Της Πηνελόπης Μασούρη
Ο Ζαχαρίας Πορταλάκης μπορεί να έφυγε σε νεαρή ηλικία από την Κρήτη για να σπουδάσει και να σταδιοδρομήσει στην Αθήνα, αλλά δεν ξέχασε ποτέ το Ηράκλειο. Σαν Κρητικός έχει ισχυρή αίσθηση του ανήκειν. Τα τελευταία χρόνια στόχος του είναι να «προικίσει» την πόλη του Ηρακλείου, θέλοντας να τιμήσει τη γενέτειρά του. Το 2014 δώρισε στην Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης μια συλλογή Μεταβυζαντινών Εικόνων (15ου - αρχών 20ού αι.), η οποία στεγάζεται πλέον σε μια εντυπωσιακή αίθουσα. Η μόνιμη έκθεση με τις άγιες μορφές των εικόνων της συλλογής ξεκίνησε από τη βαθιά του πίστη στον χριστιανισμό και στην ορθοδοξία αφενός και αφετέρου από την αγάπη του για την Kρήτη.
Η Έκθεση χαρακτηρίστηκε ως πολύ σημαντικό πολιτιστικό καλλιτεχνικό γεγονός. Κατόπιν θεσμοθέτησε σειρά ετήσιων εικαστικών εκθέσεων σε συνεργασία με στον δραστήριο φορέα, εκθέτοντας έργα νεοελληνικής ζωγραφικής και γλυπτικής που προέρχονται από την πλούσια συλλογή του.Τα χρόνια που ακολούθησαν διοργάνωσε πολύ αξιόλογες εκθέσεις καλλιτεχνών μεγάλου διαμετρήματος, όπως ο Γιάννης Σπυρόπουλος, ο Τσαρούχης, ο Παρθένης, ο Στάμος και ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος.
Ο Πορταλάκης ανακοίνωσε πρόσφατα την πρόθεσή του να στηρίξει την πρωτοβουλία της ΕΚΙΜ, ώστε να εγκατασταθεί ένα νέο μουσείο σε παλαιές βιομηχανικές αποθήκες της πόλης, κοντά στα τείχη, που θα εστιάζει στην εικαστική δημιουργία. Εκεί θα στεγαστούν και τα γλυπτά της συλλογής του, με το φιλόδοξο σχέδιο να υπάρχει και μια υπαίθρια γλυπτοθήκη. Πρόσφατα στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, ο Δήμος Ηρακλείου απένειμε δικαίως σε μια λιτή τελετή στον Ζαχαρία Πορταλάκη το Βραβείο Ηθικής Τάξεως, για τη συνολική προσφορά του στη γενέτειρά του. Για την προσωπικότητα και την προσφορά του Πορταλάκη ο καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρος της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Αλέξης Καλοκαιρινός τόνισε.«Θέλησε και ενήργησε έτσι ώστε να κάνει τη συλλογή του δημόσια.
Η μόρφωση είναι το πιο ισχυρό συστατικό της ηθικής τάξης». Προς απάντηση ο Συλλέκτης αναφέρθηκε ως εξής '' Δεν αρνήθηκα το κέρδος που απέκτησα από τις προμήθειες επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών, χωρίς όμως αυτό να με συγκινήσει και να με οδηγήσει στον αποθησαυρισμό που δεν θα είχε κανένα νόημα για την ψυχή μου και τον χαρακτήρα μου. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον κατάφερα να σταθώ έντιμα και μακριά από τα οργανωμένα συμφέροντα. Εντελώς τυχαία και χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις οδηγήθηκα με τον πλέον παράδοξο τρόπο στην συλλογή έργων τέχνης. Με την βοήθεια της δίδυμης αδελφής μου, Σοφίας, και του γαμπρού μου, γλύπτη Μάρκου Αρμάου, το ένστικτό μου λειτούργησε για την μετέπειτα επιλογή έργων τέχνης. Αγάπησα την τέχνη και με ταχύτητες «Xρηματιστηρίου» άρχισα τη συγκρότηση της συλλογής. Ξεκίνησα με έργα Ελλήνων καλλιτεχνών που είχαν ήδη ξεχωρίσει και είχαν γράψει ιστορία. Συνέχισα με Έλληνες καλλιτέχνες που είχαν διαπρέψει στο ανταγωνιστικό περιβάλλον του εξωτερικού, και συνεχίζω με Ευρωπαίους και Αμερικανούς καλλιτέχνες.
Εκτιμώντας τη συμβολή της αδελφής του Σοφίας Πορταλάκη που επί τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια σταθερά υπήρξε συνοδοιπόρος του στην στάση που διαμόρφωσε απέναντι στην Τέχνη το απέδειξε εμπράκτως μια και κάποιο μέρος των έργων της εικαστικού και γλύπτριας ανήκει ήδη στη συλλογή του. ''Αντιμετώπισα τα έργα της αυστηρά και χωρίς ίχνος συναισθήματος (που ασφαλώς υπάρχει πολύ έντονο), γιατί τα ίδια τα έργα της, δωρικά, με ακρίβεια και αυστηρότητα, ορθολογισμό αλλά και με βαθύ συναίσθημα, αντικατοπτρίζουν τον εαυτό της μέσα στο άπειρο και αγγίζουν τις χορδές τις ψυχής μου. Κρυμμένες εικόνες που έχουν βγει απ’ τα βιώματά μας, από τον τόπο καταγωγής μας, μοτίβα του πολιτισμού της Κρήτης, πλέκουν έναν «μίτο», που άρχισε με την πρώτη σειρά «Επίπεδα – Φυγές» αναπλάθοντας τα ερεθίσματά της σε μια νέα συγκροτημένη εικόνα που έχει σχέση με το μυστήριο της ζωής. Συνέχισε με την δεύτερη ενότητα που ονομάζεται «Εικόνες Σιωπής», όπου κυριαρχεί το μπλε χρώμα, και με την ίδια στοχαστική διάθεση παρουσιάζει εικόνες, τραγικές ίσως (όπως τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας), αποδίδοντας όμως πνεύμα αισιοδοξίας και ανοίγοντας ένα παράθυρο ελπίδας'' λέει.
Εύχεται δε να αποκτήσει έργα της από την τρίτη σειρά «Μανχάταν» και από την τέταρτη, όπου αγκαλιάζει με κυκλική εξέλιξη το Σύμπαν και που παρουσιάστηκε το 2018 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Ρέθυμνο σε συνδυασμό μετά των έργων του συνοδοιπόρου της στην ζωή και στην τέχνη συζύγου της Μάρκου Αρμάου. Για τον Μάρτιο 2020 ο Ζαχαρίας Πορταλάκης σε συνεργασία με τον Αλέξη Καλοκαιρινό προγραμματίζει την έκθεση 12 έργων του διακεκριμένου ζωγράφου Σωτήρη Σόρογκα στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης του Ηράκλειου, η σχέση του συλλέκτη με τον εικαστικό αριθμεί σαράντα συναπτά έτη. Ο ίδιος ο Ζαχαρίας Πορταλάκης αναφέρει χαρακτηριστικά «H αγάπη και η αφοσίωση στη δημιουργία της συλλογής ξεκίνησε από τη στιγμή που γνώρισα από πολύ κοντά σημαντικούς δημιουργούς που μέσα από την πνευματικότητα και τη σεμνότητα που τους διέκρινε, με βοήθησαν να κατανοήσω και να προσεγγίσω το πραγματικό νόημα και την αξία της τέχνης και να διαπιστώσω ότι η δημιουργία ενός έργου είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ότι η σύλληψη ενός έργου είναι μερικές φορές σημαντικότερη από το ίδιο το έργο ως αποτέλεσμα».
