Του Ζαχαρία Δοξαστάκη*
Η πανδημία της COVID-19, που μας ταλαιπωρεί από την άνοιξη του 2019, είναι μια πρωτοφανής κρίση για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και οικονομίες. Οι συνέπειες σήμερα, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρες. Το σίγουρο, όμως, είναι πως συστήματα υγείας έφθασαν στο όριο της κατάρρευσης και οι οικονομίες μπήκαν σε φάση έντονης ύφεσης, λόγω των μέτρων που ελήφθησαν για τον περιορισμό της πανδημίας.
Η απειλή είναι πρωτόγνωρη, πολύπλοκη και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί, μεμονωμένα από κάθε χώρα. Από την πρώτη στιγμή και ιδιαίτερα μετά τις εικόνες από τα νοσοκομεία της Βόρειας Ιταλίας, που ταξίδεψαν σε όλη την Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπάθησε να αναλάβει πρωτοβουλίες συντονισμού και να δημιουργήσει κοινό πλαίσιο πολιτικών αντιμετώπισης της κρίσης.
Τα ευρωπαϊκά όργανα, με την καθημερινή λειτουργία και δράση τους έχουν επιβεβαιώσει πως η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι υπαρκτή. Επίσης οι πολίτες της ΕΕ συναινούν οι κυβερνήσεις τους να ξοδέψουν εθνικούς πόρους σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη υπάρχει και πρέπει να εκδηλωθεί με συγκεκριμένες δράσεις. Είναι σωστό η διαχείριση της αλληλεγγύης να γίνεται από μόνιμους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Νέα εργαλεία πρέπει να αναζητηθούν και να θεσμοθετηθούν, προκειμένου να προστατεύσουν το κοινωνικό κράτος και την ποιότητα ζωής των πολιτών. ΄΄Χωρίς την αλληλεγγύη η Ένωση δεν μπορεί να νοηθεί ως σύστημα υπερεθνικής δόμησης & λογικής” (Π. Ιωακειμίδης, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών).
Σε όλα αυτά τα φαινόμενα η Ένωση αντιδρά με όλα τα μέσα που διαθέτει και λαμβάνει στοχευμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των υγειονομικών & οικονομικών συνεπειών ,όπως :
- Η ενίσχυση του προϋπολογισμού, μέσω της εγκαθίδρυσης ενός νέου χρηματοδοτικού μέσου- του Next Generation EU – ύψους 750 δισ ευρώ, προκειμένου να χρηματοδοτήσει σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
- Η χρηματοδότηση των επιπρόσθετων δαπανών του κοινοτικού προϋπολογισμού από το δανεισμό της ΕΕ, το κόστος του οποίου θα καλυφθεί μελλοντικά από νέους πόρους της Ένωσης και όχι από εθνικές εισφορές.
- Νομική βάση του νέου Χρηματοδοτικού Μέσου επελέγη το άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ , σύμφωνα με το οποίο : “ Όταν ένα κράτος μέλος αντιμετωπίζει δυσκολίες ή διατρέχει μεγάλο κίνδυνο να αντιμετωπίσει σοβαρές δυσκολίες, οφειλόμενες σε φυσικές καταστροφές ή έκτακτες περιστάσεις που εκ φεύγουν από τον έλεγχό του, το Συμβούλιο, προτάσει της Επιτροπής, μπορεί να αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία να του χορηγήσει, υπό ορισμένους όρους, κοινοτική χρηματοδοτική ενίσχυση΄΄.
- Το NGEU (Next Generation EU) προωθεί μακροχρόνιες στρατηγικές, όπως τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση.
- Η χρηστή διακυβέρνηση, από την εκτελεστική εξουσία των κρατών μελών της ΕΕ.
- Η υπευθυνότητα των πολιτών και των πολιτικών. Συνειδητοποίηση της σοβαρότητας των προβλημάτων που προκύπτουν λόγω της πανδημίας, σωστός σχεδιασμός μέτρων και εφαρμογή των προγραμμάτων αντιμετώπισης της κατάστασης, που προτείνουν οι ειδικοί.
- Η άφιξη νέων εμβολίων, σε επαρκείς ποσότητες. Κατάρτιση προγράμματος εμβολιασμού του πληθυσμού και απρόσκοπτη εφαρμογή του.
- Η έμπρακτη εκδήλωση της Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης σε χώρες, περιφέρειες και δήμους.
- Η στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια. Εξασφάλιση επαρκών προμηθειών εμβολίων κατά της νόσου COVID-19.
- Η οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας. Η ευρωπαϊκή επιτροπή επεξεργάζεται προτάσεις για την ενίσχυση του πλαισίου υγειονομικής ασφάλειας της ΕΕ, την αύξηση της ετοιμότητας σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, τη βελτίωση της υποβολής στοιχείων σχετικά με τον συντονισμό των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης σε έκτακτες καταστάσεις και την ενίσχυση της επιτήρησης της υγείας.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού.
Η Ένωση, μετά και τις θλιβερές εικόνες που εκτυλίχθησαν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, που αποτελούν βάναυσο πλήγμα της δημοκρατικής λειτουργίας αυτής της χώρας και του πνεύματος του νεοφιλελευθερισμού που ενσάρκωνε, οφείλει να επιβεβαιώσει την υπεροχή της σε θέματα πολιτικών ελευθεριών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Με εμπνευσμένους ηγέτες των κρατών μελών της και σωστές πολιτικές να υπερασπίσει το πολυμερές διεθνές σύστημα και να ενισχύσει την συνεργασία για την καταπολέμηση των νέων κινδύνων που εκδηλώνονται, όπως οι πανδημίες, η κλιματική αλλαγή, η οικονομική ύφεση κ.ά.
* Ζαχαρίας Εμμ. Δοξαστάκης, Περιφερειακός Σύμβουλος, Εντεταλμένος Διοικητικής Οργάνωσης
