Την αλλαγή του καθεστώτος του ναού της Αγιάς Σοφιάς ο οποίος λειτουργεί ως μουσείο, καλείται να αποφασίσει σήμερα το Ανώτατο Τουρκικό Δικαστήριο.
Το ζήτημα της αλλαγής της χρήσης του μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς τέθηκε εκ νέου στο τραπέζι στις αρχές του Ιουνίου από τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος σε συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής του κόμματός του, φέρεται να είχε υποστηρίξει πως "Η Αγία Σοφία ως τζαμί μπορεί να συνεχίσει να δέχεται τουρίστες. Όπως συμβαίνει και με το Μπλε Τζαμί. Για αυτό θα αποφασίσει αποκλειστικά και μόνο το έθνος μας".
Κατά τις ίδιες πηγές, ο Ερντογάν φέρεται να ανέφερε επίσης, πως: "Στην Αγία Σοφία μπορεί να διαβάζεται και προσευχή, μπορεί να διαβάζεται και το εδάφιο για την Άλωση από το κοράνι". Λίγες μέρες νωρίτερρα άλλωστε, στην επέτειο της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, μέσα στον ναό είχε διαβαστεί η "σούρα του πορθητή", μία μουσουλμανική προσευχή αφιερωμένη στον Μωάμεθ Β'.
Στην σχετική με την μετατροπή του μνημείου σε ναό γνωμοδότησή του, ο εισαγγελέας είχε ζητήσει απόρριψη της υπόθεσης, αναφέροντας πως η χρήση της Αγιάς Σοφιάς ως μουσείου, εμπίπτει στην διακριτική ευχέρεια του κράτους.
Ουσιαστικά, σήμερα, το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας, θα αποφασίσει εάν η πράξη του 1934 που μετέτρεπε το τότε τέμενος σε μουσείο ήταν αντίθετη με το Δίκαιο και την ακυρώσει.
Ενστάσεις για την αλλαγή της χρήσης του μουσείου της Αγιάς Σοφιάς έχουν διατυπωθεί τόσο εντός Τουρκίας, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Το απόγευμα της Τρίτης, το State Department με ανακοίνωσή του κάλεσε την Τουρκία να μην προχωρήσει σε αυτή την κίνηση.
The Hagia Sophia is one of the most beautiful sites I have ever seen. The Government of Turkey has administered it as a museum for nearly a century and a change in its status would diminish its legacy and ability to bridge between traditions and cultures. https://t.co/UisfDRKqNX
— Morgan Ortagus (@statedeptspox) July 1, 2020
Μία μέρα νωρίτερα, ο οικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε αναφερθεί στο ζήτημα λέγοντας:
«Ως μουσείον, η Αγία Σοφία δύναται να λειτουργή ως τόπος και σύμβολον συναντήσεως, διαλόγου και ειρηνικής συνυπάρξεως λαών και πολιτισμών, αλληλοκατανοήσεως και αλληλεγγύης Χριστιανισμού και Ισλάμ, που είναι ιδιαιτέρως αναγκαία και λυσιτελής διά τον σύγχρονον κόσμον».
Αναφερόμενος σε πρόσφατο σχόλιο διακεκριμένου Τούρκου δημοσιογράφου, ο οποίος επεσήμανε ότι την ώρα που ζητείται να επανέλθει η Αγία Σοφία στη λατρεία του Θεού, οι νέοι φαίνεται να στρέφονται περισσότερο και εντονότερα προς την τέχνη και τον πολιτισμό, ο Παναγιώτατος διερωτήθηκε: «Μήπως αυτό θα έπρεπε να μας προβληματίση όλους; Μήπως πρέπει να στραφώμεν προς τας κοινάς αξίας, προς τα ιδεώδη που ενώνουν τους νέους των δύο θρησκειών, στροφή, η οποία θα εξασφάλιζεν ένα καλύτερον μέλλον εις την ανθρωπότητα, αντί να προβάλλωμεν και να επαναφέρωμεν εις το προσκήνιον θέματα που προκαλούν διχοστασίαν και εντάσεις;
Η τυχόν μετατροπή της Αγίας Σοφίας εις τέμενος θα στρέψη εκατομμύρια Χριστιανών εις όλον τον κόσμον εναντίον του Ισλάμ, και η Αγία Σοφία, η οποία, λόγω της ιερότητός της είναι ένα ζωτικόν κέντρον, εις το οποίον αγκαλιάζονται η Ανατολή με την Δύσιν, θα διασπάση τους δύο αυτούς κόσμους και μάλιστα εις μίαν στιγμήν, κατά την οποίαν η ανθρωπότης, η οποία δοκιμάζεται και ταλαιπωρείται λόγω της θανατηφόρου πανδημίας του νέου κορωνοϊού, έχει ανάγκην ενότητος και κοινού προσανατολισμού».
