Του Δημήτρη Μιμή
Σήμερα, στην Ευρώπη αλλά και σ΄ όλο τον κόσμο, υπάρχει αύξηση του λαϊκισμού. Σήμερα ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σε κράτη που κυβερνούνται από λαϊκιστικές δυνάμεις. Γιατί όμως οι άνθρωποι στρέφονται στο λαϊκισμό; Το φαινόμενο αυτό έχει γίνει γεγονός και στον τόπο μας εδώ και χρόνια και με εκπροσώπηση μάλιστα μέσα στη βουλή. Τελευταίες σφυγμομετρήσεις το φέρνουν τρίτο στη σειρά. Λαϊκιστές ακόμα υπάρχουν και σε δημοκρατικό κόμμα μέσα στη βουλή.
Αυτό είναι ένα ερώτημα που δεν μπορούμε ακόμα να δώσουμε κάποια ερμηνεία την οποία όμως θα έχουμε όταν θα δούμε τα αποτελέσματα της περαιτέρω εξάπλωσης του. Θα ψάχνουμε εσπευσμένα να βρούμε λύσεις για να αποβάλουμε αυτό το ξένο σώμα από τις κοινωνίες μας θεσπίζοντας νόμους αλλά τότε θα βρισκόμαστε σε μια εξαιρετική σοβαρή κατάσταση. Ας φράξουμε τα μάτια και τα αυτιά μας στις υποσχέσεις του και να ξυπνήσουμε πριν είναι αργά. Θα είναι ένα τραύμα όπως αυτό του ναζισμού, ένα τραύμα που ακόμα δεν έχει ξεπεραστεί από τους Ευρωπαίους και αν δεν προσεχτεί, θα υπάρξει ένεκα αυτού ένα νέο τραύμα που θα βρίσκεται μέσα στην ιστορία μας. Θα έλεγα ότι θα γίνει ένα φάντασμα που θα στοιχειώνει όλο τον κόσμο με επιδράσεις στο υποσυνείδητο μας και με την πρώτη ευκαιρία θα επανεμφανίζεται, όπως άλλωστε κάνει τώρα.
Τι είναι όμως αυτό που σπρώχνει τους ανθρώπους σ΄ αυτή την πανούκλα που λέγεται λαϊκισμός;
Πολλοί λένε ότι αιτία είναι η οικονομική ανασφάλεια. Η οικονομία σήμερα θεωρείται υπεύθυνη και πιο συγκεκριμένα η κατανομή του εισοδήματος. Αν τα εισοδήματα είχαν κατανεμηθεί εξ ίσου σ΄ όλους τους ανθρώπους τότε ίσως ο λαϊκισμός θα ήταν παρελθόν. Ένας άλλος παράγοντας είναι η πολιτιστική αντίδραση όπως για παράδειγμα τα θέματα της μετανάστευσης και της φυλής.
Όμως συμβαίνουν πολλά παράξενα πράγματα με το λαϊκισμό. Σε χώρες που έχουν καλή οικονομική ανάπτυξη, όπως η Πολωνία και Ουγγαρία όπου έχει άνοδο ο λαϊκισμός δεν έχουν μετανάστες και άρα δεν φταίει ο λαϊκισμός. Στη Δημοκρατία της Τσεχίας που και εκεί υπάρχει ανάπτυξη, οι λαϊκιστές έχουν διπλασιάσει τα αποτελέσματα τους και δεν υπάρχουν μετανάστες. Άρα η μετανάστευση δεν είναι βασικός παράγοντας για την εμφάνιση του λαϊκισμού.
Στη Βραζιλία θα έλεγα ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο λαϊκισμός εδώ δεν είναι προϊόν οικονομικών δυσκολιών του ανθρώπου. Ο λαϊκισμός εδώ ήρθε λόγω της μεγάλης απαίτησης για αυξημένη ανακατανομή του εισοδήματος.
Όμως αν με ρωτούσατε τι ισχύει απ΄ όλα θα έλεγα ότι δεν ισχύει τίποτα από τα παραπάνω. Η αιτία είναι η αλαζονεία των ελίτ που βρίσκεται στην εξουσία. (βλέπε Τουρκία). Σ΄ ορισμένες περιπτώσεις η πλειοψηφία μισεί το πολιτικό κατεστημένο επειδή είναι διεφθαρμένο. Σ΄ άλλες περιπτώσεις αιτία είναι η υπερβολική άσκηση της εξουσίας που οι κάτοχοι της το θεωρούν κεκτημένο δικαίωμα. Τι χρειαζόμαστε λοιπόν; Χρειαζόμαστε μια αλλαγή σε οικονομικό επίπεδο αλλά κυρίως μια πολιτική αλλαγή διαφορετικά το σύννεφο του λαϊκισμού θα συνεχίσει να αυξάνεται. Ο εφιάλτης που αιωρείται πάνω από την Ευρώπη και που είναι τα ακροδεξιά κόμματα και οι ευρωσκεπτικιστές αύριο ίσως να είναι η πλειοψηφία στην ευρωβουλή και τότε τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά για όλους μας.
