Της Ελένης Μπετεινάκη
Σκόνη πολύ και αποπνικτική ατμόσφαιρα τις δυο τελευταίες μέρες στο Ηράκλειο…
Κυριακή 18 τ’ Απρίλη και η κίνηση το πρωί πολύ περιορισμένη λόγω της πανδημίας Η βόλτα με το ποδήλατο επιβάλλεται και μάλιστα με γραπτή άδεια, εντελώς νόμιμα… Παράξενη μέρα, και πήρα να γυρνώ τα σοκάκια της πόλης προσπαθώντας να θυμηθώ τότε που όλα ήταν πιο ζωντανά και πιο χαρούμενα….
Στη πλατεία των περιστεριών της Αγίας Αικατερίνης σταμάτησα να χαζέψω τις ανθισμένες κουτσουπιές και άκουσα ψαλμωδίες από τον Ναό του Αγίου Μηνά. Συνειρμικά ήρθε μια εικόνα στο μυαλό και γύρισα πάλι το χρόνο πίσω στο Τουρκοκρατούμενο Κάστρο, τον Απρίλη του 1826. Κοντεύουν δυο αιώνες σχεδόν από τότε και στις αφηγήσεις του Στέφανου Νικολαΐδη βρίσκομε όλα όσα συνέβησαν εκείνο το Πάσχα που ο ίδιος ήταν μόλις 9 χρόνων….
«Οι Τούρκοι τότε, επειδή ακούγανε τις επιτυχίες των επαναστατημένων Ελλήνων από παντού, ξεσπούσανε εκεί εναντίον των Ελλήνων και προβαίνανε σε σφαγές και λεηλασίες. Η ζωή των Ραγιάδων κρεμότανε στο καπρίτσιο ή στα κακούργα ένστικτα του κάθε Τούρκου. Την ημέρα του Πάσχα στις 18 Απριλίου 1826 νομίσανε, πως ήταν η καταλληλότερη ευκαιρία να τους χτυπήσουν. Θα τους εύρισκαν όλους μαζεμένους να παρακολουθούν την Ακολουθία της Αναστάσεως μέσα στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Μηνά.
Ο Ναός του Αγίου Μηνά ήτανε τότε μικρότερος από τον σημερινό. Είχε κτιστεί κατά τον 18ο αιώνα. Σώζεται μάλιστα μέχρι σήμερα και είναι ο μικρός ΄Αγιος Μηνάς. Σ' αυτόν τον Ναό επιχείρησαν και άλλοτε σφαγή οι Τούρκοι : στις 24 Ιουνίου του 1821. Τότε έσφαξαν έξι επισκόπους και πολλούς άλλους κληρικούς και λαϊκούς.
Και τώρα επιχείρησαν να σφάξουν όλους μαζεμένους τους Χριστιανούς. Ουδείς θα τους ξέφευγε, διότι τα φανατισμένα στίφη των Τούρκων, με σπαθιά και μαχαίρια και με κάθε είδους φονικών όπλων, είχαν περικυκλώσει το Ναό. Άλλες γραμμές είχαν σχηματισθεί σε όλες τις παρόδους και τις κατευθύνσεις. Για να παραπλανήσουν δήθεν τη προσοχή της ντόπιας διοίκησης, βάλανε φωτιές σε διάφορες απομακρυσμένες συνοικίες της πόλης. Το σχέδιο είχε καταστρωθεί και στη παραμικρή του λεπτομέρεια. Την ώρα που διάβαζε το ιερό Ευαγγέλιο ο Μητροπολίτης Καλλίνικος, ξαφνικά ακούστηκε η κλαγγή των όπλων. Τα μανιασμένα στίφη των βαζιβιζούκων πλησίασαν τις πόρτες. Ήταν έτοιμα ν΄αρχίσουν τη σφαγή των Χριστιανών, που ήσαν ανύποπτοι και απροετοίμαστοι. Κρίσιμη ώρα !
Μα ξαφνικά βλέπουν ένα αστραφτερό φως, γιομάτο από αίγλη, που πλημμύρισε την Εκκλησία, από την μια άκρη ως την άλλη. Ένας δε ασπρομάλλης γέρος αξιωματικός με σεβάσμια μορφή φάνηκε καβάλα στο άσπρο περήφανο άτι του, κραδαίνοντας το ξεγυμνωμένο σπαθί του.
'Ηταν αγριεμένος και έμοιαζε καταπληκτικά με τον αρχηγό των εκεί Τούρκων, τον Αγιάν Αγά. Το άλογό του είχε χρυσοποίκιλτα χάμουρα και σέλλα στολισμένη με πολύτιμα πετράδια. Ήταν αγριεμένος και η ματιά του, όταν έπεφτε στους Χριστιανούς, ήταν γλυκιά και θεϊκή, όταν όμως εμαίνετο στους βαρβάρους, που είχανε ζωσμένη την Εκκλησία, άλλαζε και πετούσε αστραπές, που προμηνούσαν όλεθρο σ΄αυτούς οι οποίοι δε σεβάστηκαν την άγια μέρα και τον ι ε ρ ό Ν α ό ν του. Οι Τούρκοι τότε, που ήταν έτοιμοι να εξαπολύσουν την αλύπητη σφαγή, κατατρομαγμένοι και πανικόβλητοι το έβαλαν στα πόδια και διαλύθηκαν.
Πήγανε τότε και διαμαρτυρήθηκαν στο Διοικητή τους, διότι τους έστειλε το Αγιάν Αγά και τους διέλυσε, ώστε να μη φέρουν σε πέρας το έργο τους. Αλλά ο διοικητής τους είπε, ότι δεν εγνώριζε τίποτε και ότι δεν έστειλε κανένα. Ο δε Αγιάν Αγάς κοιμόταν εκείνο το βράδυ μακαρίως ήσυχος στο σπίτι του. Τότε κατάλαβαν οι Τούρκοι, ότι ήταν ο Άγιος Μηνάς, που φάνηκε να σώσει τους Χριστιανούς.
Και πράγματι τους έσωσε. Δεν έπαθε κανείς τίποτε, εκτός από μια γυναίκα, η οποία επάνω στη σύγχυση έπεσε και πέθανε. 'Ολο μάλιστα το Εκκλησίασμα φοβήθηκε και έφυγε. 'Έμεινε μόνος του ο Μητροπολίτης Καλλίνικος και συνέχισε την Θεία Λειτουργία.
Ο Μητροπολίτης για να επισημοποιήσει περισσότερο το θαύμα και να εξευτελίσει τους Τούρκους, επισκέφθηκε την άλλη μέρα τον Τούρκο Διοικητή, για να τον ευχαριστήσει δήθεν, διότι έστειλε τον αξιωματικό Αγιάν Αγά και τους έσωσε από τον συρφετόν εκείνο. 'Ο Διοικητής όμως του είπε, ότι δεν έστειλε κανένα Αγάν Αγιάν.»
Οι Τούρκοι μάλιστα όταν διαλύθηκαν όλοι και εξακρίβωσαν πως ο Αγάς κοιμόταν αμέριμνος εκείνη την ώρα της επίθεσης στο κονάκι του κατάλαβαν την θαυματουργή επέμβαση του Αγίου και από τότε άρχισαν και σέβονται περισσότερο τη χάρη Του. Μάλιστα λέγεται πως το συμβάν αυτό είδε η Τούρκικη οικογένεια Τσαλικάκη και από τότε έστελναν στην γιορτή του κάθε χρόνο ένα ασκί λάδι και αποκαλούσαν τον Άγιο Μηνά «ο καλός μας γείτονας».
Ανέβηκα ξανά στο ποδήλατό μου και κοντοστάθηκα στην εκκλησία του μικρού Αγίου Μηνά. Ήθελα δω την εικόνα που Ηρακλειώτη ζωγράφου Ανδρέα Αλεξανδρίδη, στην κόγχη του υπέρθυρου της κυρίας του εισόδου του ναού που φτιάχτηκε αργότερα για να θυμίζει για πάντα τούτη την ημέρα.
Φόρεσα την μάσκα μου και πλησίασα. Απόλυτη ερημιά και ας ήταν 9.30 η ώρα. Κι ας συνεχίζονταν οι ψαλμωδίες στην μεγάλη εκκλησία …
Χαμογέλασα κρυφά, πήρα το ποδήλατο κι ανηφόρησα την Κυρίλλου Λουκάρεως…
Άλλοι καιροί αυτοί που ζούμε, δύσκολοι, παράξενοι, μοναχικοί….
Ποιος νοιάζεται άραγε για επετείους και ιστορίες…
ΠΗΓΕΣ:
-Γεώργιος Συλαμιανάκης, "Άγιος Μηνάς" ,1939
Αγγελική Πανοπούλου, Ανακοίνωση στο ΙΓ΄Συμπόσιο Ιστορίας και Τέχνης : Η αντίληψη του Χρόνου
Αρχεία Βικελαίας βιβλιοθήκης Ηρακλείου
Ζωγραφικός πίνακας του Ανδρ. Αλεξανδρίδη ,Το θαύμα του 1826.
https://zhtunteanagnostes.blogspot.com/
