Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Κάθε φορά που ο άνθρωπος βρίσκεται στο κατώφλι μιας εξεταστικής περιόδου νοιώθει φόβο, άγχος και ανησυχία. Οι συνθήκες βέβαια από εξέταση σε εξέταση μπορεί να διαφέρουν όμως οι καταστάσεις εξακολουθούν να είναι στρεσογόνες.
Συνήθως τα συναισθήματα που πυροδοτούνται έχουν να κάνουν με το πόσο ικανοί νοιώθουμε, πόσο έτοιμοι είμαστε, και ποια είναι η σχέση μας με την αποτυχία. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψιν μας ότι ο φόβος είναι η αντίδραση στον πραγματικό κίνδυνο κάθε φορά που νοιώθουμε απειλή, καταλαβαίνουμε ότι το άγχος μας είναι φυσιολογικό ν αυξάνει.
Τι είναι άγχος:
Το άγχος είναι μια πιο γενικευμένη συναισθηματική αντίδραση από το φόβο. Μπορεί να θεωρηθεί μια υπερβολική αντίδραση φόβου σε εξωτερικά ερεθίσματα. Συμβαίνει εξαιτίας της αναμονής άσχημων συμβάντων. Είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά το μυαλό και το σώμα μας σε κάθε νέα απειλητική ή συγκινησιακή ( συναρπαστική ) κατάσταση. Το άγχος συχνά συνοδεύεται από την ανησυχία η οποία αποτελείται από μια σειρά ανεξήγητων αρνητικών σκέψεων και εικόνων που μπορούν να αφορούν πιθανές μελλοντικές απειλές ή κινδύνους.
Όσο κι αν μας φαίνεται περίεργο το άγχος μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις που απαιτούν την προσαρμογή μας είτε σε θετικές είτε σε αρνητικές καταστάσεις (απώλεια εργασίας, διάλυση μίας σημαντικής σχέσης, γάμος, γέννηση παιδιού. εξετάσεις κ.α.). Αν δεν είχαμε καθόλου άγχος δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε και να προσαρμοστούμε καθώς δε θα κινητοποιούμασταν απέναντι σε ενδεχόμενους κινδύνους. Συνήθως εμφανίζεται με σωματικές εκδηλώσεις όπως εφίδρωση, δύσπνοια, ταχυκαρδία, υψηλή πίεση, πονοκέφαλο κτλ καθώς και ψυχικές.
Στις ψυχικές εκδηλώσεις θα συναντήσουμε μικρά ή μεγάλα προβλήματα στην καθημερινή μας ζωή που ενδέχεται να μας προκαλούν μεγάλη ανησυχία και για τον λόγο αυτό, μας είναι δύσκολο να συγκεντρωθούμε. Έτσι η ένταση της ανησυχίας μας είναι δυσανάλογη με το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, νιώθουμε πανικό, νευρικότητα κτλ. Το άγχος γίνεται επικίνδυνο και μπορεί να μας κάνει κακό, όταν δεν μπορούμε πια να το ελέγξουμε, καθώς περιορίζει την πραγματική μας επίδοση και μας κάνει να υποφέρουμε. Κάθε άνθρωπος αντιδρά στο άγχος με εντελώς διαφορετικούς τρόπους.
Πως λειτουργεί το άγχος των εξετάσεων;
Το άγχος των εξετάσεων συνήθως συνδέεται με τον φόβο που νιώθουμε μήπως απογοητεύσουμε ή ματαιώσουμε τις προσδοκίες που έχουν οι άλλοι για εμάς ή έχουμε εμείς για τον εαυτό μας. Συνήθως σχετίζεται με την άγνοια του μέλλοντος και με το επίπεδο προετοιμασίας μας καθώς και την αξιοπιστία μας.
Π.χ Ένα παιδί νοιώθει χαμηλή αυτοεκτίμηση και θέλει να μην απογοητεύσει τους γύρω του…έτσι σκέφτεται.. «Πρέπει να γράψω καλά».. Το παιδί που διακατέχεται από αρνητικές σκέψεις λέει. «Δεν θα γράψω καλά». Όταν οι άλλοι έχουν μεγάλες προσδοκίες από αυτό σκέφτεται «Πρέπει οπωσδήποτε να γράψω καλά».. Όταν έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση νομίζει ότι.. «Είμαι ανίκανος να νοιώσω καλά» ..Αποκλείεται να τα καταφέρω.. τίποτα δεν κατάφερα ποτέ…
Η κατανόηση των συναισθημάτων που νοιώθει ένα παιδί μπορεί να μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε αν βρίσκεται σε απελπισία, παραίτηση, φόβο αποτυχίας, θυμό ή ντροπή. Ξέροντας πως αντιμετωπίζει το συναίσθημα του μπορούμε να του δώσουμε την κατάλληλη βοήθεια ώστε να νικήσει τους εσωτερικούς του φόβους και να δυναμώσει ελέγχοντας το άγχος του.
Σημαντικό είναι να αντιληφθούμε ότι οι ταμπέλες που βάζουμε στα παιδιά καταγράφονται με ανεξίτηλο μελάνι. Παιδιά που έχουν λάβει τις φανερές ή αφανείς αγωνίες τους, καταγράφονται φοβικά. Παιδιά που έχουν εξαφανίσει τις επιθυμίες τους προκειμένου να μη δυσκολεύουν τους άλλους, κατακρίνονται ως δειλά ή ψυχοαναγκαστικά. Παιδιά που έχουν απορροφήσει τις οικογενειακές εντάσεις κατατάσσονται ως διαταραχτικά.. Ωστόσο είναι πολύ άδικο κάποιος από την νεαρή του ηλικία να καταγράφεται ως αδιάφορος, ευαίσθητος , ανεύθυνος κτλ και να το χρεώνεται και στην ενηλικίωση του σαν ταμπέλα μιας αδικίας με ισόβια δεσμά.
Θέλοντας μια ψυχολογική προετοιμασία για τις εξετάσεις καλό είναι να γνωρίζουμε τις κατάλληλες στρατηγικές για να αντιμετωπίσουμε τον φόβο μας, έχοντας την σωστή πεποίθηση που θα μας οδηγήσει στην επιτυχία. Μ αυτόν και μόνο τον τρόπο η επιβίωση των παιδιών μας στο μέλλον θα εξαρτάται από την ικανότητά τους να μαθαίνουν, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες που θα τους εξασφαλίσουν την ψυχική τους επιτυχία καθώς και την δυνατότητα τους για πρόοδο και εξέλιξη.
