Του Γιάννη Γ. Τσερεβελάκη
Οι ειδήσεις που μας έρχονται από διάφορα μέρη του κόσμου σχετικά με την καταστροφή του περιβάλλοντος και την κλιματική αλλαγή, εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, είναι όντως αποκαρδιωτικές. Στον Αμαζόνιο περιοχές τεράστιες με δάση αιωνόβια εκχερσώνονται, για να γίνουν καλλιεργήσιμες γαίες, στην περιοχή της Μεσογείου, της Σιβηρίας, της Αλάσκας και αλλού καίγονται εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων, πολλά είδη ζώων και φυτών απειλούνται με αφανισμό, οι πάγοι στους πόλους λιώνουν ταχύτατα, η ατμόσφαιρα στις μεγάλες πόλεις του πλανήτη έχει ρυπανθεί αφόρητα, οι θάλασσες έχουν γεμίσει πλαστικά και άλλες ρυπαντικές ουσίες. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, δηλαδή η διαδικασία κατά την οποία η ατμόσφαιρα του πλανήτη μας συγκρατεί θερμότητα που συντελεί στην αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειάς του, καλά κρατεί και τα αέρια του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο κ.ά.), που προκαλούν το φαινόμενο, αυξάνονται ραγδαία, δίχως κάποια πολύ σοβαρή παγκόσμια προσπάθεια για αλλαγή ρότας. Πολλές φυσικές ομορφιές του πλανήτη μας, που αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι του, ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται παρελθόν. Εντελώς πρόσφατο παράδειγμα ο παγετώνας της Όκγιεκουλ της Ισλανδίας, στη θέση του οποίου έγιναν με επίσημο τρόπο από τους Ισλανδούς τα αποκαλυπτήρια μιας πλάκας στη μνήμη του πρώτου παγετώνα της που εξαφανίσθηκε λόγω της κλιματικής αλλαγής, ενός φαινομένου που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες της απορρύθμισης του κλίματος.
Υπάρχει τρόπος αναστροφής αυτής της κατάστασης; Πρώτα- πρώτα, θα πρέπει να αντιληφθούμε πως το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, αφορά τον πλανήτη μας στο σύνολό του. Η περιβαλλοντική καταστροφή δεν γνωρίζει σύνορα, δεν περιορίζεται από πουθενά και από κανένα. Ό, τι συμβαίνει στην Αμερική αφορά κι εμάς εδώ στην Ευρώπη, ό, τι συμβαίνει στην Ευρώπη αφορά και την Αφρική κι ό, τι συμβαίνει στην Ασία αφορά την Αμερική κ.ο.κ. Εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα και το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, και η λύση του πρέπει να αφορά όλους τους κατοίκους του πλανήτη μας και όλα τα κράτη. Κάθε κάτοικος αυτού του πλανήτη είναι υπεύθυνος για το περιβάλλον όπου ζει, κάθε κράτος φέρει, εντός των ορίων του, μεγάλες ευθύνες για τη στάση του απέναντι στο οικολογικό πρόβλημα και, τέλος, η παγκόσμια κοινότητα έχει ευθύνη για το τι θα γίνει με το μέλλον της ζωής και της ποιότητάς της στη γη. Επειδή, όμως, τις μεγάλες αποφάσεις τις λαμβάνουν οι κυβερνήσεις των κρατών, αυτές φέρουν και τη μεγαλύτερη ευθύνη. Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η προστασία του περιβάλλοντος και η αντιμετώπιση όλων των σχετικών προβλημάτων είναι πρωτίστως έργο των πολιτικών. Αυτοί οφείλουν, σκεπτόμενοι το μέλλον του κόσμου, το μέλλον του πλανήτη, το μέλλον των ίδιων των παιδιών τους, να σκεφτούν σοβαρά το παγκόσμιο πρόβλημα της καταστροφής του περιβάλλοντος και να αρχίσουν να λαμβάνουν μέτρα δραστικά, μήπως και καταστεί δυνατή μια αλλαγή που θα σώσει τον πλανήτη μας.
Τι γίνεται όμως; Υπάρχει εκ μέρους των πολιτικών κάποια σοβαρή έγνοια για το περιβάλλον ή μήπως είτε αρκούνται σε ευχολόγια είτε αδιαφορούν επιδεικτικά; Οι περισσότερες κυβερνήσεις (κατά βάση αυτές των μικρών κρατών), κταρώντας τα προσχήματα, φαίνεται να αρκούνται σε ευχολόγια ή σε προσπάθειες μικρής κλίμακας, κυρίως για κομματικούς λόγους. Αντιθέτως, οι κυβερνήσεις των ισχυρών οικονομικά κρατών (ΗΠΑ, Κίνα) όχι μόνο δεν κρατούν τα προσχήματα αλλά και γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος. Στην Ευρώπη, όπου πρωτοεμφανίστηκαν και τα κόμματα με οικολογικό προσανατολισμό, υπάρχει μια μεγαλύτερη ευαισθησία, χωρίς όμως κι εδώ τα οικολογικά προγράμματα των κομμάτων να εφαρμόζονται με τον ανάλογο δυναμισμό. Και τούτο, διότι από τη στιγμή που οι μεγάλες οικονομικές δυνάμεις αδιαφορούν το περιβάλλον, θυσιάζοντάς το στο βωμό της «ανάπτυξης», είναι επόμενο και η Ευρώπη να ακολουθεί το παράδειγμά τους, για να μην υστερήσει οικονομικά.
Είναι σαφές, λοιπόν, ότι οι κυβερνήσεις και οι πολιτικοί είναι εγκλωβισμένοι στο όραμα της διαρκούς και χωρίς περιορισμούς οικονομικής ανάπτυξης. Ένα όραμα που εξ ορισμού οδηγεί σε μεγαλύτερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος και άρα επιταχύνει την οικολογική καταστροφή. Υπάρχουν, ευτυχώς, στις κοινωνίες ελεύθεροι επιστήμονες και διανοούμενοι, υπάρχουν οργανώσεις και ακτιβιστές που παλεύουν για να σταματήσει η καταστροφή. Ωστόσο, τι μπορεί να περιμένει κανείς, όταν η κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών συνεχίζεται από τις κυβερνήσεις των μεγάλων κρατών, όταν οι βιομηχανίες και τα δισεκατομμύρια αυτοκινήτων εξακολουθούν να αποβάλλουν στην ατμόσφαιρα εκατομμύρια τόνους αερίων του θερμοκηπίου, όταν οι θάλασσες γεμίζουν με πλαστικά και άλλους ρυπαντές; Είναι βέβαιο πως όσο το «οικονομικό» κεφάλαιο θα επιβάλλεται και θα ελέγχει το «πολιτικό» κεφάλαιο, το περιβάλλον θα καταστρέφεται βάναυσα. Το θέμα είναι αν μπορεί να υπάρξει μια συνάρθρωση αυτών των δύο, της οικονομίας και της πολιτικής. Για μια τέτοια θετική εξέλιξη χρειάζεται, πρώτα –πρώτα, μια αλλαγή πορείας, ένα διαφορετικό πολιτικό και οικονομικό όραμα και μοντέλο, που θα αποβλέπει στη φιλική προς το περιβάλλον ανάπτυξη. Η επιστήμη και η τεχνολογία ήδη έχουν αποδείξει ότι μπορούν να συμβάλουν σε μια τέτοια κατεύθυνση, φτάνει οι πολιτικοί να ανοίξουν τα αυτιά τους και να τις ακούσουν. Τούτο, όμως, με τη σειρά του απαιτεί οι λαοί να κατανοήσουν το πρόβλημα και να αντιδράσουν με όποιο τρόπο μπορούν. Εδώ μπαίνει το θέμα της παιδείας και του πολιτισμού. Διανοούμενοι, εκπαιδευτικοί, θρησκευτικοί ηγέτες, οργανώσεις και ενεργοί πολίτες πρέπει να στρατευθούν προς την κατεύθυνση άσκησης πίεσης προς τους πολιτικούς για μια μορφή ανάπτυξης που θα σέβεται το περιβάλλον καθώς και μιας παιδείας που θα ευαισθητοποιεί τις νέες γενιές, όσον αφορά τα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Θα κλείσω με τις επισημάνσεις που έκανε, με αφορμή τον κυκλώνα της Χαλκιδικής, ο διεθνούς φήμης Έλληνας καθηγητής Κ. Συνολάκης: «Αν δεν προετοιμαστούμε αποτελεσματικά για τα έκτακτα και έντονα φαινόμενα, το μόνο που θα επιτύχουμε είναι να συνεχίσουμε να θρηνούμε συνανθρώπους μας και να κατηγορούμε την αλλαγή του κλίματος, αντί της προφανούς απραξίας μας. Ας κατανοήσουμε ότι η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται, υπενθυμίζοντας οδυνηρά την κακομεταχείριση του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο. Πάντως, η επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής θα επιτευχθεί μόνο με την εφαρμογή της Συνθήκης του Παρισιού. Αν δεν την τηρήσουμε, θα έχουμε καύσωνες με μεγαλύτερη συχνότητα».( Πηγή: www.lifo.gr).
