Του Γιώργου Στειακάκη*
Θυμήθηκα την ατάκα «πάμε πλατεία;» του Τζίμη από του δέκα μικρούς Μήτσους του Λαζόπουλου τη δεκαετία του 90. Μόνο ως αστείο μού ακούγεται σε μία χώρα που ταλανίζεται από ανοργανωσιά, που καίγεται, πλημμυρίζει, πτωχεύει, συγκρούονται τα τρένα της, ενώ θησαυρίζουν τα καρτέλ της αγοράς, ενώ οι συμμορίες λυμαίνονται την Αθήνα, ενώ η ακρίβεια στα είδη πρώτης ανάγκης πίνει το αίμα του λαού, έρχονται να απειλήσουν με εγκλεισμό στη φυλακή τον ρημαγμένο Έλληνα με μηνιαίο μέσο μισθό από πεντακόσια έως χίλια ευρώ για να εκσυγχρονιστεί η χώρα. Η μάνα μου θα έλεγε: «Του κερατά ξυλιές του πρέπουν κιόλας».
Ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Φλωρίδης θεωρεί ότι πρέπει να παταχθεί η μικρή και η μεσαία εγκληματικότητα, δηλαδή τα πλημμελήματα, ώστε να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι οι μικρομεσαίοι και έτσι θα βελτιωθεί η κατάσταση στη χώρα. Με το νομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση πριν λίγες μέρες ο Υπουργός Δικαιοσύνης εισηγείται με σειρά διατάξεων την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και κώδικα Ποινικής Δικονομίας (αναμόρφωση το ονομάζει), ώστε να γίνει αποτελεσματικότερη, λέει, η απονομή της ποινικής δικαιοσύνης.
Δείτε τώρα πως θα αναμορφωθεί η ποινική δικαιοσύνη: Όσοι καταδικάζονται σε ποινές φυλάκισης από ένα έτος έως δύο έτη ή θα πληρώνουν από 600 ευρώ έως 6.000 ευρώ το μήνα για την εξαγορά της ποινής ή, εφόσον δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν, θα παρέχουν κοινωφελή εργασία ή θα πηγαίνουν φυλακή από ένα μήνα έως έξι μήνες.
Για ποινές φυλάκισης από τρία έως πέντε έτη η φυλακή είναι μονόδρομος. Αυτό που λέγαμε αναστολή λόγω ποινικού μητρώου θα ισχύει για ποινές μέχρι ένα έτος. Από τους δώδεκα μήνες και μία μέρα ισχύουν τα παραπάνω. Επίσης, αυστηροποιούνται όλες οι διατάξεις ώστε ο εγκλεισμός στη φυλακή και η παραμονή σε αυτές να είναι παρατεταμένη (3/5 της ποινής στη φυλακή και για τα πλημμελήματα).
Όλα τα πλημμελήματα θα εκδικάζονται από μονομελές δικαστήριο σε πρώτο βαθμό. Καταργείται το πενταμελές εφετείο και τα κακουργήματα του τριμελούς εφετείου θα εκδικάζονται σε πρώτο και δεύτερο βαθμό από το τριμελές εφετείο. Επανέρχονται στο νέο ποινικό κώδικα του 2019 από την «πίσω πόρτα» όλες οι διατάξεις του παλιού και ακόμη παλαιότερες, αυτές που ίσχυαν πριν 30 χρόνια. Τις τελευταίες δεκαετίες, αν καταδικαζόταν κάποιος με φυλάκιση μέχρι 5 έτη μπορούσε το Δικαστήριο να αναστείλει την ποινή ή να διατάξει την εξαγορά της. Αυτά τελειώνουν αν ψηφιστεί το νομοσχέδιο, οι μισοί θα πηγαίνουν φυλακή και οι άλλοι μισοί θα καταστρέφονται οικονομικά.
Μην αυταπατάσθε ότι κυνηγούν την βαριά εγκληματικότητα (ανθρωποκτονίες, βιασμούς, ληστείες, ναρκωτικά κλπ) με αυτό το νομοσχέδιο. Αυτά τα έχουν αλλάξει με προηγούμενες τροποποιήσεις.
Μην σας κουράζω όμως περισσότερο με τις ειδικότερες αλλαγές που επέρχονται. Μού γεννήθηκαν ωστόσο αρκετές απορίες που θέλω να τις μοιραστώ μαζί σας;
1) Πιστεύει στ’ αλήθεια η κυβέρνηση ότι η ελληνική κοινωνία (και δεν μιλάμε για τους κακοποιούς που τελούν κακουργήματα) χρειάζεται εγκλεισμό στη φυλακή ή οικονομική εξόντωση για να γίνει καλύτερη ή είναι επικοινωνιακό τρικ;
2) Πιστεύει ότι ένας π.χ. που χρωστάει στην εφορία ή στον ΕΦΚΑ και καθυστερεί να πληρώσει, αν καταδικαστεί σε 15 μήνες φυλάκιση, θα βρει τα 10.000 ευρώ τουλάχιστον που χρειάζονται για να εξαγοράσει την ποινή του;
3) Πιστεύει ότι, αν κάποιος καταδικαστεί σε ποινή 2,5 ετών και οδηγηθεί στη φυλακή, θα βγει καλύτερος άνθρωπος;
4) Θεωρεί τον μέσο εργαζόμενο Έλληνα (γιατί αυτός θα διαπράξει αυτά τα πλημμελήματα) πλούσιο, ώστε να χρεώνουν τουλάχιστον 600 ευρώ το μήνα για την εξαγορά της ποινής του (10 ευρώ τη μέρα τα οποία διπλασιάζονται); Και αν ναι, τότε γιατί του δίνει επιδόματα;
5) Αντί, λόγου χάρη, να αυστηροποιούν τις διατάξεις για την ενδοοικογενειακή βία (που είναι πράγματι μάστιγα), μήπως θα έπρεπε να οργανωθούν συμβουλευτικά προγράμματα και φορείς κοινωνικής μέριμνας (που δεν υπάρχουν) για να προλάβουν και διαχειριστούν τα φαινόμενα αυτά; Που μπορεί ήμερα να απευθυνθεί το κακοποιημένο μέλος μίας οικογένειας, εκτός από την Αστυνομία; Είναι σκοπός μας να ενώσουμε τις οικογένειες ή να τις διαλύσουμε;
6) Γιατί τόσο μίσος και αντιπάθεια για έναν που καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης 18 μηνών ή δύο ετών με λευκό ποινικό μητρώο που δεν θα μπορεί πλέον να πάρει αναστολή;
7) Μήπως βαριούνται να λάβουν κατάλληλα μέτρα γιατί χρειάζεται επεξεργασία δεδομένων, σχεδιασμός και μέσα που σε μία ημιαναπτυγμένη χώρα σαν τη δική μας θέλει δουλειά;
8) Αντί να φτιάξουν νέες φυλακές, δεν θα ήταν καλύτερο να διαθέσουν τα χρήματα αυτά στα νοσοκομεία που κλείνουν, στην παιδεία και την κοινωνική μέριμνα;
9) Γιατί αγαπούν τόσο πολύ τη φυλακή και τους καταχρεωμένους πολίτες;
10) Είναι τόσο αυστηροί επειδή αυτοί έχουν κάνει το καθήκον τους και έχουν τις ίδιες απαιτήσεις από τους πολίτες; Σε ποια χώρα συγκρούσθηκαν δύο τρένα στην ίδια γραμμή επειδή δεν είχαν φροντίσει να βάλουν ένα φωτοκύτταρο έστω;
Η άποψη μου είναι ότι πρόκειται για απόσειση ευθυνών και ψυχολογικό πόλεμο.
Απόσειση ευθυνών: Δεν φταίει η κυβέρνηση για την ανοργανωσιά, το έγκλημα και την ανέχεια, αλλά οι παραβατικοί πολίτες. Δεν φταίει η κυβέρνηση που δεν υπάρχουν πρόνοια, νοσοκομεία, δικαστήρια, κοινωνικές Υπηρεσίες, δημόσιες Υπηρεσίες που να λύνουν προβλήματα, αλλά κακομαθημένοι πολίτες που έπεσαν που πρέπει να συνετιστούν. Αν εξοντωθούν οικονομικά ή πάνε φυλακή, η Ελλάδα θα γίνει καλύτερη. Να ποιος φταίει!
Ψυχολογικός πόλεμος: Ο ψυχολογικά και οικονομικά καθηλωμένος πολίτης, με την απειλή της χρεοκοπίας ή της φυλάκισης πάνω από το κεφάλι του, γίνεται δούλος του φόβου του, και αν καταφέρει να μείνει εκτός φυλακής νιώθει τυχερός. Η διαμαρτυρία για υπόλοιπα προβλήματα είναι πολυτέλεια. Αλλά και οι περισσότεροι πολίτες που δεν θα τύχει να καταδικαστούν θεωρούν ότι έχουν μια στιβαρή κυβέρνηση που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί της. Όμως δεν χρειάζεται εδώ σπαθί, γιατί δεν είμαστε μύγες. Κυβέρνηση χρειάζεται να λύνει προβλήματα και όχι να τα επιδεινώνει.
*Ο Γιώργος Στειακάκης είναι δικηγόρος παρ'Αρείω Πάγω
