Αγαπημένο σνακ μικρών και μεγάλων στην Ελλάδα, ιδιαίτερα την περίοδο της Σαρακοστής, αλλά στη Βόρεια Ελλάδα και καθ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς, ο ελληνικός χαλβάς από ταχίνι -που αντλεί τις ρίζες του από τις «χαμένες πατρίδες» του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και της Κωνσταντινούπολης- κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στη διεθνή αγορά, και μάλιστα όχι μόνο στις χώρες με έντονο ελληνικό στοιχείο, αλλά και σε τρίτες, χάρη στη διεθνή τάση για πιο υγιεινή διατροφή, που έχει «αγκαλιάσει» το ταχίνι χάρη στις ευεργετικές του ιδιότητες.
Υγιεινή διατροφή
«Τα τελευταία χρόνια ο καταναλωτής έχει αναγνωρίσει τη διατροφική αξία του χαλβά και του ταχινιού, εντάσσοντάς τα ολοένα και περισσότερο στην καθημερινή του διατροφή. Ως αποτέλεσμα, η κατανάλωση χαλβά και ταχινιού κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα όλο το χρόνο» επισημαίνει χαρακτηριστικά στη «Ν» η διευθύντρια μάρκετινγκ της Αφοί Χαΐτογλου, Λήδα Παπάζογλου-Βατσάκη, εταιρεία που έχει καταφέρει στα 97 χρόνια της διαδρομής της να κάνει τον «Μακεδονικό Χαλβά» από ταχίνι, που παράγει, ένα από τα πιο ισχυρά brands όχι μόνο στο είδος του, αλλά σε όλη την ελληνική βιομηχανία τροφίμων και είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία επεξεργασίας σουσαμιού στην Ευρώπη, το οποίο και επεξεργάζεται σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις-πρότυπο στο Καλοχώρι της Θεσσαλονίκης, με τζίρο άνω των 66 εκατ. ευρώ.
Στον κλάδο του παραδοσιακού χαλβά από ταχίνι δραστηριοποιούνται βέβαια στην Ελλάδα πολλές εταιρείες, από μικρές οικοτεχνίες με τοπική παρουσία έως και μεγαλύτερες εταιρείες-βιομηχανίες με πωλήσεις σε όλη την Ελλάδα. Παράλληλα, πέραν των γνωστών σημείων πώλησης που αποτελούν τα σούπερ μάρκετ, μεγάλος όγκος χαλβά πωλείται σε καταστήματα delicatessen όπως και μέσω μη παραδοσιακών καναλιών (π.χ. υπαίθριες αγορές), συνεπώς λόγω της διασποράς αυτής τόσο σε επίπεδο παραγωγών όσο και σε επίπεδο σημείων πώλησης είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια το μέγεθος της συνολικής αγοράς του χαλβά. Σε κάθε περίπτωση, όμως, στελέχη της συγκεκριμένης αγοράς εκτιμούν ότι αυτή κυμαίνεται μεταξύ 40 εκατ. και 45 εκατ. ευρώ.
Ενδεικτικές της δυναμικής του ελληνικού χαλβά στη διεθνή αγορά είναι οι εξαγωγές της Αφοί Χαΐτογλου, που ενώ προ διετίας από στελέχη της αναφερόταν ότι της δίνουν το 30% του τζίρου της, σήμερα σύμφωνα με τη διευθύντρια μάρκετινγκ της εταιρείας οι πωλήσεις στο εξωτερικό προσεγγίζουν το 50% του συνολικού όγκου πωλήσεων της εταιρείας. Τα προϊόντα της εξάγονται σε περισσότερες από 50 χώρες σε όλο τον κόσμο - κυρίως στην Ευρώπη και στην Αμερική, στον Καναδά και την Αυστραλία. Η κατανάλωση των προϊόντων αυτών σε μια χώρα, όπως επισημαίνει η κ. Παπάζογλου, «συνδέεται άμεσα με το βιοτικό επίπεδο και τις διατροφικές συνήθειες που επικρατούν εκεί. Έτσι, μεγάλη κατανάλωση εμφανίζεται στη Γερμανία, στην Αγγλία, στην Πολωνία, στις ΗΠΑ και στον Καναδά».
Ανοδική ζήτηση
Η ζήτηση από το εξωτερικό, όπως επισημαίνει από την πλευρά του και ο ένας εκ των δύο επικεφαλής του εργαστηρίου (βιοτεχνίας) παραδοσιακού χειροποίητου χαλβά από ταχίνι «Λουκάς», Ιωάννης Λουκάς, που εδρεύει κοντά στη Λαχαναγορά της Θεσσαλονίκης, αριθμεί επίσης πολλές δεκαετίες παραγωγής και έχει ανεπτυγμένη εξαγωγική δραστηριότητα, είναι αυξανόμενη καθώς σε πολλές χώρες αυξάνεται η ευαισθητοποίηση του κόσμου σε θέματα υγιεινής διατροφής και κατά συνέπεια και η ζήτηση για προϊόντα από σουσάμι.
Η εταιρεία υπάρχει από το 1945, όταν τα αδέρφια Ιωάννης Ν. Λουκάς και Γεώργιος Ν. Λουκάς, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη όπου είχαν μυηθεί από μικροί στην τέχνη του αυθεντικού χαλβά σε ξακουστά εργαστήρια γλυκών της Πόλης στο πλευρό σπουδαίων Ελλήνων μαστόρων, ήρθαν στη Θεσσαλονίκη για να συνεχίσουν την παρασκευή αυθεντικού, παραδοσιακού χαλβά. Σήμερα, δύο γενιές μετά, με τα ομώνυμα εγγόνια των ιδρυτών, Ιωάννη Σ. Λουκά και Γεώργιο Σ. Λουκά στα ηνία, η επιχείρηση έχει τζίρο της τάξης των 2,5 εκατ. ευρώ και εδώ και 15 χρόνια κάνει εξαγωγές σε χώρες με ελληνικό στοιχείο όπως Αυστραλία και Γερμανία, αλλά όχι μόνο, καθώς εξάγει επίσης στην Αγγλία, στην Πολωνία -αγορά έκπληξη όπως τη χαρακτηρίζει ο κ. Λουκάς-, τη Σουηδία, την Αυστρία, τη Λετονία και τις γειτονικές Βουλγαρία και Ρουμανία, όπου παράγονται μεν χαλβάδες αλλά όχι από ταχίνι. Οι εξαγωγές δίνουν σήμερα στην εταιρεία το 30% του τζίρου της, ενώ εντός συνόρων τα προϊόντα της, που στην πλειονότητά τους πωλούνται χύμα, διατίθενται σε περίπου 1.400 εξειδικευμένα καταστήματα τροφίμων. Εντός συνόρων, από τη Στερεά Ελλάδα και κάτω, όπως επισημαίνει ο κ. Λουκάς, υπάρχει ζήτηση κυρίως κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, ενώ στη Βόρεια Ελλάδα η ζήτηση είναι υψηλή κατά τη διάρκεια σχεδόν όλου τους έτους, με εξαίρεση το καλοκαίρι, δηλαδή από Πάσχα μέχρι Σεπτέμβριο.
Αναβαθμίσεις υποδομών
Πρόσφατα η Αφοί Χαΐτογλου, όπως επισημαίνει η διευθύντρια μάρκετινγκ της εταιρείας, Λήδα Παπάζογλου-Βατσάκη, «ολοκλήρωσε έναν προγραμματισμένο κύκλο επενδύσεων σε κτηριακό και μηχανολογικό εξοπλισμό μέσω του οποίου εκσυγχρονίστηκε με τεχνολογία αιχμής τόσο η παραγωγή χαλβά, όσο και η παραγωγή και συσκευασία ταχινιού, καθώς και η παραγωγή φιστικοβούτυρου. Έτσι, έχει κλείσει ένας κύκλος επενδύσεων μέσω του οποίου η εταιρεία έχει πλέον τη δυνατότητα παραγωγής πολλών και εξειδικευμένων προϊόντων στις κατηγορίες όπου δραστηριοποιείται, σε μεγάλη κλίμακα και με τα υψηλότερα ποιοτικά standards». Τέλος, στα σχέδια της εταιρείας «Λουκάς», που παράγει 14 κωδικούς χαλβάδων, είναι επίσης η υλοποίηση επένδυσης για την επέκταση των εγκαταστάσεών της, όπως και η δημιουργία καταστήματος λιανικής.
