του Γιώργου Σαριδάκη
Ανησυχία, θλίψη και οργισμένες αντιδράσεις εγείρονται - κάθε φορά - στο άκουσμα ειδήσεων που αφορούν συμβάντα κακοποίησης και σκληρής βίας που ασκείται ενδοοικογενειακά…με θύματα, κυρίως, τις πιο αδύναμες μονάδες της οικογένειας (γυναίκες, παιδιά).
Πραγματικά, το γεγονός εκπεφρασμένης βίας στο εσωτερικό του οικογενειακού περιβάλλοντος αγγίζει ευαίσθητες χορδές της κοινωνίας προκαλώντας συθέμελες δονήσεις με σοβαρά επακόλουθα.
Κατά βάση, πρόκειται για συμπεριφορές ή ενέργειες που διακρίνονται από ακραία επεισόδια (λεκτικής, συναισθηματικής) έντασης αλλά και χειροδικίας όπου συμβαίνουν, κατ’ επανάληψη, μεταξύ μελών της ίδιας οικογένειας…διαταράσσοντας ισορροπίες και καθιστώντας «νοσηρό» ένα πλαίσιο που υπό άλλες συνθήκες αποπνέει ασφάλεια και σταθερότητα.
Αναλυτικότερα, προσβλητικά ή υποτιμητικά σχόλια, φρασεολογία ύβρεων, σπρωξίματα, επιθετικά χτυπήματα στο σώμα, τραυματισμοί καθώς και εξαναγκαστικές κινήσεις σεξουαλικού ή άλλου περιεχομένου αποτελούν ορισμένα, μόνο, σημεία όπου συνθέτουν το σκηνικό βίας στα ενδότερα της οικογένειας και βεβηλώνουν - ολέθρια - κάθε στοιχείο συνοχής και ενότητας των μελών της.
Ωστόσο, αυτή καθαυτή η μορφή βίας συνεπάγεται - πλήρη - εμπλοκή και αποδιοργάνωση ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος … με τη δημιουργία θυμάτων που πλήττονται άμεσα από τις κακοποιητικές πρακτικές ως δέκτες των επιθέσεων, αλλά κι εκείνων που θίγονται έμμεσα ως παρατηρητές με ελάχιστες ή μηδενικές ικανότητες αντίδρασης (μυϊκή, συναισθηματική ή πνευματική αδυναμία).
Συνήθως, οι ευθύνες (ή οι αφορμές) πυροδότησης τέτοιων καταστάσεων αποδίδονται σε οικονομικά προβλήματα, αλκοόλ, ζηλοτυπίες και άλλες διενέξεις για θέματα καθημερινής υφής, ενώ οι βαθύτερες αιτίες οφείλονται σε επιρροές του παρελθόντος (παιδική ηλικία) και απηχούν τραυματικές εμπειρίες ή αρνητικά βιώματα τα οποία επέδρασαν καταλυτικά στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του θύτη (επιθετικός, κτητικός, αυταρχικός, οξύθυμος) και σε, τυχόν, διατάραξη της ψυχικής ισορροπίας.
Ακόμα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση που χαρακτηρίζει τους θύτες και η ανάγκη τους να αισθανθούν «δυνατοί» και ρυθμιστές της οικογενειακής ζωής οδηγεί, εκτός των άλλων, στην εκδήλωση παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς και τη χρήση βίαιων τρόπων προκειμένου να επιβληθούν ή να γίνουν αποδεκτοί.
Στον αντίποδα, οι επιπτώσεις στη ζωή των θυμάτων είναι δραματικές και περιλαμβάνουν μικρές ή βαρύτατες σωματικές βλάβες και, επιπλέον, ψυχοσυναισθηματική αναστάτωση και σύγχυση…με τον φόβο, τις ενοχές, την μειωμένη αυτοεκτίμηση και, σταδιακά, την κοινωνική απομόνωση να κυριαρχούν.
Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις τα θύματα δεν προβάλλουν, οιαδήποτε, αντίσταση εξαιτίας του φόβου μεγαλύτερων δεινών και καταφεύγουν (λανθασμένα) στην επιλογή της σιωπής ως μέσο προστασίας της οικογένειας από, πιθανό, διασυρμό ή κοινωνικό στιγματισμό…υπομένοντας - αθόρυβα - τον όποιο βασανισμό και ακολουθώντας το δικό τους «Γολγοθά».
Ως εκ τούτου, επιβεβλημένη θεωρείται η συστράτευση δυνάμεων (όργανα κεντρικής ή τοπικής διοίκησης, κοινωνικές υπηρεσίες, διαπιστευμένοι σύλλογοι, εθελοντικές οργανώσεις και ομάδες) απέναντι σ’ ένα ζήτημα που καταρρακώνει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και εκφοβίζει την ατομική ελευθερία.
Στο πλαίσιο αυτό, οι εμπλεκόμενοι φορείς καλούνται να συμπλεύσουν με κατεύθυνση που συνίσταται στον περιορισμό του φαινομένου (συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση, λειτουργία συμβουλευτικών σταθμών ή κινητών μονάδων, σύνθεση ομάδων γονέων σε δημοτικά διαμερίσματα, εκμάθηση τεχνικών διαχείρισης θυμού), στη διαχείριση και προσέγγιση περιστατικών - θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας (περίθαλψη, ξενώνες φιλοξενίας, ψυχολογική υποστήριξη) αλλά και στην αντιμετώπιση των δραστών (νομικές κυρώσεις και συμμόρφωση).
Τέλος, οι φωνές που ακούσαμε - στο γειτονικό σπίτι - να εκλιπαρούν για βοήθεια και προσπεράσαμε τρέχοντας, το βουερό κλάμα που διαπέρασε τη μεσοτοιχία μας και, απλά, ανεβάσαμε την ένταση του ραδιοφώνου ή της τηλεόρασης, τα στόματα που δεν άνοιξαν (ποτέ) από άγνοια, φόβο ή αδιαφορία…μας καθιστούν συνεργούς στη συγκάλυψη ενός «μαρτυρίου» που εξελισσόταν - αθέατα - πίσω από κλειστές πόρτες, τις κλειστές πόρτες …της βίας.
Ο Γιώργος Σαριδάκης
είναι Κοινωνικός Λειτουργός
