Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ (*)
Στα ταξίδια από την Κρήτη για την Ανατολή, το Λεβάντε της αναγέννησης, οι πιο τυχεροί είναι εκείνοι που έχουν παράθυρο από τη δεξιά μεριά του αεροπλάνου. Οι συνειρμοί στα ταξίδια από ψηλά, είναι θέμα τοπικής χωροταξίας, που ευνοεί τη φαντασία. Ο καλύτερος τρόπος να ταξιδεύεις είναι να αισθάνεσαι, έγραψε ο Πεσσόα. Όσο κι αν μεγαλώσαμε, οι ελληνικοί μύθοι καραδοκούν μέσα μας, και εξακολουθούν να δίνουν ευτυχές περιεχόμενο στη ζωή μας. Δεν είναι όμως μόνο οι μύθοι, είναι και η ιστορία που γράφτηκε σε τούτο το κομμάτι της Μεσογείου. Από την Κρήτη ίσαμε το Λεβάντε, εκεί που τα κύματα της Μεσογείου ξεψυχάνε κατά τ’ ανατολικά. Κάτω από τον ανελέητο και γαλανό ουρανό αυτής της θρυλικής θάλασσας, το φως παραμένει πάντα τροπαιούχο. Αν κάτι μεγαλούργησε κάποτε μέσα σ’ αυτή τη φωτοπλημμύρα και το εξαγνιστικό φως της Ανατολής, ήτανε η φαντασία των Ελλήνων. Οι ανθρωπόμορφοι θεοί και ήρωες συμβίωναν καθημερινά και αρμονικά με τους θνητούς. Έτρωγαν μαζί τους σχεδόν από το ίδιο πιάτο, σαν καλοί γείτονες, μακριά από μεταφυσικές αναζητήσεις και πλήξεις, έτσι που νόμιζες ότι ξεπούλιαζαν μαζί, πάντα μέσα από το ίδιο περίεργο αυγό. Χωρίς να ξέρεις που τέλειωνε το ψηλαφητό και που άρχιζε το όνειρο. Που η ραψωδία και που το παραμύθι.
Η αιτία που κάποιες φορές χτίζεις ένα συλλογισμό, κοιτάζοντας από το κάδρο του παραθύρου σου στο αεροπλάνο, από το ύψος της τροπόσφαιρας το απέραντο μπλε της ανατολικής Μεσογείου που σου επιστρέφει ασημόχρυσο ο ήλιος, είναι γιατί μέσα σου έχεις ορθάνοιχτες τις πόρτες του μύθου και της Ιστορίας. Τα ταξίδια πάνω από τούτη τη διαδρομή είναι περίπου σαν τα εισόδια στη μηχανή του χρόνου, στα μονοπάτια του παρελθόντος που το ζεις ψηλαφητό, μαγευτικό κι ολοζώντανο. Και σε υποβάλλουν στα βασανιστικά ανακαλέματα του μύθου και των μεγάλων ιστορικών γεγονότων που εκτυλίχτηκαν πάνω σε τούτα τα κύματα. Έχεις σχεδόν τη βεβαιότητα ότι ο ουρανός εδώ πάνω αυλακώνεται από μυριάδες σεραφείμ και χερουβείμ. Τα τάγματα ασωμάτων που πλαισιώνουν τους θρόνους του μύθου και της ιστορίας πάνω απ’ αυτή τη γωνιά του πλανήτη. Και ότι από κάτω σου είναι τα ίδια κύματα που ταξίδεψαν το μεταμορφωμένο σε ταύρο Δία από τη Φοινίκη για την Κρήτη ή τα καλόσκαρμα καράβια των Ιτανίων που μετέφεραν την πορφύρα από τη Λεύκη στη Σιδώνα, ή τις σταυροφορικές γαλέρες των Φράγκων και του Πάπα, για να λευτερώσουν τον Άγιο Τάφο το μεσαίωνα.
Δεν μπορεί, κάπου θα διασταυρωθούμε με τον άτιμο το Δία, σκέφτομαι και παρηγοριέμαι κοιτάζοντας με αγωνία κάτω! Για την ακρίβεια λέω, πετούμε πάνω από τη δική του στράτα. Εκείνη που μεταμορφωμένος σε ταύρο και κολυμπώντας από τις ακτές της Φοινίκης, έχοντας απαγάγει την όμορφη βασιλοπούλα Ευρώπη, έφτασε στην Κρήτη, βαφτίζοντας άθελά του, και με τούτη τη συνηθισμένη μπαταχτοσδουλειά από τον Όλυμπο, μια ολόκληρη Ήπειρο. Λέει ο Λουκιανός, στους διαλόγους του με τις θαλάσσιες θεότητες, (διάλογος Ζεφύρου μετά του Νότου), ότι ο κατάλευκος ταύρος δεν ήταν άλλος από τον μεταμορφωμένο Δία που για άλλη μια φορά είχε ξεπορτήσει από τον Όλυμπο κρυφά από την Ήρα, και πήγε στις ακτές της Φοινίκης, όπου είχε βάλει στο μάτι την κόρη του βασιλιά Αγήνορα. Καταπλαγείσα η νεαρή βασιλοπούλα από τους μυκηθμούς χαράς που εξέπεμπε το κατάλευκο ζώο, δε δίστασε να καβαλήσει πάνω στα νώτα του. Στηριγμένη πλέον με το ένα της χέρι στα κέρατά του, και κρατώντας με το άλλο το διάφανο πέπλο που φούσκωνε ο άνεμος, ίππευαν και οι δύο τους πάνω απ’ τα κύματα προς την Κρήτη. Τι βασιλιάς όμως «θεών τε ανθρώπων τε» θα ήταν ο πονηρός Δίας, αν δεν είχε φροντίσει να οργανώσει μια μαγευτική τελετή απαγωγής;
«Ευθύς αμέσως» γράφει ο Λουκιανός, «η θάλασσα έγινε ακύμαντη· απέραντη μπουνάτσα απλώθηκε, όλοι οι άνεμοι ησύχασαν και σαν θεατές παρακολουθούσαν τα γινόμενα! Μικροί παριπτάμενοι έρωτες πάνω από το νερό που ίσα ίσα το ακουμπούσαν κρατώντας αναμμένες δάδες έψελναν τον υμέναιο. Αλλά και οι Νηρηίδες που είχαν ανέβει από το βυθό ημίγυμνες και ιππεύουσες πάνω σε δελφίνια χειροκροτώντας οι περισσότερες, συνόδευαν εκατέρωθεν τη γαμήλια πομπή. Όλες οι επίλοιπες θαλάσσιες θεότητες, όσων η όψη δεν ήταν φοβερή, συμπλήρωναν το σκηνικό χορεύοντας γύρω από την κόρη. Ο Ποσειδώνας (…μιλημένος κι αυτός) καθήμενος σε άρμα και έχοντας δίπλα του την Αμφιτρίτη προπορευόταν και με χαρά άνοιγε δρόμο στο γαμπρό αδερφό του! Δύο Τρίτωνες κρατούσαν την Αφροδίτη καθισμένη μέσα σε ένα τεράστιο κοχύλι και εκείνη ράντιζε με άνθη τη νύφη». Αυτά συνέβαιναν από τη Φοινίκη μέχρι και την Κρήτη. Κι όταν πλέον φτάσανε στο νησί, ο μεν ταύρος είχε εξαφανιστεί και είχε απομείνει ο Δίας ο οποίος κρατώντας από το χέρι τη νεαρή κόρη την οδήγησε στο Δικταίο Σπήλαιο. Και η Ευρώπη πλέον «ερυθριώσα και κάτω νεύουσαν, ενόει τώρα προς ποίον σκοπόν ωδηγείτο». Έτσι έγιναν τα πράματα, μας περιγράφει με συναρπαστικό τρόπο ο Λουκιανός στους διαλόγους του με τις θαλάσσιες θεότητες.
Αναπόφευκτα με αυτό το ανακάλημα του μύθου, σου ξεφεύγει ένα αμυδρό χαμόγελο κοιτάζοντας από το ύψος των 35000 ποδιών το μπλε της Μεσογείου που κτυπώντας ο ήλιος πάνω του, σου επιστρέφει το φως ασημόχρυσο μαζί με τα θαμπά απομεινάρια της αρχαίας φαντασίας. Μάταια όμως. Οι συναρπαστικοί μύθοι και τα ιστορικά γεγονότα δεν διακρίνονται αιώνες μετά, από τόσο ψηλά. Η πομπή του παμπόνηρου και μεταμορφωμένου Κρονίδη που έκλεψε τη βασιλοπούλα που ονόμασε μια ολόκληρη ήπειρο, δεν φαίνεται πια. Δεν φαίνονται ούτε τα ορθόπλωρα καράβια των Ιτανίων να μεταφέρουν την κρητική πορφύρα στα πολύβουα λιμάνια της Ανατολής. Αλλά ούτε και οι γαλέρες του Πάπα και των Φράγκων βασιλιάδων να πλωροκοπιάζουν κατά την Παλαιστίνη για να λευτερώσουν τον Άγιο Τάφο. Όλα τους, φαντάσματα και αποτυπώματα του χρόνου τριγυρνάνε απλά στη μνήμη σου σαν τρύπιοι καθρέφτες που τους διαφεύγουν τα είδωλα. Πάνω σε τούτα τα κύματα μόνο ρακένδυτους και εξαθλιωμένους ανθρώπους στοιβαγμένους σε καραβιές μπορείς να διακρίνεις από εκεί ψηλά, που κυνηγημένοι από τις σημερινές τραγωδίες της Ανατολής, στοχεύουν στο ανύπαρκτο δυτικό όνειρο. Τρομάζοντας και απειλώντας το τραγικά ανύπαρκτο όνειρο και το σχέδιο για το μέλλον των λαών της ίδιας της (πρώην βασιλοπούλας) Ευρώπης. Που να το φανταζόταν ο άμοιρος Δίας ότι, χιλιάδες χρόνια μετά, ο κόσμος θα κτιζόταν από την αρχή. Πέρα και έξω από το μύθο, τις ραψωδίες και τα έπη. Μα και η ίδια η ανεξάντλητη Ανατολή με τις σημερινές οδύνες της, πέρα και έξω από τη μαγεία των παραμυθιών της Σεχραζάτ…
