Της Μαρίας Λιονάκη
«Ανέμυαλοι όσοι αποζητούν τη δόξα με λόγχες και με δυνατά στον πόλεμο κοντάρια, λογιάζοντας αστόχαστα πως έτσι θα πάψουν των θνητών τις συμφορές· γιατί, αν το δίκιο σου ζητάς με το αίμα, η αμάχη δε θα λείψει από τον κόσμο» (Ευριπίδης)
Αποβραδίς στην τάξη εξηγούσα στα παιδιά το αντιπολεμικό μήνυμα της τραγωδίας Ελένης του Ευριπίδη, που την καθιστά διαχρονική, αν και γράφτηκε και παίχτηκε τόσους αιώνες πριν. Δεν το περίμενα ότι ξημερώνοντας θα γινόταν επίκαιρος ο Ευριπίδης για άλλη μια φορά. Ότι η ειρήνη που πάντα κρέμεται από μια κλωστή θα βρισκόταν ξεκρέμαστη. Περιστέρι που πυροβολήθηκε, βασιλικός που ξεπατώθηκε, χαρταετός που μπλέχτηκε η ουρά του και γκρεμίστηκε. Κι όλα αυτά…
Σε ένα τόπο τόσο μακριά από το δικό μας… Οι άνθρωποι εκεί να καλωσορίζουν με τον ίδιο τρόπο τη μέρα, ανοίγοντας τα παράθυρα; Ο ήλιος εκεί να λάμπει το ίδιο, η βροχή με τον ίδιο τρόπο βρέχει και το κρύο είναι το ίδιο διαπεραστικό; Όχι. Ο ήλιος είναι ακριβοθώρητος εκεί, η βροχή επίσης, καθώς το χιόνι είναι πιο συχνό, πιο πυκνό και το κρύο στα μέρη αυτά τα μακρινά είναι δριμύ, τσουχτερό κι όχι νερόβραστο σαν το δικό μας. Τα δέντρα ακόμη είναι γυμνά κι η ομίχλη βασιλεύει. Κι όμως είμαι σίγουρη πως οι άνθρωποι εκεί το ίδιο άνθρωποι είναι, δηλαδή πεινάνε, διψάνε, ανάβουν το βράδυ το φως γιατί φοβούνται το σκοτάδι. Γελάνε με τα αστεία. Ερωτεύονται, αγαπάνε, γεννάνε παιδιά, τα αναθρέφουν, τα καμαρώνουν. Γιορτάζουν επετείους, γενέθλια, Χριστούγεννα και Πάσχα, αφού οι περισσότεροι είναι Χριστιανοί. Έτσι τουλάχιστον συνέβαινε, πριν ξημερώσει η αποφράδα ημέρα. Η 24η Φεβρουαρίου που τα άλλαξε όλα… Σε έναν τόπο τόσο μακριά από το δικό μας… Ποιος ξέρει, ίσως σε κάποιο όνειρο μας να είχαμε ονειρευτεί να ζήσουμε, να ταξιδέψουμε εκεί. Με την αχλή του παραμυθιού, που όλα τα κάνει να μοιάζουν μαγικά, νοσταλγικά, ρομαντικά.
24 Φεβρουαρίου 2022. Αυτός ο μήνας ανέκαθεν αδικημένος ήταν. Άνθρωποι που ξυπνάνε με βροντές από κανόνια, ήχους από πυροβολισμούς, που δακρύζουν από καπνούς, που ξιπάζονται από ήχο εκρήξεων, που μετράνε τεθωρακισμένα έξω από την πόρτα τους, που τρέχουν κυνηγημένοι στα καταφύγια, άνθρωποι που βλέπουν με τα μάτια ανοιχτά το χειρότερο εφιάλτη. Που πίστευαν ότι με κάποιο τρόπο θα αποφεύγονταν. Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Δέκα επαρχίες δέχονταν με το ξεκίνημα επιθέσεις, τα χτυπήματα είναι από πολλές πλευρές ταυτόχρονα. Βομβαρδισμοί, σκληρές μάχες, νεκροί και τραυματίες, στρατιωτικά οχήματα μεταφέρουν οπλισμό, εκτοξεύονται πύραυλοι. Η διπλωματία δεν επιλέχτηκε για άλλη μια φορά ως οδός επίλυσης διαφορών. Η Ευρώπη, οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνιούν, παρακολουθούν με αποτροπιασμό, καταδικάζουν. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ εκλιπαρεί, ο γενικός γραμματέας του Νάτο προειδοποιεί, οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών εκτάκτως συνεδριάζουν, οικονομικές κυρώσεις επιβάλλονται ήδη στη Ρωσία, άνοδος τιμών και ενεργειακό στην επικαιρότητα. Έχει προηγηθεί το διάγγελμα Πούτιν. Επίδειξη ισχύος κάνει, μην παρέμβει κανείς διατάσσει. Άξιο ειρωνείας που ντύνεται το μανδύα του θεματοφύλακα συνθηκών, του προστάτη ρωσόφωνων πληθυσμών, που πολεμάει τους εθνικιστές. Πληθυσμοί που μάχονται, ενώ ανήκουν στα ίδια σλαβικά φύλα, με εμφύλιο όλο τούτο μοιάζει. Γκουέρνικα. Άνθρωποι που σπεύδουν να προμηθευτούν τρόφιμα , φάρμακα, να σηκώσουν τα χρήματά τους από τράπεζες, που γεμίζουν καύσιμα τα αυτοκίνητά τους. Που περιμένουν υπομονετικά σε ουρές, που δείχνουν ψυχραιμία, με ποια δύναμη τάχα, ποιες αντοχές; Άνθρωποι που στριμώχνουν δυο ρούχα σε ένα σακίδιο, τίποτα άλλο εξάλλου δε χωράει, ούτε καν ένα ενθύμιο, κάτι πολύτιμο, αναμνηστικό σπουδαίας στιγμής, ευτυχισμένης, άνθρωποι που κλείνουν την πόρτα του σπιτιού τους και πάνε στο άγνωστο, στο πουθενά. Οπουδήποτε αρκεί να σωθούνε, χωρίς να ξέρουν αν θα προλάβουν, αν θα γυρίσουν ποτέ πίσω… Χωρίς να έχουν κάπου να πάνε. Που μπλοκάρουν στους δρόμους, που μαθαίνουν πως έχουν κλείσει αεροδρόμια, πως ο κλοιός σφίγγει όλο και πιο ασφυκτικά, έστω κι αν αρχικά ειπώθηκε πως θα χτυπηθούν μόνο στρατιωτικές βάσεις κι όχι άμαχος πληθυσμός. Οι πρώτοι νεκροί. Κι από τις δυο πλευρές. Ο θάνατος στην ίδια πλευρά σε πάει. Πόσοι ακόμα θα ακολουθήσουν; Ποιος μπορεί να σταματήσει το κακό; Θα εξελιχθεί σε παγκόσμιο πόλεμο όλο αυτό;
Πολύ βαρύς φέτος ο χειμώνας. Βροχές, καταιγίδες, σφοδροί άνεμοι, τρικυμίες, κεραυνοί, καταιγίδες. Τα καιρικά φαινόμενα σε έξαρση. Άλλοι λένε πως φταίει η κλιματική αλλαγή, αλλά το ζαβό το ριζικό μας, ο κακός μας ο καιρός. Δεν είναι όμως μόνο που βρέχει κάθε τρεις και λίγο, λες και κάποιος ξέχασε ανοιχτή τη βρύση του ουρανού. Είναι που είμαστε όλοι βρεγμένοι απ’ όσα συμβαίνουν. Τρία χρόνια βρεγμένοι από τον ιό. Πρόσφατα βρεγμένοι από μια σειρά κακοκαιριών βίας, εγκλημάτων, δυστυχημάτων. Οι ανθρωπιστικές αξίες στο στόχαστρο, ζωή που κινείται με χαλασμένη την πυξίδα και συγκρούεται στα βράχια. Ελπίδες που πριν ανθίσουν μαραίνονται. Προσδοκίες που ντρέπονται. Χαμόγελο που κρύβεται μην το δει ο διπλανός. Και σε περάσει για χαζό ή αλαφροΐσκιωτο. Το μέλλον ζοφερό. Εμείς αποκαρδιωμένοι… Καθώς η ακρίβεια, η ανέχεια, η ενεργειακή κρίση συμπληρώνει το μαύρο πίνακα. Πότε ξέφυγε η κατάσταση, τι φταίει, τι πήγε στραβά; Και τώρα αυτό… Τι πάει να πει είναι μακριά μας, τι πάει να πει δεν βομβαρδίζουν εμάς, τι πάει να πει δεν ξυπνήσαμε εμείς με τις σειρήνες του πολέμου, δεν ξεσπιτωθήκαμε εμείς, δεν κινδυνεύει η δική μας ζωή, δεν πεθαίνει ο δικός μας, ο γείτονας, ο φίλος…
Εμάς βομβαρδίζουν, εμείς ξυπνήσαμε με τις σειρήνες του πολέμου, εμείς ξεσπιτωθήκαμε, η δική μας ζωή κινδυνεύει, ο δικός μας πεθαίνει, ο γείτονας, ο φίλος μας! Όσο είμαστε όλοι θνητοί. Όλοι άνθρωποι. «Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατο» (Ισοκράτης)
«Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων
είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου
είναι το χαμόγελο της μάνας.
Μονάχα αυτό.
Τίποτ' άλλο δεν είναι η ειρήνη.
Και τ' αλέτρια που χαράζουν βαθειές αυλακιές σ' όλη τη γης
ένα όνομα μονάχα γράφουν:
Ειρήνη. Τίποτ' άλλο. Ειρήνη.» Γιάννης Ρίτσος
