Σας έχει συμβεί να μη μπορείτε να βγείτε εκτός προγράμματος; Να προσπαθείτε να προβλέψετε την πιθανή εξέλιξη μιας κατάστασης ή να φανταστείτε το χειρότερο σενάριο, με σκοπό να προετοιμαστείτε όταν τυχόν συμβεί; Να έχετε ξοδέψει πάρα πολύ χρόνο για να περιορίσετε όσο το δυνατόν περισσότερο την πιθανότητα λάθους; Αν όλα αυτά σας είναι οικεία και δεδομένα τότε δυστυχώς βρίσκεστε υπό καθεστώς ελέγχου.
Μια από τις βαθύτερες ανάγκες του ανθρώπου είναι η ανάγκη του ελέγχου. Συνήθως όταν αντιληφθούμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε μια κατάσταση, νοιώθουμε αρχικά άβολα και κατόπιν μια ισχυρή ένταση που μας οδηγεί στην πεποίθηση ότι είμαστε ανεπαρκείς. Αυτή η ανάγκη είναι βαθύτερη από μια απλή αναζήτηση δύναμης και μας οδηγεί στην απώλεια του ίδιου του ελέγχου.
Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά ο έλεγχος είναι ενσωματωμένος σε πολλά πράγματα που κάνουμε καθημερινά. Καθόμαστε στην ίδια θέση στο τραπέζι, βάζουμε στο συγκεκριμένο τραπεζάκι τα κλειδιά μας, πατάμε με το ίδιο χέρι το κουμπί στο ασανσέρ, κτλ. Όλα αυτά τα τελετουργικά μας παρέχουν την οικειότητα που χρειαζόμαστε για να νοιώθουμε μέσα σε ένα ασφαλή πλαίσιο που δεν παρεκκλίνει από την επιλογή μας. Είναι πολύ βολικό να ξέρουμε τι θα κάνουμε κάθε μέρα, τι θα πούμε, πως θα δράσουμε και πως θα μιλήσουμε.
Έτσι φτιάχνουμε βολικές νόρμες που μας δίνουν εύκολες και γρήγορες λύσεις για να κατευνάζουν την ανασφάλεια μας και το αίσθημα της τακτοποίησης των αναγκών μας. Με αυτόν τον τρόπο θεωρούμε ότι κάθε κανόνας που ακολουθούμε πιστά μας βγάζει από το αδιέξοδο μας.
Για την στήριξη αυτού του ελέγχου όμως, δημιουργούνται άλλες ανάγκες που μας οδηγούν στο να ψάχνουμε σιγουριά και βεβαιότητα. Έτσι η ολοκλήρωση των εκκρεμοτήτων μας, γίνεται επίπονη και βασανιστική καθώς κοπιάζουμε καθημερινά για να τις καταφέρουμε. Με αυτό το σκεπτικό πέφτουμε στην παγίδα της κατανόησης των πραγμάτων ώστε να μπορέσουμε να δούμε πως λειτουργούν για να τα ελέγξουμε καλύτερα. Μάλιστα αν είχαμε τη δυνατότητα πρόβλεψης του μέλλοντος θα ήταν ακόμα καλύτερα, για να μην πέσουμε ποτέ έξω. Μέσα σ αυτήν την πεποίθηση κρύβεται η επιθυμία μας για σταθερότητα και συνέπεια από τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω μας αλλά και από την ίδια την ζωή.
Το μόνο σταθερό σημείο που έχουμε ..είναι η αλλαγή.
Οξύμωρο μεν αλλά αληθινό δε. Η παγίδα της εσωτερικής μας σύγκρουσης βρίσκεται μέσα στον ίδιο μας το φόβο ότι όλα γύρω μας αλλάζουν και εμείς αισθανόμαστε ανήμποροι να ακολουθήσουμε το γρήγορο βηματισμό τους. Π.χ η ανικανότητα ελέγχου της ασθένειας μας ακινητοποιεί γιατί νοιώθουμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Αυτό σημαίνει ότι όταν αρρωσταίνουμε το πρώτο πράγμα που νοιώθουμε είναι η τρομακτική απώλεια του ελέγχου. Αυτό φυσικά θα το συναντήσουμε σε γονεϊκές φιγούρες, επαγγελματικές προσεγγίσεις και σε άλλες εκφάνσεις ζωής.
Ωστόσο η αλλαγή είναι ένα αναπόφευκτο κομμάτι στην ροή του κόσμου, που αν δεν το αποδεχτούμε θα μας βαλτώσει και θα μας απομακρύνει από την εξέλιξη των γεγονότων και των απαιτούμενων αλλαγών. Είναι ακριβώς όπως ένα ποτάμι που ποτέ δεν αλλάζει κατεύθυνση. Πάει μόνο μπροστά και ποτέ πίσω.
Η εμμονή και η άμεση προσπάθεια του απόλυτου ελέγχου συνήθως δεν φέρνει τα αποτελέσματα που περιμένουμε. Μπορεί να αποκτούμε την αίσθηση αυτή με το να παίρνουμε τα «ηνία» στα χέρια μας, όμως μπαίνουμε σε ένα άλλο κανάλι κίνδυνου. Ένα κανάλι που μας υπενθυμίζει ότι τελικά όσο πιο πολύ προσπαθούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματα μας, τόσο πιο πολύ αυτά τείνουν να διαρκούν και να γίνονται πιο έντονα. Το να εμπιστευτούμε λιγότερο δεν σημαίνει ότι θα κινδυνεύσουμε λιγότερο καθώς ο πιο βοηθητικός τρόπος στην διαχείριση δύσκολων καταστάσεων είναι η αποδοχή.
Μόνο όταν αποδεχθούμε την αλλαγή σαν ένα θετικό σημείο αναφοράς, θα φύγουμε από μια ελεγκτική διάθεση, και θα μπούμε σε μια θέση κατανόησης των αρνητικών αλλά και των θετικών σημείων της ζωής μας. Η απελευθέρωση από τον έλεγχο εξάλλου καλλιεργεί την φαντασία, τη δημιουργικότητα, και τον αυθορμητισμό ενός σκεπτόμενου πνεύματος που έχει την δυνατότητα να τα καταφέρνει ακόμα και σε αντίξοες συνθήκες.
