Η Ευρώπη προετοιμάζεται για τον πιο δύσκολο και «παγωμένο» χειμώνα εδώ και πολλές δεκαετίες. Τα γραφεία γίνονται πιο ψυχρά, τα ιστορικά κτίρια και τα μνημεία σκοτεινιάζουν. Οι αρτοποιοί, που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ανάψουν τους φούρνους τους, δηλώνουν έτοιμοι να τους εγκαταλείψουν, ενώ οι παραγωγοί φρούτων και λαχανικών αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να μείνουν τα θερμοκήπιά τους άδεια.
Στις φτωχές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης οι πολίτες προμηθεύονται καυσόξυλα για τη θέρμανσή τους, ενώ στην πιο πλούσια Γερμανία, η αναμονή για μια αντλία θερμότητας εξοικονόμησης ενέργειας μπορεί να διαρκέσει έως και έξι μήνες.
Οι επιχειρήσεις δεν ξέρουν πόσα έξοδα μπορούν ακόμα να περικόψουν. «Δεν μπορούμε να σβήσουμε τα φώτα και να αφήσουμε τους πελάτες μας να κάθονται στο σκοτάδι», είπε ο Richard Kovacs, στέλεχος της ουγγρικής αλυσίδα μπέργκερ Zing Burger. Τα εστιατόρια χρησιμοποιούν τις ψησταριές ακριβως όσο χρειάζεται και χρησιμοποιούν ανιχνευτές κίνησης για τα φώτα στις αποθήκες. Πολλά καταστήματα, από την αρχή του έτους, έχουν δει αυξήσεις έως και 750% στους λογαριασμούς ρεύματος.
Με υψηλό κόστος και περιορισμένες ενεργειακές προμήθειες, οι χώρες της Ε.Ε. λαμβάνουν μέτρα για να ανακουφίσουν τους πολίτες και για να «ταρακουνήσουν» την αγορά ενέργειας. Το ερώτημα είναι αν αυτά θα είναι αρκετά για να αποφευχθούν ενδεχόμενα μπλακ άουτ, καθώς η Ρωσία έχει κλείσει τη στρόφιγγα του φυσικού αερίου, που είναι απαραίτητο για τη θέρμανση σπιτιών, τη λειτουργία εργοστασίων και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Η εξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια έχει μετατρέψει τον πόλεμο σε ενεργειακή και οικονομική κρίση, με τις τιμές να σημειώνουν ρεκόρ τους τελευταίους μήνες.
Αναζητώντας απάντηση, οι κυβερνήσεις έδωσαν μάχη με τον χρόνο προκειμένου να εξασφαλίσουν νέες προμήθειες φυσικού αερίου και να βρουν τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας, με τις δεξαμενές αερίου να είναι σήμερα γεμάτες στο 86% ενόψει της χειμερινής περιόδου, έχοντας ξεπεράσει ήδη τον στόχο του 80% που είχε τεθεί για τον Νοέμβριο.
Οι χώρες της Ε.Ε. έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τη χρήση αερίου κατά 15%, που σημαίνει ότι ο Πύργος του Άιφελ θα βυθιστεί στο σκοτάδι μια ώρα νωρίτερα από το κανονικό, ενώ τα καταστήματα και τα κτίρια κλείνουν τα φώτα τη νύχτα ή χαμηλώνουν τους θερμοστάτες.
Το αν η Ευρώπη καταφέρει να ξεπεράσει τον δύσκολο χειμώνα μπορεί τελικά να εξαρτηθεί από το πόσο κρύο κάνει και τι συμβαίνει στην Κίνα. Τα lockdown με στόχο την ανάσχεση της εξάπλωσης της Covid-19 έχουν επηρεάσει σημαντικά την κινεζική οικονομία, με συνέπεια για την Ευρώπη λιγότερο ανταγωνισμό για προμήθεια ενέργειας από δυσεύρετες πηγές.
Ο Όλαφ Σολτς τόνισε ότι χάρη στις έγκαιρες προετοιμασίες, η Γερμανία είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες με «θάρρος και γενναιότητα». «Κανείς δεν θα μπορούσε να το πει αυτό πριν από τρεις, τέσσερις, πέντε μήνες ή στις αρχές του τρέχοντος έτους», πρόσθεσε.
Ακόμα κι αν υπάρχει επάρκεια φυσικού αερίου για τον χειμώνα, οι υψηλές τιμές ήδη ωθούν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να το χρησιμοποιούν λιγότερο, ενώ σπρώχνουν ορισμένα ενεργοβόρα εργοστάσια όπως τα υαλουργεία στο να κατεβάσουν διακόπτες.
Πρόκειται για μια απόφαση που σκέφτονται και οι παραγωγοί φρούτων και λαχανικών στην Ολλανδία: κλειστά θερμοκήπια ή τεράστιες ζημιές λόγω θέρμανσης και φωτισμού;
Η εταιρεία Bosch Growers, η οποία καλλιεργεί πράσινες πιπεριές και βατόμουρα, έχει προσθέσει στα θερμοκήπιά της επιπλέον μόνωση, ενώ πειραματίζεται με χαμηλότερες θερμοκρασίες. Το κόστος; Μικρότερες σοδειές, τα βατόμουρα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ωριμάσουν και οι σχέσεις με τους πελάτες βρίσκονται στο «κόκκινο».
«Θέλουμε να παραμείνουμε στην αγορά, να μην καταστρέψουμε τη φήμη που έχουμε χτίσει όλα αυτά τα χρόνια. Αγωνιζόμαστε για την επιβίωσή μας», δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας.
Αντιμέτωπος με τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης βρίσκεται και ο Andreas Schmitt από τη Φρανκφούρτη που διατηρεί αρτοποιεία.
Στα 25 καταστήματα του Cafe Ernst, ο Andreas Schmitt θέτει σε λειτουργία λιγότερους φούρνους και αποθηκεύει λιγότερη ζύμη με στόχο να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό εξοικονομεί 5-10% από έναν λογαριασμό ενέργειας, οι οποίοι αναμένεται να εκτιναχθούν από 300.000 ευρώ σε 1,1 εκατομμύριο το επόμενο έτος.
«Δεν πρόκειται για σημαντική εξοικονόμηση», είπε. Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους αφορά την «ενέργεια που απαιτείται για να γίνει η ζύμη ψωμί και αυτό απαιτεί μια δεδομένη ποσότητα».
Όπως δηλώνει ο Andreas Schmitt, ορισμένα μικρά αρτοποιεία σκέφτονται να τα παρατήσουν. Σημειώνει επίσης ότι η κρατική βοήθεια θα είναι πολύτιμη.
Από τον Σεπτέμβριο του 2021, η Ευρώπη έχει διαθέσει 500 δισ. ευρώ για τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν να αμβλύνουν το πλήγμα από την εκτίναξη των τιμών, σύμφωνα με εκτιμήσεις του think-tank Bruegel.
Επίσης, η Ευρώπη έχει αυξήσει την εισαγωγή αερίου από τη Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν, όπως επίσης και την αγορά ακριβού LNG κυρίως από τις ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα, η Ε.Ε. προχωρά σε μέτρα όπως η φορολόγηση των υπερκερδών των ενεργειακών εταιρειών και η αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Την ίδια ώρα, υπάρχουν χώρες που ενεργοποιούν εκ νέου ρυπογόνους σταθμούς πραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα.
Στροφή σε φωτοβολταϊκά πάνελ και καυσόξυλα
Στη Μαδρίτη, οι κάτοικοι που θέλουν να μειώσουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, εγκαθιστούν φωτοβολταϊκά πάνελ. «Μείωσα την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 40%, με πολύ μικρή χρήση τριών καλοριφέρ στρατηγικά τοποθετημένων μέσα στο σπίτι», είπε ο Manuel Ruiz.
Στη Βουλγαρία, το πιο φτωχό από τα 27 μέλη της Ε.Ε., το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος αναγκάζει τις οικογένειες να περικόψουν δαπάνες ενόψει του χειμώνα, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι υπάρχουν επαρκή χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα και φάρμακα. Πολλοί είναι αυτοί που δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος θέρμανσης του σπιτιού τους.
Σχεδόν τα μισά νοικοκυριά χρησιμοποιούν καυσόξυλα τον χειμώνα, αλλά η αυξανόμενη ζήτηση και ο πληθωρισμός έχουν εκτοξεύσει τις τιμές.
Σε όλη την Ευρώπη, οι επιχειρήσεις προσπαθούν να παραμείνουν στη ζωή. Η Klara Aurell, ιδιοκτήτρια δύο εστιατορίων στην Πράγα, τόνισε πως έκανε ό,τι μπορούσε για να εξοικονομήσει ενέργεια.
«Χρησιμοποιούμε λαμπτήρες LED, σβήνουμε τα φώτα κατά τη διάρκεια της ημέρας και η θέρμανση ανάβει μόνο όταν κάνει πολύ κρύο. Λαμβάνουμε επίσης μέτρα για την εξοικονόμηση νερού. Δύσκολα μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο. Το μόνο που μένει είναι να αυξήσουμε τις τιμές», εξήγησε.
