Του Ευριπίδη Κουκιαδάκη
Το «προϊσχύον» σύστημα διακυβέρνησης των δήμων και των περιφερειών έδιδε τη δυνατότητα συνένωσης παρατάξεων με γραπτή δήλωση του συνενούμενων παρατάξεων, την οποία έπρεπε να υπογράψει το σύνολο των μελών (παρ. 7 αρ. 66 ν. 4555/2018).
Η προηγούμενη διάταξη αντικαταστάθηκε και «επιτρέπεται» (προωθείται επιδοτούμενη) η σύμπραξη δύο ή περισσοτέρων παρατάξεων, εφόσον μία από αυτές είναι η παράταξη του Δημάρχου, το πρακτικό σύμπραξης (δεν) ανακαλείται εντός της θητείας της δημοτικής αρχής και συνυπογράφεται τουλάχιστον από την απόλυτη πλειοψηφία των μελών κάθε παράταξης (όχι από το σύνολο των μελών). Δηλαδή, ουσιαστικά οι αποφάσεις συγχώνευσης (σύμπραξης) λαμβάνονται από την απόλυτη πλειοψηφία των εκλεγμένων συμβούλων των συγχωνευομένων παρατάξεων (χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι όποιες καταστατικές λειτουργίες των παρατάξεων).
Με την κατάθεση του πρακτικού οι συμπράττουσες παρατάξεις λογίζονται (κατά πλάσμα δικαίου) ενιαία παράταξη.
Έτσι, προκύπτουν τα παρακάτω ερωτήματα, μερικά εκ των οποίων μπορούν να απαντηθούν με ασφάλεια, μόνον με παρεμπίπτουσα κρίση της δικαιοσύνης, αλλά όχι χωρίς συνέπειες, στο μέλλον.
Ερώτημα πρώτο: οι δημοτικοί σύμβουλοι των παρατάξεων αυτών, οι οποίοι για οποιονδήποτε λόγο δεν υπογράφουν το «ανέκκλητο» πρακτικό σύμπραξης, πώς δεσμεύονται και δη ανεκκλήτως.
Η παρ. 4 του ίδιου άρθρου του ν. 4555/2018 η οποία διατηρείται σε ισχύ δίδει την απάντηση. «Μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου μπορεί με γραπτή δήλωση του προς το προεδρείο να ανεξαρτητοποιηθεί, από τη δημοτική παράταξη που έχει εκλεγεί» αλλά και να ενταχθεί σε άλλη παράταξη.
Τα ίδια δικαιώματα όμως διατηρούν και οι υπογράφοντες το «ανέκκλητο πρακτικό» απλά αν αποχωρήσουν ή διαγραφούν χάνουν το «χαρτοφυλάκιο» που κατέχουν, το οποίο αποτελεί ενδεχομένως και το «κίνητρο» της συμμετοχής.
Ερώτημα δεύτερο: Με το άρθρο 4 του ν. 4623 /2019 «Αν η θέση του Δημάρχου μείνει κενή για οποιονδήποτε λόγο … οι σύμβουλοι της παράταξης του εκλεγέντος δημάρχου συνέρχονται σε ειδική συνεδρίαση και εκλέγουν έναν από αυτούς ως δήμαρχο». (τα προϊσχύοντα ήταν αντισυνταγματικές «κουτοπονηρίες»)
Εύλογα γεννάται το ερώτημα, ποια παράταξη, αυτή που κέρδισε τις εκλογές ή αυτή που προέκυψε από τη σύμπραξη.
Οι ασαφείς διατυπώσεις των προηγούμενων διατάξεων επιτρέπουν και δη χωρίς συνταγματικά προβλήματα και τις δύο ερμηνευτικές εκδοχές.
Η τελευταία φράση της παρ. 7 του άρθρου 66 σύμφωνα με την οποία «Από την κατάθεση του πρακτικού, οι συμπράττουσες παρατάξεις λογίζονται ως ενιαία παράταξη με την οποία εξελέγη ο δήμαρχος, για την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων, «επιτρέπει, κατά την άποψή μου, ενδεχομένως και να επιδιώκει την εκλογή του νέου δημάρχου από τη «λογιζόμενη» ως ενιαία παράταξη (τις συμπράττουσες παρατάξεις).
Προφανώς και δεν αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα της αυτοδιοίκησης, όπου όμως προκύψει, μπορούν να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα νομιμότητας, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Ερώτημα τρίτο: Μπορούν να «συμπράξουν» οι λοιπές παρατάξεις; Επιτρέπονται οι άτυπες συνεργασίες, η προσχώρηση ενός ή περισσοτέρων δημοτικών συμβούλων σε άλλη, αλλά επειδή δεν εκλέγονται, αλλά ορίζονται οι επιτροπές με βάση τον αριθμό των εκλεγμένων συμβούλων κάθε παράταξης. Όλοι μπορούν να είναι υποψήφιοι στο ενιαίο ψηφοδέλτιο, αλλά δεν μπορούν να εκλεγούν μέλη της οικονομικής επιτροπής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής, αν δεν «συμπράξει», η παράταξή τους, έστω και αν ψηφισθούν από το σύνολο του Δημοτικού Συμβουλίου. Με ανάλογο «δημοκρατικό» τρόπο «εκλέγονται» και τα προεδρεία των δημοτικών συμβουλίων (από την εποχή του ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ 1).
Έτσι, οι βιαστικές, πρόχειρες, αντιφατικές και αρκούντως αντιδημοκρατικές και ενδεχομένως αντισυνταγματικές διατάξεις, όχι μόνο δεν εξυπηρετούν το σκοπό για τον οποίο θεσπίσθηκαν, αλλά μπορούν να προκαλέσουν χαοτικές καταστάσεις, αν δεν δείξουμε όλοι υπευθυνότητα.
Με τις προτάσεις που καταθέσαμε στο διάλογο που βρίσκεται σε εξέλιξη με πρωτοβουλία του Δημάρχου, για την επίτευξη προγραμματικής συμφωνίας και τη διαμόρφωση ισχυρής προγραμματικής πλειοψηφίας, επιδιώκουμε να διευκολύνουμε με τις μικρές μας δυνάμεις τις ευρύτερες συναινέσεις και συνεργασίες, με την επισήμανση ότι οι διατάξεις του ισχύοντος πλέον νόμου λειτουργούν αποτρεπτικά για τη συμμετοχή μας στις επιχειρούμενες συμπράξεις, όπως προβλέπεται με τις προηγούμενες διατάξεις με τις οποίες καταλύεται η αυτονομία των υφιστάμενων παρατάξεων, ενώ δεν ρυθμίζεται και πολύ περισσότερο δεν εξασφαλίζεται η συλλογική, δημοκρατική λειτουργία της νέας παρατάξεως και κατ’ επέκταση η συλλογική και, εν τέλει, αποτελεσματική λειτουργία του Δήμου.
Είναι προφανές ότι η στάση αυτή δεν βάζει σε αμφισβήτηση τη διαχρονικά εκφρασμένη προσωπική (και όχι μόνον) εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του δημάρχου, σχετίζεται με τις αρχές και αξίες της παράταξης που εκπροσωπώ και τις διαχρονικές απόψεις μου για τη λειτουργία των θεσμών. Την εμπιστοσύνη μας αυτή άλλωστε τη μοιραστήκαμε με τους πολίτες του Ηρακλείου, στις επαναληπτικές εκλογές, όπου ουσιαστικά δεσμευθήκαμε να διευκολύνουμε το έργο του, με την αναγκαία όμως διευκρίνιση ότι δεν γίναμε μια παράταξη.
Έτσι, διερμηνεύοντας κατά το δυνατόν αξιόπιστα τη βούληση των πολιτών που μας εμπιστεύθηκαν, υποστηρίζουμε την άποψη ότι στο «Πρακτικό Σύμπραξης» πρέπει απαραιτήτως να περιγράφονται με σαφήνεια:
α) Το περιεχόμενο της προγραμματικής συμφωνίας (το πρόγραμμα κατά βάση του εκλεγμένου Δημάρχου εμπλουτισμένο και συμπληρωμένο από τα προγράμματα των συνεργαζομένων παρατάξεων).
β) Οι βασικές καταστατικές αρχές για τη συλλογική λειτουργία της «λογιζόμενης» ως ενιαίας παρατάξεως.
Είναι προφανές ότι δεν θέλουμε να επιβάλλουμε τις απόψεις μας, δεν αγνοούμε το μπόι μας, μπορούμε όμως με σεβασμό στις απόψεις των άλλων, να διευκολύνουμε την κυβερνησιμότητα του Δήμου, χωρίς να «συμπράξουμε» σε κάτι ασαφές.
