"Η 6η ΑΙΣΘΗΣΗ" είναι ένα ταχύρρυθμο διαδικτυακό εργαστήριο μυθοπλαστικής σχεδίασης με θέμα την επινόηση ενός μελλοντικού ψηφιακού παιχνιδιού με χρήση τεχνολογιών Διάδρασης Εγκεφάλου-προς-Εγκέφαλο (brain-to-brain interaction / BBI). Το εργαστήριο υλοποιείται από τον Δημήτρη Γραμμένο, Κύριο Ερευνητή του Ινστιτούτου Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας (ΙΤΕ). Επίσης, συμμετέχει η Ανθή Στρατάκη, Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων του ΙΤΕ.
Το εργαστήριο, που τελεί υπό την αιγίδα της έδρας UNESCO για την «Έρευνα για το Μέλλον» στην Ελλάδα, διοργανώνεται από τον Σύλλογο ΨηφιΔα (https://psifida.gr/) και το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ, στο πλαίσιο του Μαθητικού φεστιβάλ Ψηφιακής Δημιουργίας (www.digifest.info), με την Συνδιοργάνωση του Europe Direct της Περιφέρειας Κρήτης.
Οι κύριοι στόχοι του εργαστηρίου είναι η κατανόηση των επερχόμενων τεχνολογιών ΒΒΙ και το πώς αυτές αναμένεται να διαμορφώσουν το (κοντινό και μακρινό) μέλλον, καθώς και η δημιουργική, κριτική και υπολογιστική σκέψη και η διασκέδαση. Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου, οι συμμετέχοντες μέσα από διασκεδαστικές διαδραστικές δραστηριότητες εισάγονται στη μυθοπλαστική σχεδίαση, στη διερεύνηση προοπτικών του μέλλοντος και στις τεχνολογίες αιχμής BBI. Επίσης, καθοδηγούνται προς τη σύλληψη και τον νοητικό σχεδιασμό ενός ψηφιακού παιχνιδιού από το μέλλον και καλούνται να αναλογιστούν τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν και να προτείνουν σχετικές λύσεις.
Το εργαστήριο θα διεξαχθεί δύο φορές. Την Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2020, θα γίνει αποκλειστικά για σχολικές μονάδες της Αβθμιας και της Βθμιας εκπαίδευσης. Σε συνέχεια του εργαστηρίου, οι μαθητές θα μπορούν να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και τις ιδέες που απέκτησαν προκειμένου να συμμετέχουν στον Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό «Brains & Games Greece». Αντικείμενο του διαγωνισμού είναι η σύλληψη και ο νοητικός σχεδιασμός ενός μελλοντικού ψηφιακού παιχνιδιού με χρήση τεχνολογιών διάδρασης εγκεφάλου-προς-εγκέφαλο.
Το Σάββατο 19 Δεκεμβρίου 2020, ώρα 11:00-13:00, το εργαστήριο θα διεξαχθεί για ανοιχτό κοινό (παιδιά 10+ ετών και ενήλικες). Η συμμετοχή είναι δωρεάν, αλλά είναι απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής έως τις 15 Δεκεμβρίου 2020 (στη διεύθυνση: https://tinyurl.com/6thsense4all). Στις 19 Δεκεμβρίου, θα υπάρχει επίσης ζωντανή αναμετάδοση στο Youtube (https://tinyurl.com/CODiCGroup), χωρίς εγγραφή, αλλά και χωρίς δυνατότητα ενεργής συμμετοχής.
Γιατί όμως επιλέχθηκε το συγκεκριμένο θέμα;
«Θεωρώ ότι, παρόλο που οι τεχνολογίες αυτές δείχνουν ακόμη μακρινές, για τα σημερινά παιδιά θα είναι ό,τι και το Ίντερνετ για τη γενιά μου,» αναφέρει στο Cretalive ο κ. Γραμμένος. «Όταν εγώ πήγαινα σχολείο, το Ίντερνετ και οι δυνατότητές του υπήρχαν μόνο στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας και λίγες μόνο δεκαετίες αργότερα έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας.»
Τι ακριβώς όμως είναι η Διάδραση Εγκεφάλου-προς-Εγκέφαλο; Η τεχνολογία αυτή ανήκει στον επιστημονικό τομέα της Νευροτεχνολογίας. Για την υλοποίησή της χρησιμοποιούνται συστήματα που ονομάζονται Διεπαφές Εγκεφάλου-Υπολογιστή (Βrain-computer interfaces - BCI) και επιτρέπουν σε έναν άνθρωπο να αλληλεπιδρά με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή – και κατ΄ επέκταση με το περιβάλλον – χωρίς να χρησιμοποιεί το σώμα του, αλλά μόνο τη «σκέψη» του.
Μια πολλά υποσχόμενα εφαρμογή των Διεπαφών Εγκεφάλου-Υπολογιστή είναι η αποκατάσταση ατόμων με σοβαρά κινητικά προβλήματα, είτε επιδιορθώνοντας βλάβες του νευρικού συστήματος, είτε μέσα από τον έλεγχο προσθετικών συσκευών (π.χ., ένα βιονικό χέρι ή πόδι) ή ρομπότ βοηθών. Επιπλέον, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε περιπτώσεις όπως η (μερική) αποκατάσταση της όρασης τυφλών ατόμων.
Η Διάδραση Εγκεφάλου-προς-Εγκέφαλο, αξιοποιεί τις Διεπαφές Εγκεφάλου-Υπολογιστή προκειμένου δύο ή περισσότεροι εγκέφαλοι να επικοινωνούν απευθείας μεταξύ τους. Σε αυτό το πλαίσιο, πληροφορία εξάγεται από τα νευρικά σήματα ενός εγκεφάλου "Αποστολέα", ψηφιοποιείται και παραδίδεται σε έναν εγκέφαλο "Δέκτη". Προφανώς, κάθε εγκέφαλος μπορεί να είναι και αποστολέας και δέκτης. Η Διάδραση Εγκεφάλου-προς-Εγκέφαλο στηρίζεται σε δύο πυλώνες: (α) την ικανότητα να διαβάζουμε (να "αποκωδικοποιούμε") χρήσιμες πληροφορίες από τη νευρική δραστηριότητα και (β) την ικανότητα να γράφουμε (να "κωδικοποιούμε") ψηφιακές πληροφορίες πίσω στη νευρική δραστηριότητα.
Ο βασικός στόχος είναι ότι, κάποια στιγμή στο μέλλον, οι άνθρωποι θα μπορούν να κάνουν τα πάντα μέσω του εγκεφάλου τους, χωρίς να χρειάζεται να βασίζονται σε κινήσεις του σώματος, ούτε καν στη γλώσσα. Από το να ελέγχουν μηχανές ή να επικοινωνούν μεταξύ τους, έως το να βιώνουν την επιφάνεια ενός μακρινού πλανήτη ή να ξαναζούν τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες των προγόνων τους. Στο δε χώρο της μάθησης, οι εφαρμογές είναι απεριόριστες. Ένας δάσκαλος θα μπορεί να «μεταφυτεύει» μια μαθηματική απόδειξη σε έναν μαθητή, ένας ειδικευόμενος γιατρός να εκπαιδευτεί σε μια πολύπλοκη επέμβαση απευθείας από τον εγκέφαλο ενός έμπειρου χειρουργού ή ένας επιβάτης αεροπλάνου να μάθει να το χειρίζεται επί τόπου αν προκύψει κάποιο πρόβλημα με τον πιλότο.
Ένα όραμα των επιστημόνων του χώρου είναι η δημιουργία του «Brainet», ενός βιολογικού υπερυπολογιστή διασυνδεδεμέων ανθρώπινων εγκεφάλων. Σύμφωνα μάλιστα με τον Elon Musk, τον γνωστό ιδρυτή της εταιρίας Tesla, η συγχώνευση της ανθρώπινης εγκεφαλικής δραστηριότητας είναι η μόνη ελπίδα του είδους απέναντι στη ραγδαία εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Όπως είδαμε λοιπόν ως τώρα, οι εφαρμογές της Νευροτεχνολογίας έχουν τη δυνατότητα να κάνουν θαύματα, πέρα από τα όρια κάθε φαντασίας. Ταυτόχρονα όμως, όπως μας τονίζει η κ. Στρατάκη, εγείρουν και πολύ σοβαρά ηθικά ζητήματα. «Συνηθίζουμε να λέμε για την τεχνητή νοημοσύνη ότι επαναχαράσσει τη σχέση ανθρώπου-μηχανής, αλλά εδώ μπαίνουν τα θεμέλια για να επαναχαραχθεί και η σχέση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του ή ακόμη και με τον ίδιο του τον εαυτό. Αν σήμερα αντιμετωπίζουμε πολύ σοβαρά θέματα στο Διαδίκτυο σχετικά με την ιδιωτικότητα, τα προσωπικά δεδομένα και το κυβερνοέγκλημα, φανταστείτε τι θα συμβεί όταν κάποιος θα μπορεί να έχει απευθείας πρόσβαση στον εγκέφαλό μας. Πώς θα μπορούμε να αποτρέψουμε την παράνομη πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα, να ελέγχουμε το είδος των πληροφοριών που λαμβάνουμε και από ποιον ν, ή ακόμη και να προστατευθούμε από πιθανές βλάβες και το χακάρισμα του ίδιου του μυαλού μας;»
