είναι αφιερωμένη στα ψέματα των μεγάλων, είναι σήμερα η σειρά της μέρας των μικρών.
Οι μεγάλοι, συνηθισμένοι από τα καθημερινά ψέματά τους που τα λένε με την αρχαιότροπη φράση «Κατά Συνθήκην Ψεύδη», διασκεδάζουν την Πρωταπριλιά ομολογώντας - μόνο αυτή τη μέρα - ότι αυτό που μόλις είπαν ήταν ψέμα.
Τα μικρά παιδιά όμως, άμαθα ακόμα από τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής, όπου από την ανατολή μέχρι τη δύση υπάρχει το συμφέρον, γοητεύονται από το Ψέμα. Με τη διαφορά ότι το δικό τους ψέμα τα διαμορφώνει, τα ψυχαγωγεί, τα συναρπάζει μέσα σε έναν φανταστικό περιπετειώδη κόσμο που αφήνονται να τα παρασύρει στις πολλές διαστάσεις του: Δεν τα ενδιαφέρει αν είναι οι μεγάλες μπότες του Κοντορεβυθούλη ή του Παπουτσωμένου Γάτου, το μήλο της Χιονάτης ή το γοβάκι της Σταχτοπούτας, το υποβρύχιο του Κάπταιν Νέμο ή το σπαθί του Ντ' Αρτανιάν. Όλα μα όλα συνυπάρχουνε με τα παιδιά, σε έναν αξέχαστο ενιαίο κόσμο που λέγεται Παιδικό Βιβλίο.
Το Παιδικό Βιβλίο λοιπόν έχει κι αυτό τη Μέρα του, τη μέρα που όλοι μιλούν γι' αυτό. Και είναι Παγκόσμια η μέρα του, γιατί όλοι οι μεγάλοι ήτανε κάποτε παιδιά. Και με αυτήν την μέρα θυμούνται «πού κατοικούσανε πριν». Στο νησί του Ροβινσώνα Κρούσου ή στην καλύβα του Μπαρμπαθωμά. Στη χώρα των Λιλιπούτειων ή στο δάσος του Σέργουντ με τα παλικάρια του Ρομπέν των Δασών.
Σε αυτόν τον μαγεμένο κόσμο των μικρών, τόλμησε ένας να ρίξει ένα διαφορετικό φως, το αμυδρό φως του κόσμου των μεγάλων. Τη σχισμή που άνοιξε, για να περνάει αυτό το φως, για να μπορούν τα χθεσινά παιδιά να σκύβουν στα παραμύθια των τωρινών παιδιών, να θυμούνται την ξεχασμένη τους αθωότητα, αλλά και για να κάνει τα τωρινά παιδιά να χύνουν τα πρώτα τους δάκρυα για τις άγνωστές τους θλίψεις των μεγάλων, τη σχισμή αυτή την είπανε «Τα Παραμύθια του Άντερσεν».
Έτσι καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα του Παιδικού Βιβλίου να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, στη γενέθλια μέρα του μεγάλου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Το ξεκίνημα του εορτασμού έγινε πριν πενήντα σχεδόν χρόνια, το 1966, τότε που πέθανε ένας άλλος γνωστός παραμυθάς, ο Γουώλτ Ντίσνεϋ. Τον εορτασμό του Παιδικού Βιβλίου τον καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για την Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People - ΙΒΒΥ). Από τότε, ένα διαφορετικό εθνικό τμήμα της Οργάνωσης αυτής παίρνει αλφαβητικά τη σειρά του και αναλαμβάνει να ετοιμάσει ένα μήνυμα και μια αφίσα. Αυτά τα δύο διανέμονται σε όλο τον κόσμο, με σκοπό να τονίσουν την αξία και των βιβλίων και της ανάγνωσης. Επίσης να ενθαρρύνουν τη διεθνή συνεργασία στην ανάπτυξη και στη διάδοση της Παιδικής Λογοτεχνίας.
Φέτος, για το 2021, σειρά πήρε το Τμήμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Το μήνυμά του έχει τον τίτλο «Η μουσική των λέξεων». Γράφτηκε από την ποιήτρια Μαργαρίτα Εγκλ, που έχει γεννηθεί στο Λος Άντζελες από Αμερικανό πατέρα και Κουβανή μητέρα. Είναι τιμημένη με πολυάριθμα βραβεία παιδικής και νεανικής Λογοτεχνίας.
Το μήνυμά της σε στίχους, μεταφρασμένο από τη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, λέει τα εξής:
«Όταν διαβάζουμε, το μυαλό μας βγάζει φτερά. - Όταν γράφουμε, τα δάχτυλά μας τραγουδούν. - Οι λέξεις είναι ήχοι από τύμπανα και φλάουτα στη σελίδα, - καλλίφωνα πουλιά που πετούν ψηλά, ελέφαντες που σαλπίζουν, - ποτάμια που κυλούν, καταρράκτες που ξεχύνονται, - πεταλούδες που στροβιλίζονται ψηλά στον αέρα! - Οι λέξεις μάς καλούν να χορέψουμε – ρυθμούς, στίχους, - χτυποκάρδια, παλιές ιστορίες και νέες, - φανταστικές και αληθινές. - Είτε είσαι στο σπίτι ασφαλής – είτε τρέχεις να περάσεις τα σύνορα για μια άλλη χώρα - και για μια ξένη γλώσσα, οι ιστορίες και τα ποιήματα σού ανήκουν. - Όταν μοιραζόμαστε λέξεις, οι φωνές μας - γίνονται η μουσική του μέλλοντος, - ειρήνη, χαρά και φιλία, - μια μελωδία - ελπίδας».
Μην πασχίσετε να καταλάβετε και μη βιαστείτε να το απαξιώσετε αυτό το μήνυμα. Δείτε το όπως είναι. Και θυμηθείτε, όταν κι εσείς ήσασταν παιδιά, πόσο απολαμβάνατε ήχους και μαγευτικές παράξενες εικόνες, μόνο και μόνο επειδή δεν τις καταλαβαίνατε και σας άνοιγαν πόρτες στο νου, εκεί που εδρεύουν η φαντασία και η ευτυχία. Εκεί που αργότερα δεν θα υπάρχει η γνώση, αλλά η επίγνωση του «εν οίδα ότι ουδέν οίδα», του τίποτα δεν ξέρω, που είναι η πραγματικός ορίζοντας του ανθρώπου.
Και επειδή μιλάμε για την Παγκόσμια Ημέρα του Παιδικού Βιβλίου, αξίζει να αναφέρω κι ένα άλλο μήνυμα, σε μιαν άλλη χρονιά, κάποιων άλλων (Ηνωμένων κι αυτών), των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων:
«Μιλάμε πολλές γλώσσες κι έχουμε ρίζες διαφορετικές. Μοιραζόμαστε όμως τις ίδιες ιστορίες. Παγκόσμιες ιστορίες. Λαϊκά παραμύθια. Είναι η ίδια ιστορία που μας την έχουν πει με διαφορετικές φωνές, με διαφορετικά χρώματα. Δεν αλλάζει όμως ποτέ. Αρχή....πλοκή...και τέλος. Είναι η ίδια ιστορία που την ξέρουμε όλοι και που την αγαπάμε. Την έχουμε ακούσει όλοι σε διαφορετικές εκδοχές, με διαφορετικές φωνές. Αλλά είναι πάντα η ίδια. Υπάρχει ένας ήρωας...μια πριγκίπισσα...ένας κακός. Δεν έχει σημασία η γλώσσα, τα ονόματα, ή τα πρόσωπα. Είναι πάντα η ίδια. Αρχή...πλοκή...και τέλος. Πάντα εκείνος ο ήρωας, εκείνη η πριγκίπισσα, εκείνος ο κακός. Αναλλοίωτοι από αιώνες, μας κρατούν συντροφιά, μας ψιθυρίζουν στα όνειρά μας, μας νανουρίζουν το βράδυ. Οι φωνές τους έχουνε σβήσει από καιρό, αλλά ζουν για πάντα στην καρδιά μας, γιατί μας φέρνουν κοντά σε μια χώρα μυστηρίου και φαντασίας. Κι έτσι, οι διάφοροι πολιτισμοί ενώνονται, όλοι, σε μια ιστορία».
Ο πραγματικός ορίζοντας του ανθρώπου, που σας έλεγα.
Δείτε επίσης:
