Της Κατερίνας Μαλλιωτάκη
Ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας έχει να κάνει με την αυτοεικόνα μας. Συνήθως όταν είμαστε ιδιαίτερα δεκτικοί λέμε ότι οι άλλοι μας εκμεταλλεύονται άρα είμαστε θύματα. Η εμφάνιση της δυναμικής του θύματος είναι πολύ συχνή στις ανθρώπινες σχέσεις και έχει να κάνει με ένα συγκεκριμένο ρόλο που αναλαμβάνουμε όταν δεν θέλουμε να πάρουμε την ευθύνη της ζωής στα χέρια μας.
Η λέξη θύμα συνήθως κάνει παρέα με την λέξη θυσία, αφού μέσα από την θυσία έχουμε μια εκούσια συνθήκη προκειμένου να πετύχουμε κάποιο σκοπό. Στην προκειμένη περίπτωση ο σκοπός μας φαίνεται να είναι η εξυπηρέτηση των αναγκών των άλλων όμως επι της ουσίας είναι η εξυπηρέτηση των δικών μας και μόνο αναγκών.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός θύματος;
Τα υλικά που χρειάζεται κάποιος για να μπει στο ρόλο του θύματος είναι ζυμωμένα με συναισθήματα καταπίεσης, ντροπής, αδικίας και τις περισσότερες φορές πολλών ενοχών. Συνήθως οι άνθρωποι αυτοί είναι πολύ ευάλωτοι σε συναισθηματικές πιέσεις, και φοβούνται ν έρθουν σε διαφωνία ή αντιπαράθεση με τους άλλους. Η ρήξη αποτελεί επώδυνο χαρακτηριστικό που δεν μπορούν να το διαχειριστούν και για αυτό συναινούν πάντα σ οτιδήποτε τους προταθεί. Μ αυτήν την νοοτροπία φυσικά αδυνατούν να εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα και νοιώθουν ανήμποροι κάθε φορά που θα πρέπει να πάρουν μια θέση ή μια στάση ζωής που θέλει ανάληψη ευθύνης.
Κι όμως έχει και τα «θετικά» του…
Καθένας που συμπεριφέρεται σαν θύμα θα έπρεπε να είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ζωή του ωστόσο τα δεδομένα δείχνουν ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο αφού οι άνθρωποι αυτοί βολεύονται μια χαρά, χωρίς να νοιώθουν υπόλογοι για την ζωής τους. Μ αυτό τον τρόπο φυσικά δεν πέφτουν ποτέ σε λάθη αφού κάποιος άλλος έχει αποφασίσει για αυτούς πριν από αυτούς. Ένα άλλο χαρακτηριστικό τους είναι η ανάγκη που έχουν για να τους λυπούνται. Μέσα από αυτή την συμπεριφορά θα βρούμε ανθρώπους που μονίμως παραπονιούνται για την κακή τους μοίρα, τη ζωή, τα προβλήματα ή το ριζικό τους, και για αυτό το λόγο αναζητούν κάποιον που θα είναι διατεθειμένος να τους βρει μια λύση.
Διατηρώντας τον ρόλο του «αδύναμου» απολαμβάνουν σημαντικά οφέλη που ξεκινούν από τη προστασία και καταλήγουν σε παροχές συναισθηματικές αλλά και υλικές καθώς πολλοί είναι αυτοί που προσδοκούν να γίνουν σωτήρες ανήμπορων και ευάλωτων ανθρώπων για να τροφοδοτήσουν το κομμάτι της ματαιοδοξίας τους.
Η νοοτροπία του θύματος προσφέρει αρκετές πιθανότητες ώστε να παίρνουμε αυτό που θέλουμε απλά και μόνο με το αδιαμφησβήτητο δικαίωμα μας να παραπονιόμαστε για να απολαμβάνουμε την προσοχή των άλλων.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Συνήθως έχει να κάνει με τον έμφυτο φόβο της απόρριψης και της αποτυχίας ο οποίος εμφανίζεται κάθε φορά που καλούμαστε να πάρουμε μια ξεκάθαρη απόφαση ζωής. Στις περισσότερες περιπτώσεις, άτομα με την νοοτροπία του θύματος είχαν υποστεί κακοποίηση κατά την παιδική τους ηλικία, με οποιαδήποτε μορφή, σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή συναισθηματική ή είχαν δει κάποιον από τους γονείς του να συμπεριφέρεται έτσι.
Όταν το άτομο έχει να κάνει με ρόλους που έχουν σχέση με τους σημαντικούς άλλους της ζωής του, τότε μπερδεύεται και παρουσιάζει μια αναβλητικότητα που δεν βοηθά στο να ξεκαθαρίσει τα πράγματα. Συνήθως η έλλειψη αυτοεκτίμησης είναι άλλος ένας ανασταλτικός παράγοντας που τους εμποδίζει να πάρουν ευθύνη ζωής.
Αυτοί που νοιώθουν θύματα συνήθως, αποφεύγουν να συγκρουστούν με τους άλλους. Οπισθοχωρούν με ευκολία ακόμα και σε περιπτώσεις, που δε συμφωνούν. Δε βάζουν ξεκάθαρα όρια και δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Για αυτό το λόγο έχουν πάντα μέσα τους κρυμμένο θυμό που πολλές φορές τους οδηγεί σε μονοπάτια αχαριστίας ως προς αυτόν που τους έχει ευεργετήσει.
Καθώς λοιπόν η θυματοποίηση είναι μια στάση ζωής, συνειδητοποιούμε ότι και το θύμα τελικά ασκεί εξουσία κι ας γίνεται με ένα τρόπο έντεχνο και βουβό. Στο να μην ευθύνομαι για τίποτα στην ζωή μου μου δίνει το άλλοθι να περιφέρομαι μέσα σ αυτήν σαν θεατής ο οποίος χωρίς να πληρώσει εισιτήριο έχει την απαίτηση να δει την καλύτερη παράσταση. Ωστόσο όμως είναι πραγματικά τραγικό να μην μπορούμε να ξεχωρίσουμε πραγματικά ποιος στα αλήθεια είναι ο θύτης και ποιος το θύμα του ίδιου μας του εαυτού…Ποιος είναι αυτός που ορίζει ή ορίζεται; Αυτός που αφήνει;.. ή αυτός που αφήνεται;
