Βιώματα τοξικότητας, οι απαντήσεις του δημοκρατικού οικοδομήματος

Άρθρο του Γιώργου Α. Ζερβάκη *

Στις σύγχρονες κοινωνίες, στις χώρες κυρίως του Δυτικού, Δημοκρατικού κόσμου, καλλιεργείται μια τάση που αποσκοπεί στην μείωση της εμπιστοσύνης των Πολιτών στους θεσμούς που συγκροτούν τα σύγχρονα πολιτειακά οικοδομήματα. Υπάρχουν δυνάμεις που επενδύουν σε αυτό, ετεροκαθορίζονται από ένα μίγμα με έντονα διαιρετικά, πολωτικά χαρακτηριστικά, που κινούνται με προφανή ιδιοτελή κίνητρα. Οι δυνάμεις αυτές κινούνται απέναντι στον δημοκρατικό κύκλο, δεν μπορούν να απαντήσουν με πολιτική σαφήνεια στο σήμερα και στο αύριο.

Η Ευρώπη βιώνει τις συνέπειες της τοξικότητας, του αντισυστημικού λαϊκισμού και έτσι παράγονται μια σειρά από  ερωτήματα, που επαναφέρονται όσο η άνοδος των λαϊκιστικών κομμάτων βρίσκει πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθεί. Και είναι ο βαθμός επικινδυνότητας των ιδεών που διακινούν ακραίες, ριζοσπαστικές δυνάμεις, από το AFD στην Γερμανία, έως το ΜΕΡΑ 25, ην Πλεύση Ελευθερίας και την Ελληνική Λύση στην Ελλάδα, βρίσκοντας υποστηρικτές στην κοινή γνώμη. Από την στιγμή που στην Ευρώπη εκδηλώνονται κρίσεις, οι λαϊκιστικές φωνές και πρακτικές αυξάνονται, επενδύουν στον διχασμό, υπονομεύοντας τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες, την δημοκρατία.

Σε υποθέσεις όπως αυτή του ΟΠΕΚΕΠΕ, που εδώ και χρόνια, από την ίδρυση του, γίνονταν ιδιοποίηση κοινοτικών πόρων που προέρχονταν από την Κοινή Αγροτική Πολιτική από φορείς και πρόσωπα που δεν τα δικαιούνταν, με ευθύνες τόσο του κεντρικού κράτους αλλά και της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, του ίδιου του ΟΠΕΚΕΠΕ, που οι διοικήσεις του προκύπτουν από μια σαθρή νοοτροπία διορισμού ακόμα και ακατάλληλων πολιτικών στελεχών, ως χώρα οφείλουμε να κινηθούμε με πιο ταχύτερο ρυθμό όχι μόνον στην αποκάλυψη πράξεων και ενεργειών που έχουν λάβει χώρα, αλλά να διορθώσουμε με στιβαρότητα και να αποκλείσουμε κάθε ενδεχόμενο αμαρτωλών επαναλήψεων. Αλλά και να εμφυσήσουμε μια άλλη νοοτροπία σε ότι αφορά τον πρωτογενή τομέα, σε όλα τα στάδια, από την καλλιέργεια, έως την παραγωγή, την υποστήριξη μέσω επιδοτήσεων, την εμπορία, με εξωστρέφεια.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι εμπιστοσύνη στο δημοκρατικό περιβάλλον και στους θεσμούς που αποτελούν πυλώνες του, όπως η Δικαιοσύνη, αναγνωρίζοντας ότι εκδηλώνονται κατηγορίες, δυσπιστίες σε διάφορα επίπεδα που απλά επιδίωξη τους είναι να πλήξουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και τους κανόνες τους. Και αυτά εκδηλώνονται σε όλες τις χώρες του Δυτικού κόσμου, κυρίως στην Ευρώπη. Οι επιθετικοί τόνοι ριζοσπαστικού χαρακτήρα εναντίον τους, έχουν σημειώσει ενδεικτικά στις ΗΠΑ μια υποχώρηση της εμπιστοσύνης στο θεσμό της Δικαιοσύνης στο 35%.

Στην κυριαρχούσα άποψη ως προς το έλλειμμα εμπιστοσύνης στην Δικαιοσύνη, και αφού πλήττονται και άλλοι θεσμοί, όπως το Στράτευμα, η Εκκλησία, αυτό που απαιτείται είναι να υπάρξει μια θεμελιώδης αλλαγή αυτής της εικόνας, να μεταβληθεί το έλλειμμα εμπιστοσύνης και επιθετικής απαξίωσης προς την  Δικαιοσύνη, που μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την ενίσχυση πολιτικών που θα οδηγούν στο να επικρατεί η θεμελιώδης δημοκρατική κανονικότητα, εμπλουτίζοντας το πλέγμα του κοινωνικού περιβάλλοντος. Οδηγώντας έτσι τις Κοινωνίες να μην τείνουν ευήκοα όντα στην δημαγωγική τοξικότητα, που επενδύει στην πόλωση, επιδιώκοντας την εμφύτευση της ακραίας δυσπιστίας απέναντι στους θεσμούς.

Στον δημόσιο λόγο αποτυπώνεται μια επιστροφή σε εκφραστές μιας παραληρηματικής επανάληψης όσων βιώσαμε την 10ετία του 2010, με την εμφάνιση ενός τυχοδιωκτικού, επιθετικού λαϊκισμού, καθολικά αναξιόπιστου. Που όμως μπόρεσε να παρασύρει κοινωνικές ομάδες που λοξοκοίταξαν προς την φοβικότητα, την τερατολογία, τις ανέξοδες κατηγορίες και θεωρίες, που διαβρώνουν τον κοινοβουλευτισμό, το δημοκρατικό περιβάλλον. Περιθωριακός πολιτικός και κοινωνικός λόγος εμφανίζεται ακόμα και σήμερα, με προσδιορισμούς τοξικών και επιθετικών αναφορών, επενδύοντας στις κραυγές και την αγανάκτηση, τα λαϊκά δικαστήρια, την καθοδηγούμενη όξυνση, επιδιώκοντας να επενδύσουν στο κοινωνικό χάος, που σημειώνουν επιθετικά hashtag μεταξύ άλλων και για το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών. Όλα στην λογική του πολιτικού λαϊκισμού, εργαλειοποιώντας τα πάντα.

Τι χρειάζεται όμως να αντιπαρατάξουμε απέναντι σε μια Ευρώπη που βιώνει την πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, την επιθετικότητα των αυταρχικών λογικών του καθεστώτος του Κρεμλίνου, που οι δυνάμεις των λαϊκιστικών άκρων και της ασυναρτησίας τους καλλιεργούν την αναταραχή για να πλήξουν το κοινό ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Είναι η εμπιστοσύνη στον δημοκρατικό λόγο και αντίλογο, ο πολιτικός πραγματισμός, η ίδια η κοινωνική σύνθεση και συνεκτικότητα, που βρίσκονται απέναντι στην κινηματική λογική όσων τους αντιμάχονται και τους εχθρεύονται, προβάλλοντας διλήμματα συνομωσίας, προκαλώντας επιθέσεις κατά της Δικαιοσύνης και του Κράτους Δικαίου. Δεν τους ενδιαφέρει η απονομή Δικαιοσύνης, παρά μόνον η συνειδητή υπονόμευση των θεμελίων του δημοκρατικού κράτους.

Οι σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες χρειάζονται να οικοδομήσουν νέα πρότυπα δημοκρατικών αναφορών, θεμελιωμένα στις ιστορικές τους παρακαταθήκες, εμείς στην Ευρώπη στηριζόμαστε στις κατακτήσεις του φιλελεύθερου πνεύματος, στις δημοκρατικές λειτουργίες, στην θεσμική συγκρότηση, όλα αυτά που μας διαφοροποιούν από τα καθεστώτα του αυταρχισμού, των ολοκληρωτικών αναφορών του υπαρκτού σοσιαλισμού, που επι μισό αιώνα κρατούσαν σιδηροδέσμιους τους λαούς της μισής μας ηπείρου, χωρίς δικαιώματα ελευθερίας, χωρίς δικαιώματα θεσμών.

* Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης , είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.