Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ
Ε όχι δεν θ’ αρχίσω με αυτό το πεσιμιστικό του στρατηγού Μακρυγιάννη «θα χαθούμε γιατί αδικήσαμε» που αποδίδει πιστά το απόφθεγμα της λαϊκής σοφίας «όπως στρώσεις θα κοιμηθείς». Είναι όμως αυτό που ταιριάζει στις περιστάσεις: Η επιθετική ρητορική και πρακτική της Τουρκίας δεν μας ξενίζει, ούτε ξαφνικά μας κάνει να πέφτουμε από τα σύννεφα. Η Τουρκία απλά, εφαρμόζει άριστα τη συνέχεια της διαχρονίας της ιστορικής της κληρονομιάς. Τη διπλωματία της Υψηλής Πύλης. Ο Ερντογάν επ’ ακριβώς εφαρμόζει ως ο καλύτερος μαθητής τη διπλωματία όχι μόνο των Οθωμανών Σουλτάνων, αλλά πολύ περισσότερο το εξειδικευμένο στη νέα εποχή δόγμα που ο πολιτικός του μέντορας και άλλοτε στενός συνεργάτης του καθηγητής, διανοούμενος και πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, έχει δημοσιοποιήσει προ 10ετίας με το αποκαλυπτικό ογκώδες γεωπολιτικό του σύγγραμμα που κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Ποιότητα» με τίτλο «το στρατηγικό βάθος, η διεθνής θέση της Τουρκίας» και που αποδίδει την επανεκτίμηση της στρατηγικής θέσης της χώρας του «μέσα σε μια ιδιαίτερα δυναμική δομή και τους κόλπους ίσως του πλέον ταχέως διαμορφωμένου διεθνούς περιβάλλοντος που γνώρισε ποτέ η Ιστορία» καθώς λέει και ο ίδιος.
Αυτά που συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες με την υπογραφή μνημονίου - συμφώνου συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης είναι η υλοποίηση επ’ ακριβώς της τουρκικής στρατηγικής στο θαλάσσιο χώρο όπως αναλύονται σε ολόκληρο το σύγγραμμα αλλά κυρίως στο ειδικό κεφάλαιο με τίτλο «εγγύς θαλάσσια περιοχή, Εύξεινος πόντος, Ανατολική Μεσόγειος, Περσικός κόλπος, Κασπία».
Είναι πραγματικά οδυνηρό για τη χώρα μας, που για πρώτη φορά στην ιστορική πορεία και διαδρομή του Ελληνισμού, ο «εχθρός» να τον ενημερώνει προκαταβολικά χρόνια πριν, με ογκώδη συγγράμματα, για το πάζλ των στρατηγικών του επιδιώξεων στην ευρύτερη περιοχή των θαλάσσιων δρόμων της ανατολικής Μεσογείου και η εγχώρια εθνική μας πολιτική να δείχνει να αιφνιδιάζεται! Εδώ ισχύει, και είναι πολλαπλάσια οδυνηρό, όχι το «ξέραμε τις απαντήσεις και μας άλλαξαν τα θέματα» αλλά κάτι χειρότερο: «Ξέραμε τα θέματα και αδυνατούμε να γράψουμε»!
Η επικαιρότητα της εξωτερικής πολιτικής των τελευταίων ημερών με οδήγησε ξανά στη βιβλιοθήκη μου και την αναζήτηση του διάσημου συγγράμματος του μικρόσωμου τούρκου διανοούμενου και πολιτικού που αποτελεί τη βίβλο της εξωτερικής τουρκικής πολιτικής, είτε της κοσμικής, είτε της ισλαμικής της εκδοχής. Λένε πολλοί ότι το άστρο του ισλαμικού φανατισμού και του νεοοθωμανισμού του Ερντογάν έχει ημερομηνία λήξης. Ωστόσο για το πολυάνθρωπο κράτος εξ ανατολών μας, έχει περάσει στον αστερισμό ενός νέου Ατατούρκ εθνοπατέρα.
Η κατά γράμμα τήρηση των στρατηγικών στόχων του μανιφέστου Νταβούτογλου για την υλοποίηση των σταθερών και δυναμικών δεδομένων της Τουρκίας στην κατανομή ισχύος της στην περιοχή, τη μεταψυχροπολεμική περίοδο, καθώς είναι αναγκασμένοι να «ορίσουν μια δυναμική εθνική στρατηγική που να εμπεριέχει ένα ιστορικό και γεωγραφικό βάθος» (σελ. 116) φάνηκε και από την πρόσφατη ανάληψη, και με την ανοχή των ΗΠΑ, των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Συρία, κατατάσσοντας τον ως ένα «ειρηνοποιό» ηγέτη μιας χώρας που ολοένα αναβαθμίζει το ρόλο της σε περιφερειακή δύναμη στη Μεσόγειο, την Ευρασία, την Εγγύς και τη Μέση Ανατολή.
Η τακτική του νέο-Σουλτάνου διέπεται από τη συνέχεια ενός μίτου με αρχή, μέση και τέλος καθώς με την παραβατική συμπεριφορά και τακτική του, φαίνεται να πιστεύει ότι «η αυτοπεποίθηση μιας χώρας και το όραμά της για το μέλλον μετριέται με το συγχρονισμό στις διεθνείς σχέσεις, την ψυχολογική της ανωτερότητα κατά τη διαπραγματευτική διαδικασία και την ικανότητα λήψεως πρωτοβουλιών». (σελ. 71). Η εντεινόμενη προκλητικότητα της Τουρκίας σήμερα όπως και στο παρελθόν, έχει τη βάση της και εκπορεύεται με τη «δυσκολία στη διαμόρφωση της εξωτερικής της πολιτικής, η οποία βρίσκεται σε αντίθεση με την ίδια τη γεωγραφική της θέση και εντοπίζεται στην αδυναμία δημιουργίας μιας μακροπρόθεσμης και καλά συντονισμένης στρατηγικής που σχετίζεται με τις θαλάσσιες και υδάτινες αρτηρίες. Ως εκ τούτου η Τουρκία επιβάλλεται να αναπτύξει μια θαλάσσια στρατηγική που να της εξασφαλίζει μια ισχυρή και δραστήρια παρουσία σε όλη την ευρύτερη περιοχή». (σελ. 239). «Η Τουρκία (γράφει ο αφανής και τεχνηέντως διαγραφής από το ΑΚΡ πρώην πρωθυπουργός που εξακολουθεί να «δίνει γραμμή» στον Ερντογάν που τον αναμένει να πέσει ως ώριμο φρούτο έτσι ώστε εκείνος να επαναπροσεγγίσει με το «ευρωπαϊκό» πλέον πρόσωπο του στρατηγικού βάθους τη Δύση) διέρχεται ίσως την πιο σοβαρή κρίση στην ιστορία της, τη διαδικασία αντιμετώπισης και επανερμηνείας του παρελθόντος της» (σελ. 146).
Που βασίζεται όμως η στρατηγική αναλυτική και συνθετική σκέψη του Τούρκου διανοούμενου; Βασίζεται, και αυτό είναι εκπληκτικό, στη βαθειά γνώση της Ιστορίας! Όχι μόνο της Οθωμανικής, αλλά της Ελληνικής Ιστορίας! Ο Νταβούτογου είναι σαφώς υπέρμαχος της άποψης ότι «την Ιστορία δεν τη διαβάζουμε τόσο για να μάθουμε το παρελθόν, όσο για να σχεδιάσουμε το μέλλον».
Έτσι τόσο ο Νταβούτογλου όσο και ο Ερντογάν, είναι πεπεισμένοι ότι «από τα ιστορικά δεδομένα προκύπτει πασιφανώς ότι μια χώρα που βρίσκεται ακριβώς πάνω στον άξονα Μικράς Ασίας-Βαλκανίων, προκειμένου να γίνει όντως ισχυρή, χρειάζεται να εγκαθιδρύσει την κυριαρχία της πάνω στις θαλάσσιες και υδάτινες αρτηρίες που περιβάλλουν αυτόν τον άξονα. Η περίοδος του Ιουστινιανού κατά τον 6ο αιώνα, που είναι ο χρυσός αιώνας του Βυζαντινού κράτους, το οποίο επεδίωκε να αποκτήσει το μεγαλείο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στηρίχτηκε ακριβώς πάνω στη θαλάσσια κυριαρχία που εξασφάλισε ο ξακουστός στρατηγός Βελισάριος στην ανατολική Μεσόγειο» (σελ. 239).
Είναι πλέον του σαφούς, ότι οι εξ ανατολών μας γείτονες, διδαγμένοι από την ιστορία και το παρελθόν τους, έχουν μια ενιαία εθνική στρατηγική για τη χώρα τους που τηρούν απαρέγκλιτα. Αντίθετα «οι στατικές και αδρανείς χώρες χάνοντας τις καθοριστικές ιδιότητές τους στην άσκηση επιρροής στην περιοχή ολοένα και περισσότερο θα αποδυναμώνονται». (σελ. 104). Αλλά και οι κοινωνίες που «έχουν αδύνατη ιστορική μνήμη και συνείδηση είναι πολύ δύσκολο να πετύχουν την επιβολή της δικής τους γραμμής ύπαρξης και τη σφραγίδα τους στην Ιστορία». (σελ. 112).
Η προσεχτική μελέτη του συγγράμματος του πρώην Τούρκου πρωθυπουργού και ο μόνιμος «χαβάς» της τουρκικής πολιτικής, των συνεχών παρενοχλήσεων στη χώρα μας και στη διεθνή νομιμότητα, δείχνει μια εμμονή στην υλοποίηση εκείνων που καταγράφονται στο μανιφέστο, πέρα από τους τεχνητούς διαχωρισμούς των Κεμαλικών με τους Ισλαμιστές. Το ερώτημα φυσικά δεν αναδύεται αμείλικτο για την Τουρκία. Αναδύεται κυρίως αμείλικτο για τη χώρα μας, που απέναντι σε αυτό το μόνιμο ταραξία στην περιοχή δεν λέει να ενεργοποιήσει μια μόνιμη σταθερή εθνική γραμμή στην εξωτερική της πολιτική και διπλωματία. Μια ελληνική Βίβλο, ένα εθνικό μανιφέστο εξωτερικής πολιτικής και διπλωματίας. Αυτή είναι άλλωστε και η πρώτιστη προτεραιότητα που πρέπει, που έπρεπε εδώ και δεκαετίες, να έχει πρυτανεύσει: Μια εθνική στρατηγική απέναντι στις μόνιμες απειλές από τα ανατολικά. Θα γίνει τώρα ή θα δεσπόζει η διαίρεση, η ασυνεννοησία και τα κομματικό συμφέρον πάνω από την Πατρίδα; Όταν θα ηχήσουν οι σάλπιγγες, θα είναι πολύ αργά…
