Το Άγιον Πνεύμα πάει υποθηκοφυλακείο

Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ 

Πολλές φορές, όταν διυλίσεις κάπως παραπάνω την τοπική επικαιρότητα της Κρήτης, μπορείς να ανακαλύψεις αφάνταστους θεολογικούς ατραπούς. Για παράδειγμα αναδύονται θεολογικοί προβληματισμοί του τύπου «εκπορεύεται το Άγιον Πνεύμα μόνο από τον Πατέρα»; Ή μήπως εκπορεύεται και από κάπου αλλού; Αλλά από πού; Και μην πουν αυτοί που θέλουν να τρολάρουν (με Παπικές παγίδες), ότι εκπορεύεται και από …τον Υιό, γιατί θα απογοητευτούν. Όχι, αυτή τη βασική αιτία του απ’ αιώνων Σχίσματος των Εκκλησιών, την ξέρουμε. Φαίνεται όμως, πως στον καινούργιο αιώνα, το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται και από κάτι πιο πεζό, πιο υλικό, πιο χωμάτινο…
Ναι υπάρχουν μέρες που, αν παρακολουθήσει κανείς την τοπική επικαιρότητα, θα νομίσει πως η Εκκλησία δεν είναι πια πνευματικός οργανισμός αλλά ένα μεσιτικό γραφείο υψηλών στάνταρς, ευλογημένο βεβαίως με αγιασμό και θυμιατό. Όταν το Άγιον Πνεύμα κατεβαίνει —όχι σε γλώσσες πυρός πια, αλλά σε τίτλους ιδιοκτησίας και δικαστικές αποφάσεις— καταλαβαίνεις πως κάτι έχει στραβώσει ανεπανόρθωτα στο Ευαγγέλιο της ταπεινότητας.
Τον τελευταίο καιρό, η επίσημη Εκκλησία της Κρήτης έχει αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή ενός ιδιότυπου σκανδάλου όπου η σιωπή του Ναζωραίου αντικαθίσταται από το θόρυβο των νομικών συμβούλων της. Οικιστικά φιλέτα, χρυσοφόρες εκτάσεις, κοινόχρηστοι χώροι που διεκδικούνται ως οικόπεδά της, που «πάντα ανήκαν στο μοναστήρι και την Ενορία» — όλα περνούν από τα γραφεία των Μητροπόλεων και καταλήγουν στα Πρωτοδικεία, στα Εφετεία, στα Συμβούλια της Επικρατείας. Όχι για την πίστη, μα για την περιουσία της πίστης. Και εκεί το Άγιον Πνεύμα φορά κοστούμι Armani και κρατά δικηγορική ταυτότητα.
Η Εκκλησία, που θα έπρεπε να είναι φάρος πνευματικότητας, επιδίδεται με ζώπυρο ζήλο σε αυτό που οι κοσμικοί αποκαλούν «real estate development». Ιερές και ευλογημένες μπίζνες, επενδυτικά προγράμματα που μυρίζουν λιβάνι και ιδιωτικά συμφέροντα. Όταν ο Χριστός απέλασε τους εμπόρους από το Ναό, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι δύο χιλιετίες μετά, οι έμποροι θα είχαν γίνει οι ίδιοι οι ρασοφόροι — με τη διαφορά ότι αυτή τη φορά οι συναλλαγές θα περνούσαν νόμιμα από το υποθηκοφυλακείο.
Αντιθέτως, όταν το κράτος και η τοπική αυτοδιοίκηση ζητούν από την Εκκλησία να καταβάλει φόρους, εισφορά σε γη και σε χρήμα για ακίνητά της και κτιριακές υποδομές που μισθώνει σε επιχειρηματίες και που αναφανδόν δεν έχουν κοινωφελή σκοπό αφού δεν προορίζονται για  θρησκευτικές, μορφωτικές, πολιτιστικές, και φιλανθρωπικές  υπηρεσίες, όπως ακριβώς συμβαίνει με το Δήμο Ηρακλείου, τότε ξεσηκώνονται ρητορικά όρη και πνευματικές θύελλες. «Η Εκκλησία διώκεται, δεν είναι επιχείρηση» ή «η Δημοτικη Αρχή είναι θλιβερή παρένθεση» λένε. Κι όμως, επιχείρηση θυμίζει, με διευθύνοντες συμβούλους, νομικά τμήματα και επενδυτικά χαρτοφυλάκια, που τα μερίσματα μοιράζονται σε ευλογίες.
Αλήθεια, πόση ευσέβεια χωρά σε έναν τίτλο ιδιοκτησίας; Πόση χάρη του Αγίου Πνεύματος μπορεί να σφραγιστεί με υπογραφές συμβολαίων, πολλές φορές αίολων και ακυρωτέων; Η Εκκλησία της Κρήτης, που θα έπρεπε να κηρύττει την αποδέσμευση από τα υλικά, δείχνει να έχει συνδέσει τον εαυτό της με υποθήκες, με συμβόλαια, με φορολογικές εξαιρέσεις. Και κάθε φορά που η αυτονόητη εφαρμογή του Νόμου  έχει σχέση με τα  ταμεία της, η απάντηση έρχεται με ευσεβή οργή: «Μη θίγετε τα ιερά»! Μα ποιος άραγε τα θίγει; Εκείνοι που τα μετρούν ή εκείνοι που τα εκμεταλλεύονται;
Η αντίφαση είναι εκκωφαντική: από άμβωνος να κηρύσσεται η αποδέσμευση από τα υλικά, ενώ στα παρασκήνια να παζαρεύεται η αξία του στρέμματος. Ο ίδιος οργανισμός που μιλά για «αγάπη» και «θυσία» εμφανίζεται συχνά ανενδοίαστα στα δικαστήρια για να προστατέψει την «περιουσία του Θεού». Ο Θεός όμως, αν είχε δικηγόρο, μάλλον θα τους απέσυρε την εντολή.
Κάπου εδώ η ειρωνεία ολοκληρώνεται: η Εκκλησία που υποτίθεται πως σώζει ψυχές, σώζει τελικά οικόπεδα που σφετερίζεται, και τα ταμεία της. Και το Άγιον Πνεύμα, αντί να περιφέρεται υπεράνω των υδάτων εν είδει περιστεράς, περιφέρεται πάνω από φακέλους στο Υποθηκοφυλακείο, ψάχνοντας κάθε θεμιτό, αθέμιτο τρόπο και μέσο, για σφετερισμό των χωμάτων αξιών που η ίδια κατακρίνει.
Αν η πίστη μετριέται σε τετραγωνικά, τότε πράγματι ο Παράδεισος έχει περάσει στο Κτηματολόγιο. Μα αν κάτι μας δίδαξε το Ευαγγέλιο, είναι πως ό,τι ανήκει στο Θεό δεν γράφεται σε τίτλους ιδιοκτησίας, ούτε καταχωρίζεται με αριθμό ΚΑΕΚ. Γιατί το Άγιον Πνεύμα δεν αγοράζεται, δεν εκμισθώνεται, δεν αποδίδει ΦΠΑ — και κάθε φορά που το βλέπουμε να μπαίνει στο υποθηκοφυλακείο, κάτι μέσα μας θυμίζει ότι «αυτό δεν είναι πίστη, αλλά επένδυση με λιβάνι».
Φαίνεται πως το Άγιον Πνεύμα, κουρασμένο από αιώνες πνευματικής διακονίας, αποφάσισε να εκσυγχρονιστεί. Άφησε τα περιστέρια και τα φωτοστέφανα και πέρασε από το υποθηκοφυλακείο. Εκεί, ανάμεσα σε τίτλους ιδιοκτησίας, κτηματολογικούς χάρτες και αντικειμενικές αξίες, βρήκε τη νέα του αποστολή: την κατοχύρωση των θαυμάτων εις το όνομα της περιουσίας.
Διότι, στη χώρα όπου η Εκκλησία αυτοχαρακτηρίζεται «μη κερδοσκοπικός οργανισμός», αλλά κινεί στρατιές δικηγόρων για να διασφαλίσει δικαιώματα, παραβαίνοντας συστηματικά, χωρίς δισταγμούς και χωρίς προσχήματα τους Νόμους της Πολιτείας, το Πνεύμα το Άγιο φαίνεται να λειτουργεί πλέον ως νομικός σύμβουλος και όχι ως Παράκλητος.
Κάποτε το Άγιον Πνεύμα κατερχόταν ως γλώσσες πυρός, λέει η Διαθήκη. Σήμερα οι ρασοφόροι το αποκωδικοποιούν στην κοινωνία όχι ως θεϊκή δωρεά, όχι σαν φως που καίει και φωτίζει, αλλά σαν σιωπή που αναστατώνει και σκανδαλίζει. Κάποτε πιστεύαμε ότι το Πνεύμα ήταν η φωνή του Θεού. Τώρα ξέρουμε πως είναι η ανάσα της αμφιβολίας. Η αργόσυρτη και διστακτική παρουσία της υποκρισίας και του φαρισαϊσμού. Το αόρατο βάρος που αφήνει πάνω μας η αδυναμία μιας Πίστης που εκποιούν καθημερινά με εργολαβικό ζήλο οι ίδιοι πληρεξούσιοι του Θεού.  

*Ο κ. Κωστής Ε. Μαυρικάκης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ. Κεντρική φωτογραφία: Michelangelo  Buonarroti, Η Δημιουργία του Αδάμ, 1510. Fresco, 280 x 570 cm, Cappella Sistina, Βατικανό.