του Γιώργου Μηλιαρά
Οι τελευταίες μέρες στο Μεγάλο Κάστρο ήτανε δύσκολες... Θλιβερά γεγονότα, στερνοχαιρετισμοί, δάκρυα, ψυχοπλάκωση... Ανεγογύρεψα μπαϊλντισμένος διέξοδο κι ήκαμα πάνω το χαλιναρόσκοινο του νου μου, να πα να βρει αλλού ανάπαψη... Κι αυτός επήρε απάνω προς τα Όρη, κατά που συνηθίζει κάθε φορά οντέ ζορίζεται...
Κλουθώ του από πίσω να τονε ποκρατώ, μη με ρίξει σε κιανένα δέτη από εκείνους που σκαρβάλωνα στα νειάτα μου, κυνηγώντας λαγούς και πέρδικες.
Ήτανε που ξεστράτισε ετούτη τη φορά και πήρε άλλο δρόμο, φορτωμένος και τούτος με πιό πολλές θύμησες παιδικές...: Κατωφύγι-´Εργανος-Βαθειά- Άι Μανώλης-Γουμένου Σπηλιάρι-Σελί Σταυρού- Καμινάκι... Αυτή τη διαδρομή και τα παρακλάδια τζη κλουθούσαμε όλη η πώδε μπάντα του Λασιθιού, αλλοτινές τέτοιες εποχές, ανεβοκατεβαίνοντας στα Μετόχια μας, Έμπαρο, Μάρθα, Καραβάδω,Λαγούτα, Μέση, Χόντρος,Σχοινιάς, Ίνι, Αφρατί, Παναγιά και άλλα ακόμη πιό αλάργο. Να μαζώξομε τσοι ελιές για τση χρονιάς το λάδι και να καλλιεργήσουμε τα λιόφυτα με βιαστικές κινήσεις γιατί οπίσω στο Λασίθι επομένανε τα κοπέλια για το σκολειό και τα μικρά οικόσιτα ζώα, και ήτανε μεγάλη η έγνοια τω μετοχάρηδω. Ήτανε απάλευτη η έγνοια των γονέων, κάθε φορά που βλέπανε να ασπρίζουνε τα Όρη από το χιόνι και πιο πολύ ακόμη οντε θωρούσανε να ασπρίζει η Κούπα, η κορφή του Αοριού αποπάνω από το Μηλιαράδω και τη Παναγία στο Δέτη!
Ήτανε το ασφαλές σημάδι πως είχε χιόνι και στο κάμπο του Λασιθιού!
Η Κούπα και οι στρατολάτες που ανεβοκατέβαίνανε στο Λασίθι ήτανε η μόνη δυνατότητα ενημέρωσης τω γονέω, για το καιρό και τα νέα στο Λασίθι, που άφηναν πίσω τα κοπέλια για να πα μαζώξουνε τς´ ελιές...
Και ήτανε πολλές οι φορές, που η κακοκαιρία και η έγνοια τω κοπελιώ, τους έβγαζε στο δρόμο να πα να δούνε ήντα ποκάνουνε παιδιά και ζώα στο χωριό...
Δύσκολες οι στραθιές μέσα στο χιόνι μα η γονική αγάπη δεν λογαριάζει δυσκολίες. Δεν ήτανε όμως και λίγες οι φορές που τα στοιχειά τση φύσης νίκησαν τους στρατολάτες του Λασιθιού και κατά την έκφραση εκείνων των εποχών, "τους πλάνταξε το χιόνι"...Μέρες αργότερα τους έβρισκαν παγωμένους σε σπηλιάρια και κάτω από πρίνους όπου προσπαθούσαν να προφυλαχτούν στη διάρκεια της οδοιπορίας τους... Στις μέρες μας φτάνουνε μόνο τα τοπωνύμια που έδωσαν οι θυσίες τους σε διάφορα σημεία τση διαδρομής : Του Γουμένου το σπηλιάρι, ο πρίνος του Σταυρούλη και αρκετά άλλα, που λίγοι ακόμη γνωρίζουν αυτές τις τραγικές ιστορίες...
Αυτή τη διαδρομή επήρε σήμερο ο νούς μου για τα Λασιώτικα Όρη και εγώ εκλούθηξα εποχούμενος στο ματρακά μου με το συλλογισμό: -πόσο αλλάξανε οι καιροί ...
Σε όλο το δρόμο εφόρτωνα όλες αυτές τις παιδικές αναμνήσεις , όσες ο ίδιος έζησα και όσες οι παλιότεροι μου αφηγήθηκαν...Μακάρι να αξιωθώ να τις μεταγράψω σε χαρτί, έτσι για το αντέτι της Ιστορίας να μη ξεχαστούν ολότελα...
Εσωπάτησα στου Γουμένου το σπηλιάρι και στάθηκα στην άκρα του δρόμου να αγναντέψω γύρω τις Ορέες ομορφιές του ψεύτη κόσμου. Το παχνισμένο χιόνι τση τελευταίας κακοκαιρίας είναι ακόμη παντού γύρω μου, όμορφο,επικίνδυνο για τα "γερασμένα νειάτα"μου αλλά και προκλητικό να το χουφτώσω, να κυλιστώ απάνω ντου... Ήκαμα,μετά προσοχής, μερικά ζάλα παραπέρα...Είδα στα αριστερά μου αποκάτω του "Αρναούτη το πήδημα" (τι ιστορία και ετούτη Θέ μου... μα άστηνε γι άλλη ώρα...), στο βάθος η κορφή του Σαρακηνού, μόνιμος κυνηγότοπος των νεανικών μου χρόνων κι απέναντι μου τα Βουρλίδια...Εδώ που κάποτε ο ιδρώτας πότιζε κυριολεκτικά τα χώματα και τις πέτρες:σπορά, θέρος, κουβάλημα στα αλώνια στο Λασίθι για να καταλήξει μιγαδένιο παξιμάδι και πιτοπούλια...Το χιόνι ζωγραφίζει ευδιάκριτα τις πεζούλες, ( που τις εφωτογράφισα) και ο νους του ανθρώπου σήμερα δυσκολεύεται να χωρέσει πως εκεί εκαλλιεργούσαν οι γονέοι μας σιτάρι και κριθάρι κάποτε ...
Εγύρισα το βλέμμα μου δεξά, στο ανέδιασμα του Λασιθιού, το Σελί του Σταυρού!!! Στο βάθος το Τζερμιάδω και η Σελένα,ακόμη χιονισμένη και μπροστά ο κάμπος...ανακουφίζει το βλέμμα και παίρνει αέρα η καρδιά... Μια ανακούφιση αιώνια,ίδια κι απαράλλαχτη με αυτήν που ένιωθαν κάποτε οι στρατολάτες ανεδιάζοντας στο Λασίθι ύστερα από το μακρύ ανηφορικό κοπιαστικό οδοιπορικό που τους έφερνε από τα μετόχια, μια ανάσα κατηφορικού πια δρόμου, στο σπιτικό τους...
"Δόξα σοι ο Θεός και φτάξαμε..."μονολογούσαν και έκαναν το σταυρό τους....
Και έμεινε από τούτη τη συνήθεια μέχρι σήμερο το τοπωνύμιο : Το Σελί του Σταυρού....
