Από τις 28 Φεβρουαρίου, τόσο η Frontex όσο και άλλες υπηρεσίες της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες είχαν ενημερωθεί από το δορυφορικό σύστημα Copernicus για τις καραβιές των μεταναστών που ετοιμάζονταν να στείλουν οι διακινητές από το Τομπρούκ της Λιβύης προς την Κρήτη και τα παράλια της νότιας Ιταλίας.
Η Realnews δημοσιεύει κατ’ αποκλειστικότητα ντοκουμέντα, που είναι απολύτως ενδεικτικά της κατάστασης που έχουν επιβάλει οι διακινητές στη Λιβύη και ιδιαίτερα στο Τομπρούκ, στα ανατολικά της χώρας, το οποίο χρησιμοποιείται ως ορμητήριο. Πρόκειται για την περιοχή που ελέγχουν οι δυνάμεις του στρατηγού Χαφτάρ, ο οποίος έχει άριστη συνεργασία με την Αίγυπτο. Σε αυτές τις εικόνες φαίνονται δεκάδες πλοιάρια, στοιβαγμένα το ένα δίπλα στο άλλο, στο λιμάνι του Τομπρούκ.
Όπως εξήγησαν έμπειροι αξιωματικοί επί του πεδίου, πρόκειται για πλοιάρια που μοιάζουν με εκείνα τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά των μεταναστών που έχουν φτάσει σε Ελλάδα και Ιταλία τους τελευταίους μήνες. Μόνο το τελευταίο δεκαήμερο στην Ελλάδα έχουν έρθει 394 μετανάστες από τη Λιβύη, σε σύνολο 1.894 από την αρχή του έτους. Το ίδιο πρόβλημα -και ακόμα μεγαλύτερο- αντιμετωπίζει και η Ιταλία, καθώς, από την έναρξη του 2024, μόνο στη Σικελία έχουν αφιχθεί 3.789 μετανάστες που προέρχονται από τη χώρα της βόρειας Αφρικής.
Έντονες μεταναστευτικές ροές καταγράφονται και σε Κρήτη και Γαύδο, καθώς τον περασμένο Σεπτέμβριο μόλις 30 μετανάστες είχαν φτάσει μέσω του θαλάσσιου διαδρόμου 190 ναυτικών μιλίων, που εκκινεί από το Τομπρούκ, στα ανατολικά της Λιβύης. Τους μήνες που ακολούθησαν η μεταναστευτική πίεση αυξήθηκε σημαντικά. Tον Δεκέμβριο έφτασαν σε Γαύδο και Κρήτη 397 μετανάστες, ενώ τους πρώτους 2,5 μήνες του 2024 ο αριθμός τους ξεπέρασε τους 1.100. Πρόκειται για αριθμούς σαφώς μικρότερους συγκριτικά με τους αντίστοιχους στο Ανατολικό Αιγαίο, ωστόσο η προοπτική η Κρήτη να μετατραπεί σε «νέα Λαμπεντούζα», όπως χαρακτηριστικά λένε σε κάθε ευκαιρία οι κάτοικοι και φορείς του νησιού, απασχολεί τις ελληνικές αρχές.
Προετοιμασία και απόπλους
Στις φωτογραφίες των λιμενικών εγκαταστάσεων του Τομπρούκ είναι φανερές όλες οι φάσεις των προετοιμασιών που γίνονται για τον απόπλου των παράνομων μεταναστών με προορισμό την Ευρώπη. Οι εικόνες έχουν ληφθεί μέσα σε ένα διάστημα έξι ημερών, από τις 23 έως τις 28 Φεβρουαρίου.
Οπως ήδη γνωρίζουν οι ευρωπαϊκές Αρχές, οι διακινητές ακολουθούν συγκεκριμένη διαδικασία. Οταν συγκεντρώνουν τα πλοιάρια, τα δένουν το ένα δίπλα στο άλλο, παράλληλα με τον ντόκο. Οταν έρχεται η ώρα του απόπλου, τα τοποθετούν το ένα δίπλα στο άλλο με την πρύμνη προς τον ντόκο. Οι κτιριακές υποδομές πέριξ του λιμανιού χρησιμοποιούνται ως οι τελευταίοι σταθμοί φιλοξενίας των μεταναστών, πριν τελικά επιβιβαστούν στα σαπιοκάραβα.
Πρόκειται κυρίως για ξύλινα πλοιάρια, το μήκος των οποίων δεν υπερβαίνει τα 17 μέτρα (50 πόδια), που εφοδιάζονται με μια μηχανή χαμηλής απόδοσης ισχύος. Η μηχανή, απόδοσης κάτω των 70 ίππων, με ήρεμη θάλασσα φαντάζει ιδανική για τους διακινητές προκειμένου να ωθήσει το πλοιάριο να διανύσει την απόσταση των σχεδόν 200 ναυτικών μιλίων έως τη νότια Κρήτη. Κάθε ημέρα, το πλήθος και ο τύπος των πλοιαρίων αλλάζουν, γεγονός που μαρτυρά ότι κάθε λίγες ώρες γίνεται μία τουλάχιστον αναχώρηση από το Τομπρούκ προς την Ευρώπη.
Οι φωτογραφίες αυτές χρησιμοποιούνται από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες ώστε να υπάρχει μια υποτυπώδης γνώση για το πλήθος των ανθρώπων που κατευθύνονται προς την Ευρώπη με αυτόν τον τρόπο. Οι άνθρωποι αυτοί διακινδυνεύουν τη ζωή τους, αλλά είναι πολύ δύσκολο να σχεδιαστούν αποστολές διάσωσης, καθώς κανείς εντέλει δεν γνωρίζει εάν θα κατευθυνθούν προς την Ιταλία ή προς την Ελλάδα. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί πως οι εικόνες που αποκαλύπτονται επιβεβαιώνουν αρκετές από τις μαρτυρίες που είχαν ληφθεί από τους επιζώντες του ναυαγίου που είχε σημειωθεί στα ανοιχτά της Πύλου τον περασμένο Ιούνιο. Ωστόσο, από την περίοδο εκείνη, κάποια πράγματα φαίνεται να έχουν αλλάξει. Αυτό που προξενεί εντύπωση είναι η ανθρωπογεωγραφία των μεταναστών που φτάνουν παράνομα στη χώρα μας από τις αρχές του έτους.
Στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι Αιγύπτιοι με μέσο όρο ηλικίας τα 25 έτη. Γι’ αυτό, τόσο για την κυβέρνηση όσο και για την Ευρώπη, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα η επίτευξη συμφωνίας με την Αίγυπτο ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Ηδη στο Λιμενικό και στα υπουργεία Ναυτιλίας και Μετανάστευσης, σε συνεργασία και με το υπουργείο Εξωτερικών, μελετώνται διάφορα σενάρια σε περίπτωση που συνεχιστούν οι ροές με την ίδια ένταση, μετά και την επίσκεψη στην Αίγυπτο που πραγματοποίησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και τον πρωθυπουργό του Βελγίου Αλεξάντερ ντε Κρο στο Κάιρο.
Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ανέφερε σε δηλώσεις του ότι γίνονται ενέργειες ώστε «να υπάρξουν επιστροφές όσων έρχονται προς την Ελλάδα». Ηδη το υπουργείο Μετανάστευσης προωθεί σε διμερές επίπεδο με την Αίγυπτο τη λύση της άμεσης απέλασης των υπηκόων της που έρχονται χωρίς νόμιμα έγγραφα στην Ελλάδα. Παράλληλα, υπάρχει έτοιμο και εναλλακτικό σχέδιο για άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος, ξεπερνώντας κάθε νομικό κώλυμα που ενδεχομένως να παρουσιαζόταν από την Ε.Ε., προτάσσοντας λόγους εθνικής ασφάλειας.
Πώς εξηγείται η αύξηση της μεταναστευτικής πίεσης σε Γαύδο και Κρήτη;
Μια πιθανή εξήγηση αποδίδει το φαινόμενο στις επαφές που πραγματοποίησε τους προηγούμενους μήνες η ιταλική κυβέρνηση με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, που ελέγχει τις ανατολικές ακτές της Λιβύης και το λιμάνι του Τομπρούκ απ’ όπου αποπλέουν τα δουλεμπορικά σκάφη με προορισμό το νοτιότερο άκρο της Ελλάδας. Υπό συνθήκες μεταναστευτικής κρίσης η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι και ο υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι είχαν συναντήσει στη Ρώμη τον Χαφτάρ για συζητήσεις αναφορικά με τη διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης. Συνολικά 16.600 μετανάστες είχαν στο διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου 2023 φτάσει στην Ιταλία από τη Λιβύη, οι περισσότεροι από περιοχές ελεγχόμενες από τον στρατάρχη.
Οι συναντήσεις στη Ρώμη πιθανόν καρποφόρησαν, μια και το επόμενο διάστημα κατεγράφη το εξής ενδιαφέρον φαινόμενο. Νεότευκτα ταχύπλοα σκάφη ελεγχόμενα από την παραστρατιωτική ομάδα Tariq Bin Ziyad, με επικεφαλής τον γιο του Χαλίφα Χαφτάρ, καταδίωκαν βάρκες με μετανάστες που απέπλεαν από τη Λιβύη με προορισμό την Ιταλία. Τις ακινητοποιούσαν και μετέφεραν πίσω στις ακτές της Λιβύης τους μετανάστες, συχνά αιχμαλωτίζοντας και βασανίζοντάς τους. Η δράση ενός τέτοιου σκάφους έχει καταγραφεί από αεροσκάφος μη κυβερνητικής οργάνωσης, αλλά και τον Frontex, ενώ έχουν υπάρξει περιστατικά pullbacks (βίαιης επιστροφής των μεταναστών πίσω στο σημείο απόπλου) εντός της περιοχής αρμοδιότητας έρευνας και διάσωσης της Μάλτας (Ιούλιος 2023), πιθανόν και της Ελλάδας. Σε ανακοίνωσή του τη 13η Μαρτίου ο ευρωπαϊκός οργανισμός Frontex αποτυπώνει μείωση κατά 70% των ροών στην Κεντρική Μεσόγειο (στον άξονα Λιβύης – Ιταλίας) και ταυτόχρονα αύξηση 117% των ροών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ισως λοιπόν η αλλαγή ρότας των δουλεμπορικών πλοίων που «παραδοσιακά» απέπλεαν από τη Λιβύη με προορισμό την Ιταλία και πλέον έχουν προορισμό τη Γαύδο και τη νότια Κρήτη, να μην είναι τόσο τυχαία ή συγκυριακή. Πολλώ δε μάλλον όταν διεθνής δημοσιογραφική έρευνα (Lighthouse Reports, Der Spiegel, El Pais, Reporters United) έχει αποδείξει ότι ένας από τους ισχυρότερους δουλεμπόρους στο Τομπρούκ ενεργεί υπό τις εντολές του Χαφτάρ. Ο ίδιος μάλιστα κατονομάστηκε από τους διασωθέντες ως ο βασικός οργανωτής του ταξιδιού 600 και πλέον μεταναστών, που πέρυσι τον Ιούνιο ναυάγησαν ανοικτά της Πύλου.
Οι περισσότεροι από τους μετανάστες που διασώζονται ανοικτά της Γαύδου και της Κρήτης μεταφέρονται, ελλείψει Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης, σε πρόχειρους χώρους φιλοξενίας στην Αγία Γαλήνη και τους Καλούς Λιμένες, πριν μεταφερθούν στη δομή της Μαλακάσας. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το Λιμενικό, οι περισσότεροι από τους διασωθέντες είναι υπήκοοι Αιγύπτου, Πακιστάν, Παλαιστίνης, Αφγανιστάν, Ιράν και Ιράκ. Όλοι πάντως αναφέρουν ότι κατέβαλαν από 4.000 έως 6.000 ευρώ για το ταξίδι προς την Ελλάδα…
Με πληροφορίες από kathimerini.gr και real.gr
