Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ
Η επιτακτική προστακτική πρόταση του τίτλου, ασφαλώς είναι γνωστή στους χρήστες των υπόγειων συγκοινωνιών του μετρό στις μεγαλουπόλεις. Το κενό, ακόμη και σαν ανυπαρξία της φύσης ή σαν θεμέλιο της οντολογίας του Λουκρητίου και των ατομικών φιλοσόφων δεν παύει να καραδοκεί παντού, και να χαλάει τη ζωή μας. Αυτό το τίποτα, το μη ον, που δεν περιέχει ύπαρξη και δεν οδηγεί σε ύπαρξη, μπορεί να καταστεί είτε απλά επικίνδυνο, είτε καθοριστικά μοιραίο. Φανταστείτε δηλαδή το κάτω άκρο σας, να σφηνωθεί στο κενό μεταξύ συρμού και αποβάθρας του μετρό, ή καλοκαιριάτικα η ευκολοπιστία σας, να αιωρηθεί στο κενό μεταξύ πλώρης και αποβάθρας, εκεί που αναζητείτε κάτι από την αλήθεια της γαστρονομικής θερινή σας απόδρασης. Και ναι μεν στη δεύτερη περίπτωση μπορεί τα αποτελέσματα να είναι ανώδυνα, στην πρώτη όμως οικτρά…
Οι πλώρες τα καλοκαίρια στην Κρήτη, έχουν το ακριβό προνόμιο να αφηγούνται την αρχή και το τέλος του θαλασσινού ονείρου, είτε αυτό αφορά μια θαλάσσια αναψυχή, είτε αφορά μια καλή ψαριά. Αυτές οι αφηγήσεις είναι οι πιο σίγουρες στιγμές τους, μέσα στο ονειρόσπαρτο ελληνικό καλοκαίρι. Και είναι αυτές, που καταγράφουν το ακριβές περιεχόμενο των αισθημάτων και των γεγονότων. Στον απόπλου αλλά και στον κατάπλου, στο κενό που μεσολαβεί με το κρηπίδωμα του μόλου. Αυτή η εισαγωγή είναι ίσως αναγκαία, για να ιστορηθεί το παρακάτω συναρπαστικό «ελληνικό» περιστατικό, καθαρόαιμη συνέχεια του πολυμήχανου νου, που εξύμνησε το ομηρικό εξάμετρο. Και εξηγούμαι:
Ο φίλος μου ο David είναι βρετανός φιλέλληνας, συνταξιούχος καθηγητής σε γνωστό δυτικοευρωπαϊκό πανεπιστήμιο, που τα τελευταία χρόνια επέλεξε να ζήσει με τη γυναίκα του σε κάποιο χωριό της Κρήτης. Αγαπά να ξυπνά πολύ νωρίς τα πρωινά, από τα σκοτάδια κιόλας, και με το αυτοκίνητό του να κατευθύνεται σε απόμερες ακτές απ’ όπου εμπνέεται για το ιστορικό βιβλίο που ετοιμάζει πάνω στις σχέσεις των πόλεων της Κρήτης με τους Πτολεμαίους της Αιγύπτου και τα άλλα ελληνιστικά βασίλεια της Ανατολής.
Κάποτε πριν λίγο καιρό, έχοντας φέξει ήδη η μέρα, στην πλαγιά που βρισκόταν και αγνάντευε από ψηλά το πέλαγος, την περιέργεια του τη συγκέντρωσε σε ένα αυτοκίνητο που κινούνταν κατάντη στο χωματόδρομο πλάι στη θάλασσα. Αυτό, σταμάτησε μετά από λίγο στο τέλος του δρόμου, που μπατάριζε πίσω από ένα μικρό απόμερο κάβο. Ήδη από τ’ ανοιχτά νερά, πλησίαζε προς το αυτοκίνητο, ένα ψαροκάικο με τους γλάρους να ακολουθούν τ’ απόνερά του. Για καλή του τύχη ο David έχει πάντοτε μαζί του, κιάλια στο αυτοκίνητο. Όταν επιτέλους εστίασε τις σκηνές και είδε τα διακριτικά του αυτοκινήτου στο πλάι του, δεν άργησε να καταλάβει τι ακριβώς συνέβαινε, και έσκασε αυτό το πονηρό χαμόγελο που επιβεβαιώνει τη συνέχεια της αθάνατης ελληνικής ράτσας που καταρρίπτει κάθε ανιστόρητη θεωρία τύπου …Φαλμεράγιερ. Άσε που τον ενέπνευσε περισσότερο στο βιβλίο που ετοιμάζει! Ο David όταν είδε ότι στο πλάι του το αυτοκίνητο έγραφε, «κατεψυγμένα προϊόντα και ψάρια ο ….», έμεινε άναυδος. Διαισθάνθηκε τότε ολόκληρο το σενάριο και δικαιολόγησε αυτή την άριστη σκηνοθεσία, που περιγράφοντας μου την, έλεγε γελώντας ότι θα τη ζήλευε και αυτός ο ίδιος ο Αριστοφάνης! Αφού λοιπόν μετά από κάποια ώρα, τελείωσε η μετάγγιση της «…φρέσκιας ψαριάς Αργεντινής» από το ψυγείο προς το ψαροκάικο, ο David δεν το έβαλε κάτω, και αποφάσισε να δει το (funny) end αυτής της νεοελληνικής ευρηματικότητας. Είδε λοιπόν ότι το ψαροκάικο κατέπλευσε μετά από κάμποσα μίλια στο παραλιακό χωριό – τουριστικό θέρετρο, γνωστό για τις ψαροταβέρνες του με το …«φρέσκο ψάρι». Αράζοντας έτσι στο λιμανάκι που αγνάντευαν από ψηλότερα οι ταβέρνες και τα λοιπά τουριστικά μαγαζιά, επιδόθηκε στην εκφόρτωση της «φρέσκιας» ψαριάς και στην επίδειξη της εδεμικής ευδαιμονίας της εντόπιας θάλασσας. Οι έλληνες και αλλοδαποί θαμώνες των γειτονικών ξενοδοχειακών μονάδων θαύμαζαν την καλίπακρπη κρητική θάλασσα και συντηρούσαν τον αστικό μύθο περί φρέσκου ψαριού στο χωριό!
Σκώντας στα γέλια ο David μου περιγράφει κάθε φορά που βρισκόμαστε αυτή την ξεκαρδιστική ιστορία, απορώντας πως ακόμη εσείς οι πολυμήχανοι Έλληνες δεν έχετε εφεύρει κάτι για να ξορκίσετε την κρίση που σας κατατρώγει και να αφήσετε άφωνους τους οικονομικούς δυνάστες σας στην Εσπερία.
Και φυσικά εγώ, εις απάντηση του επιβεβαιώνω ότι ο πολυμήχανος Οδυσσέας καραδοκεί μέσα στον κάθε Έλληνα και ότι αυτά τα κατορθώματα γίνονται εδώ και δεκαετίες στα ελληνικά νησιά. Είναι μάλιστα χαρακτηριστική η αναφορά του Γάλλου συγγραφέα Jacques Lacarriere στο βιβλίο του «το ελληνικό καλοκαίρι» από το 1982 κιόλας, γράφοντας χαρακτηριστικά:
«…στην αρχή, πήγαιναν στην Ελλάδα, βασικά το καλοκαίρι, για να κάνουν τη βόλτα τους στις παραλίες και να φάνε κάποια τσιπούρα – ή λαβράκι ή ροφό ή μπαρμπούνι – φρεσκότατα, μόλις βγαλμένα από το νερό. Όταν όμως οκτώ εκατομμύρια τουρίστες θέλουν να τρώνε κάθε βράδυ οκτώ εκατομμύρια ψάρια, δεν συζητιέται πως αυτά θα αναζητηθούν ή θα ψαρευτούν στην Ελλάδα. Οι Έλληνες που, όπως και ο Προμηθέας, είναι κι αυτοί προνοητικοί, εφοδιάζονται εγκαίρως φέρνοντάς τα κατεψυγμένα από τη Σουηδία ή τον Καναδά. Για τους ίδιους λόγους τα δύο από τα τρία αρνιά που καταναλώνονται στην Ελλάδα έχουν έρθει από τη Νέα Ζηλανδία. Το βόδι έρχεται από την Αργεντινή και ο χοίρος από τη Γερμανία. Ακόμα και τις ντομάτες πάνω στην εποχή τους, αναγκάζονται να τις εισάγουν από την Ιταλία. Μόνο το κρασί είναι αληθινά ελληνικό, χωρίς να υποφέρει γι’ αυτό το λόγο η ποιότητά του. Αυτή η κατάσταση των πραγμάτων – που σχεδόν πάντα κρύβεται από τον τουρίστα – έχει αλλάξει βαθιά το πνεύμα του Έλληνα, εκείνου τουλάχιστον που το επάγγελμά του τον φέρνει κάθε καλοκαίρι σε επαφή με τους ξένους. Στη σημερινή Ελλάδα αφθονούν τα ανέκδοτα γύρω από το κέρδος – όχι πάντοτε υλικό άλλωστε – που οι Έλληνες αντλούν από αυτήν την κατάσταση. Στην τελευταία παραμονή μου στις Σπέτσες, ένα νησί της Πελοποννήσου, η εκδότριά μου που έχει ένα σπίτι εκεί στο οποίο πηγαίνω συχνά, μου λέει: «Εσένα που σου αρέσουν τα χταποδάκια, να μην τα αγοράζεις από τον Α, μα από τον Β. Ο Α τα αγοράζει κατεψυγμένα και κάθε πρωί τα χτυπάει πάνω στα βράχια όπως τα αληθινά». Μεγάλο μέρος της θερινής ζωής της Ελλάδας εξαρτάται από τέτοιες λεπτομέρειες. Πρέπει να έχουμε συνείδηση των πραγμάτων, με άλλα λόγια να είμαστε κυνικοί. Μια χώρα που κάθε χρόνο δέχεται στο έδαφός της το ισόποσο του πληθυσμού της, δεν μπορεί να το κάνει χωρίς να τροποποιήσει έστω και λίγο τον τρόπο ζωής της, τροποποιώντας – έστω και λίγο – τον τρόπο σκέψης της. Γιατί σήμερα η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή, δεν μπορεί να αρνηθεί αυτήν την ενίσχυση του χρήματος και των ανθρώπων που έρχονται κάθε καλοκαίρι να καταλάβουν τις παραλίες και τα νησιά της. Δέχεται την αμοιβή τους. Στη συναλλαγή χάνει λίγο – ή πολύ – από την ψυχή της».
- Το παν στο ελληνικό καλοκαίρι της θαλασσινής Ελλάδας, είναι να είσαι προσεκτικός στο κενό ανάμεσα στην πλώρη και στην αποβάθρα. Είναι να μην πέσεις μέσα του! Mind the gap! Εις υγείαν!
λέει χαρακτηριστικά ο David τσουγκρίζοντας τα ποτήρια μας, με το δικό μας κρασί και απολαμβάνοντας τους χάνους, τους ήλιους και τα φαγγρόπουλα που ψαρέψαμε μόνοι μας την ίδια μέρα…
ΚΩΣΤΗΣ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ
