Του Δημήτρη Μιμή
Γονέας που συχνά κακοποιείται από τον έφηβο γιό του, με πήρε τηλέφωνο το Σάββατο που πέρασε και μου εκμυστηρεύτηκε ότι οι σχέσεις με τον γιό του βρίσκονται σε τεντωμένο σχοινί και δεν ξέρει πώς να το αντιμετωπίσει. Κάθε Σαββατοκύριακο που περνά έχουμε στο σπίτι τα ίδια, μου ανέφερε. Όταν τον ρώτησα τι ακριβώς συμβαίνει μου είπε: “ φοβάμαι γιατί όταν βρισκόμαστε μόνοι πάντα ξεσπά πάνω μου”.
Τι κάνουμε στην περίπτωση αυτή και πως απαντάμε στα βίαια και αυτοκαταστροφικά παιδιά;
Όταν τύχει και υπάρξει μέσα στην οικογένεια μια τυραννική συμπεριφορά του παιδιού ή του εφήβου αυτό καταλήγει σε ανατροπή της οικογενειακής ιεραρχίας. Το παιδί παίρνει στα χέρια του την εξουσία και κάθε προσπάθεια εναντίωσης από τους γονείς μπορεί να οδηγήσει σε οργή, βία ή απειλές. Το φαινόμενο αυτό είναι θέμα Ταμπού γιατί οι γονείς δεν τολμούν να το αποκαλύψουν. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχουν διαγνωστικά στοιχεία και τα επιδημιολογικά δεδομένα είναι ανύπαρκτα, το φαινόμενο όμως αυξάνεται. Πιθανή παρέμβαση εδώ θεωρώ πρωτίστως μια παρέμβαση στους γονείς που τους βοηθά να τροποποιήσουν τις συμπεριφορές τους, ώστε δευτερευόντως να βοηθήσουν στη βελτίωση της συμπεριφοράς του παιδιού τους. Στην ψυχοθεραπεία που είναι εμπνευσμένη από κοινωνικοπολιτικές ενέργειες και δόγματα μεγάλων μορφών, όπως του Γκάντι και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, υπάρχει η αρχή της άρνησης της βίαιης αντίδρασης. Έτσι λοιπόν, η ισχυρή γονική παρουσία που βασίζεται στη μη βία και στις κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις φέρνει θετικά αποτελέσματα.
Ο γονέας που μου τηλεφώνησε με ρώτησε επίσης αν θα έπρεπε να καταγγείλει τη βίαιη συμπεριφορά του παιδιού του σε κάποια υπηρεσία η στην εισαγγελία και άμεσα του απάντησα ότι: Οι γονείς που υποβάλλουν καταγγελία εναντίων των παιδιών τους πράττουν πράξη απελπισίας αλλά ταυτόχρονα και πράξη επιβίωσης. Όμως μερικές φορές η κατάσταση είναι τέτοια που οι γονείς δεν έχουν άλλη επιλογή. Θεωρώ όμως ότι από τη στιγμή που οι γονείς βρίσκονται σε ψυχικό κίνδυνο η σωματικό, πρέπει να κάνουν την καταγγελία.
Αν τώρα αναζητήσουμε τα αίτια του προβλήματος θα πρέπει να στραφούμε στις ελαττωματικές σχέσεις γονέα-παιδιού. Μερικοί γονείς αποτυγχάνουν ως γονείς. Πιθανότατα δεν έδωσαν τα απαραίτητα μέσα για την καλή εκπαίδευση του παιδιού τους. Φυσικά δεν κατηγορώ τους γονείς αυτούς. Οι γονείς αυτοί κάνουν ότι μπορούν για τα παιδιά τους και δεν κάνουν κάτι που θα έβλαπτε την προσωπική ζωή του παιδιού τους. Υπάρχουν όμως και γονείς που είναι αμελείς, με κατάχρηση εξουσίας, που κακοποιούν σωματικά και ψυχολογικά το παιδί τους. Οι γονείς αυτοί είναι υπεύθυνοι και ένοχοι για την εμφάνιση της ενδοοικογενειακής βίας του παιδιού τους.
Αν θέλετε να συζητήσουμε το θέμα παρακάτω σας λέω και το εξής. Γνωρίζουμε όσοι ασχολούμαστε με το θέμα αυτό ότι υπάρχει και η ναρκισσιστική προβολή των επιθυμιών των γονέων στο παιδί. Σας λέω ότι, τέλειο και ιδανικό παιδί δεν υπάρχει. Οι γονείς πολλές φορές κάνουν μια ναρκισσιστική προβολή των δικών τους επιθυμιών στο παιδί, αναζητώντας σ΄ αυτό το ιδανικό που αυτοί δεν έχουν και που θα ήθελαν να έχουν. Το 1914 ο S.Freud αυτό το θέμα το παρουσίασε σ΄ ένα κείμενο του με τον τίτλο ‘’Εισαγωγή στον Ναρκισσισμό’’. Σύμφωνα με αυτό «η Αυτού Μεγαλειότητα το Μωρό» θα εκπληρώσει τα όνειρα και τις επιθυμίες που οι γονείς δεν έχουν επιτελέσει. Έτσι το μωρό θα γίνει μεγάλος και ήρωας στη θέση του πατέρα, αλλά θα έρθει και η καθυστερημένη αποζημίωση της μητέρας όπου η κόρη θα παντρευτεί ένα πρίγκιπα. Το παιδί θα αντιδράσει στις φανταστικές πιέσεις των γονέων με βάσει τα δικά του κίνητρα. Για να ξεφορτωθεί όλα αυτά θα υιοθετήσει αντιθετικές συμπεριφορές, επιθετικές και βίαιες εναντίων των γονέων του. Τότε το παιδί γίνεται τύραννος.
Επίσης η απουσία του πατέρα μπορεί ν΄ αποτελέσει ένα επεξηγηματικό παράγοντα για την εμφάνιση παιδικής βίας. Δεν είναι τόσο η φυσική απουσία όσο η ψυχολογική απουσία που προκαλεί το πρόβλημα. Υπάρχουν πατέρες ακόμα που παραιτούνται από το ρόλο τους και τον παραχωρούν στη μητέρα. Αυτοί οι πατέρες είναι αδύναμοι και δεν εκπληρούν το ρόλο τους αλλά ακόμα και άλλοι πατέρες που είναι υποτιμημένοι και περιφρονημένοι από τις συζύγους των. Όμως, η μητέρα είναι συνήθως το θύμα της κακοποίησης του παιδιού που μ΄ αυτό τον τρόπο το παιδί επιδιώκει να εκδικηθεί τον πατέρα του που περιφρονεί το ρόλο του και την λειτουργία του ως πατέρας. Τελειώνοντας λέω ότι, στην περίπτωση που αντιμετωπίζετε πρόβλημα κακοποίησης από το παιδί σας μην κρατήσετε το πρόβλημα για εσάς. Μη διστάσετε να ζητήσετε συμβουλή και βοήθεια.
