Όταν ο Μανώλης Γλέζος έδινε συνέντευξη στα παιδιά της Βιάννου!

Όταν η εμβληματική μορφή της Αριστεράς μιλούσε σε μικρούς μαθητές

Όπως έχει γίνει ήδη γνωστό, ο μεγάλος αγωνιστής Μανώλης Γλέζος, έφυγε για το μεγάλο ταξίδι το μεσημέρι της Δευτέρας σε ηλικία 97 ετών.

Η εμβληματική μορφή της Αριστεράς, κατέληξε στις 13:15 από καρδιακή ανεπάρκεια.

Με την είδηση του θανάτου του να κάνει τον γύρο της Ελλάδας και τα συλλυπητήρια για τον θάνατο του να πέφτουν "βροχή", ήρθε ξανά στην δημοσιότητα μια ιδιαίτερη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο μεγάλος αγωνιστής σε μαθητές της Βιάννου πριν από μερικά χρόνια.

Ειδικότερα, στο πλαίσιο του 1ου Συνεδρίου για το Ολοκαύτωμα και τις γερμανικές αποζημιώσεις τον Σεπτέμβριο του 2013. ο Μανώλης Γλέζος είχε μιλήσει σε μαθητές- δημοσιογράφους της εφημερίδας "Πεφταστέρι" του Δημοτικού Σχολείου Βιάννου, της ΣΤ' τάξης, της δασκάλας Μαρίας Παπαδημητροπούλου.

Η συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο αείμνηστος Γλέζος στους μικρούς μαθητές

Μ.Γλέζος: Γνώριζα ένα Ρώσο που ήξερε τριάντα επτά γλώσσες. Μιλούσε και ελληνικά. Ήξερε όλες τις Ελληνικές λέξεις. Μια μόνο δε γνώριζε. Δεν ήξερε τι θα πει «Πεφταστέρι». Έπρεπε να ήτανε εδώ να του εξηγήσετε εσείς…Λοιπόν, είμαι έτοιμος να απαντήσω στις ερωτήσεις σας.
Γιάννης: Νιώσατε φόβο εκείνο το ιστορικό βράδυ; Σκεφτήκατε να γυρίσετε πίσω άπραγοι;
Μ.Γλέζος: Όποιος λέει ότι δεν φοβάται λέει ψέματα. Το θέμα είναι να υπερνικήσεις τον φόβο.Ένα παράδειγμα:ήμασταν σε μια μάχη. Δίπλα μου ένας καταπληκτικός αγωνιστής ο οποίος δεν είχε ακούσει ποτέ του ήχο της σφαίρας. Και ξαφνικά πέρασε από πάνω μας η βολίδα. Κατουρήθηκε. Διότι ήταν άγνωστος ο ήχος της. Η υπέρβαση του φόβου είναι να γνωρίζεις το γεγονός για να μην το φοβάσαι.
Τώρα, όταν συνειδητοποιήσαμε τι έχει γίνει, από τη χαρά-νέα παιδιά ήμασταν-αρχίσαμε ένα χορό πάνω στη σημαία με τη σβάστικα.
Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Δηλαδή να σταματήσουμε το όργωμα; Αν σου αναθέσουν μια δουλειά δεν μπορείς να την αφήσεις στη μέση…
Κική: Πόσο καιρό ετοιμάζατε το σχέδιο; Μήπως έγινε χωρίς πολλή σκέψη;
Μ.Γλέζος: Όταν κάνεις μια ενέργεια εσύ η ίδια, την κάνεις ύστερα από διεργασία μέσα στο μυαλό σου.Το αποτέλεσμα της διεργασίας προϋποθέτει:γνώση του θέματος και να γνωρίζεις ποιος είναι ο ρόλος ο δικός σου μέσα σ’ αυτήν την ενέργεια. Το πόσο καιρό ετοιμάζαμε αυτό το σχέδιο δεν έχει σημασία. Ένα γεγονός μπορεί να το ετοιμάζεις πολύ καιρό και να μη δοθεί η ευκαιρία να το υλοποιήσεις. Δηλαδή πώς να το εξηγήσω• το πόσο καιρό ετοιμάζαμε αυτό το σχέδιο δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι ένα γεγονός μπορεί να το ετοιμάζεις πολύ καιρό, να μην βρίσκεται ευκαιρία να το κάνεις και κάποια στιγμή να είναι έτσι η περίπτωση που προχωράς. Πήρες την απάντηση, ικανοποιήθηκες;(γέλια)
Δημήτρης:Αν ξαναγινόσασταν νέος θα διαλέγατε να ζήσετε μια ήσυχη ζωή με την οικογένειά σας ή μια ζωή ταραγμένη, γεμάτη στερήσεις και αγωνίες;
Μ.Γλέζος:Αν κατάλαβα καλά, ρωτάς για ποιο λόγο κάνω την προσφορά μου στη ζωή; Εδώ στο συνέδριο (σ.σ.2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Ολοκαυτώματα, Βιάννος) γεννήθηκε ένα θέμα. Είπαμε να καθιερωθεί μια μέρα πανελλαδικά καθολικής μνήμης για τις θυσίες των Ελλήνων. Επειδή λοιπόν τέθηκε το θέμα, υποθετικά αρχίζει ο καυγάς: η Βιάννος πρώτα, το Δίστομο, όχι το Δίστομο, τα Καλάβρυτα και αρχίζουν τον καυγά ενενήντα ολοκαυτώματα. Είπα λοιπόν-για να βρούμε την άκρη-το καλύτερο απ’ όλα είναι ένα πράγμα• να ανατρέξουμε στην ιστορία και να πάμε σε τούτη τη συγκεκριμένη πράξη:η καλύτερη μονάδα αρμάτων μάχης της Γερμανίας που είχε το όνομα «Αδόλφος Χίτλερ»-για
11
να καταλάβετε, αφού είχε αυτό το όνομα πρέπει να ήταν η καλύτερη-,περνούσε έξω από τη Βυτίνα, ένα χωριό της Αρκαδίας και πετάχτηκε ένα παιδί 17 χρονών. Λέει «σταματήστε». Η φάλαγγα σταμάτησε και συνεχίζει το παιδί: «δε θα μας σκλαβώσετε. Αυτή τη στιγμή είμαι μόνος αλλά πίσω μου ακολουθεί ολόκληρος ο ελληνικός λαός». Ο διοικητής ρωτάει τον διερμηνέα τι είπε αυτό το παιδί. Όταν ο διερμηνέας του εξήγησε,τ ραβάει το αυτόματο και εκτελεί το παιδί. Δεν σταμάτησε όμως εκεί. Διέταξε τους στρατιώτες και πήραν έναν ογκόλιθο και λιώσαν το κεφάλι του νεκρού παιδιού. Ο Γερμανός έκανε τη δουλειά του. Σου λέει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν κεφάλια που βγάζουν τέτοιες ιδέες.
Ξαναλέω το μήνυμα: «σταματήστε, δε θα μας σκλαβώσετε, μας νικήσατε αλλά την ψυχή μας δεν πρόκειται να την σκλαβώσετε». Και ένα μήνυμα: «Εγώ έκανα την προσφορά μου απέναντι στην ιστορία του τόπου και απέναντι στον ελληνικό λαό, κάνε και συ το χρέος σου». Αν εκείνος έκανε αυτό, τι έπρεπε να κάνουμε εμείς οι υπόλοιποι; Γι’αυτό λέω, εκείνη η μέρα πρέπει να ανακηρυχθεί πανελλήνια ημέρα μνήμης. Το παιδί πήγε στον εχθρό μόνο του. Δεν πήγανε να το πιάσουνε. Πήγε μόνο του. Γι’ αυτό και η αφεντιά η δική μου
δεν μπόρεσε να σταματήσει από κείνη την ημέρα τον αγώνα. Πολλοί μου λένε: «δεν τ’ αφήνεις αυτά; Γέρασες…κάθισε στην μπάντα. Και γω τους λέω: θα πεθάνω όρθιος. Όρθιος τι θα πει; Μέχρι την τελευταία στιγμή στον αγώνα αυτή είναι η απάντησή μου.
Γιώργος:Είσαστε πολύ φίλοι με τον Απόστολο Σάντα; Μείνατε φίλοι στην υπόλοιπη ζωή σας;
Μ.Γλέζος: Γιατί επικεντρώνετε την προσοχή σας σε κείνη τη μέρα; Δεν ήταν πιο σημαντικό αυτό που έκανε εκείνο το παιδί στη φάλαγγα αρμάτων, από αυτό που κάναμε εμείς; Με τον Σάντα ήμασταν συμμαθητές και καθόμασταν στο πρώτο θρανίο. Εκείνος με τον Αντώνη τον Μοσχοβάκη (να μάθετε ποιος ήταν). Στο πίσω ο Θόδωρος και η αφεντιά μου. Εμείς λοιπόν οι τέσσερις ήμασταν μια παρέα, μια παρέα μεγάλη. Καταλαβαίνεις αυτοί που κάθονται στο ίδιο θρανίο δεν συνταιριάζουνε μεταξύ τους; Συνταιριάζουνε! Και με το διπλανό θρανίο, είτε πίσω είτε εμπρός συνταιριάζουνε. Εμείς λοιπόν τα δύο πρώτα θρανία συνταιριάξαμε. Ήμασταν μια παρέα, πειραζόμασταν μεταξύ μας. κοροϊδεύαμε ο ένας τον άλλο. Ξαφνικά μια μέρα, ήρθε ένα νέο παιδί και το βάλανε να καθίσει ανάμεσα σε μένα και τον Θόδωρο. Το ρωτήσαμε από πού ήταν και μας απάντησε από τα Δωδεκάνησα.
-Ξέρετε που είναι τα Δωδεκάνησα;
-Ναιαιαι!(μαθητές)
-Ε και μεις ξέραμε που είναι τα Δωδεκάνησα. Ε, «και γιατί ήρθες εδώ», τον ρωτάμε.
12

«Ε»λέει αυτός, «είναι μια ολόκληρη ιστορία. Τα Δωδεκάνησα είναι σκλαβωμένα από πολλά
χρόνια και τώρα τα έχει ο Μουσολίνι και απαγόρευσε την ελληνική γλώσσα να μιλιέται στα σχολεία και το επέτρεψε μονάχα στην πρώτη και δευτέρα Δημοτικού».Οπότε γεννήθηκε η ιδέα στους τέσσερις μας και σ’ αυτόν να απελευθερώσουμε τη Δωδεκάνησο. Πώς θα την απελευθερώναμε; Ζητήσαμε από τον κάθε ένα και από τον Λευτέρη τον Σελά να μας δώσει ονόματα από τη Δωδεκάνησο και αρχίσαμε να γράφουμε με τρόπο. «Μη νομίζεις ότι είσαι μοναχός σου, είμαι και ΄γω εδώ και ό,τι γράμματα μάθεις εσύ θέλω να μάθω και ΄γω» όλα αυτά με τρόπο (συνθηματικά) για να τους δείξουμε ότι ήμασταν στο πλευρό τους. Κάναμε και όρκο• κόψαμε το δάχτυλο και με λιγάκι αίμα υπογράψαμε ότι εμείς φτιάξαμε οργάνωση για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Στην πορεία μας λέει ο Σελάς: «να ξέρετε ότι ο Μουσολίνι είναι φασίστας και το φασιστικό καθεστώς δημιουργεί αυτή την κατάσταση».Έτσι η «Πατριωτική Ομάδα» έγινε και αντιφασιστική.
Μια μέρα-είχε έρθει η δικτατορία του Μεταξά στην Ελλάδα-μας μάζεψαν στην αυλή του Γυμνασίου και βλέπουμε ένα σωρό βιβλία πεταμένα. Βγαίνει ένας καθηγητής, κάνει ένα πύρινο λόγο εναντίον του περιεχομένου-ήταν φαίνεται ενοχλητικό στο καθεστώς- και βάζει φωτιά στα βιβλία!
Μας υποχρέωναν τότε, στο τέλος των εκθέσεων να γράφουμε: «και όλα αυτά γίνονται γιατί πρωθυπουργός της χώρας είναι ο Ιωάννης Μεταξάς, ο δημιουργός του τρίτου ελληνικού πολιτισμού».Εμείς προσπαθούσαμε να το γράφουμε με ειδικό τρόπο, «όπως μας είπαν οι καθηγητές»,να μη φανεί ότι τι λέμε εμείς. Αλλά είχαμε μια μεγάλη επιτυχία, καταπληκτική! Μας πήγαν εκδρομή στη Χαλκίδα. Στο τέλος της έκθεσης που γράψαμε για τον Εύριπο και την κίνηση των νερών, είπαμε ότι αυτά πηγαίνουν πάνω, κάτω και «αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πρωθυπουργός της χώρας είναι ο Ιωάννης Μεταξάς, ο δημιουργός του τρίτου ελληνικού πολιτισμού».Γράφτηκε από όλα τα παιδιά (γέλια).Σας είπα ολόκληρη την ιστορία για το πώς δρούσαμε εκείνη την εποχή για να δράσετε ανάλογα.
Αναστασία: Σήμερα,που η πατρίδα μας περνάει άσχημες μέρες, τι πρέπει να κάνουμε για να την προστατέψουμε;
Μ.Γλέζος: Πολλά πράγματα μπορούμε να κάνουμε. Πρώτα απ’όλα υπάρχει ένας αγώνας που κάνουν οι δάσκαλοι σας για να σταθεί η παιδεία σε ένα άλλο επίπεδο. Δεν μπορεί είναι ανεπίτρεπτο να απολύουν δασκάλους και παιδαγωγούς. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κοιτάζει μια κοινωνία που θέλει να σέβεται τον εαυτό της είναι η υγεία και το δεύτερο η μόρφωση. Η μόρφωση είναι τεράστιο πράγμα. Όλη η γνώση του ανθρώπου είναι μαζεμένη στα βιβλία. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές προσπαθούν να σας μεταφέρουν τη γνώση.Προσέξτε ό,τι άχρηστο μαθαίνετε και μπορείτε να το βρείτε από αλλού. Το μυαλό πρέπει να το υποχρεώνουμε να μάθει χρήσιμα πράγματα.
Μαρία: Κινδυνεύει η Ελλάδα από τον φασισμό;
Μ.Γλέζος: Επειδή πέρασα την Κατοχή, λέω ότι δεν κινδυνεύει. Δε λέω ότι δεν υπάρχει κίνδυνος, αλλά δεν κινδυνεύει να γίνει ένα καθεστώς φασιστικό. Όπως δεν κινδύνευσε και στην Κατοχή. Στην Κατοχή η πρώτη ενέργεια των Γερμανών ήταν να δημιουργήσουν μια οργάνωση την ΕΣΠΟ-εθνική σοσιαλιστική πατριωτική οργάνωση- και θέλανε όλους τους Έλληνες να γίνουνε φασίστες. Μια ομάδα νέων ανέλαβε και ανατίναξε τα γραφεία αυτής της οργάνωσης στον αέρα. Βέβαια, όταν ήρθε η πείνα η μεγάλη, τα αδύνατα στοιχεία με ελαττωμένη εθνική και κοινωνική συνείδηση-πιο καλύτερος ορισμός αυτός για μένα- προσχώρησε στα τάγματα ασφαλείας και ήταν οι αντίπαλοι μας. Δεν κατάφεραν όμως να μας νικήσουν. Εμείς τους νικήσαμε!

Παρέμβαση: Το καλό πάντα νικάει!
Μ.Γλέζος: Το δίκιο νικάει! Όχι το καλό.Υπάρχει κάποια διαφορά…
Ειρήνη: Πόσο δύσκολο και βαρύ είναι να είσαι ένα σύμβολο στη σημερινή κοινωνία;
Μ.Γλέζος: Σύμβολο με κάνανε, εγώ δεν ήθελα. Να σας πω κάτι. Σε μερικά σχολεία που πηγαίνω πετάγονται τα παιδιά και μου λένε: «σας έχουμε ανάγκη». Άμα έχετε ανάγκη έναν άλλο, μοναδικό, είστε χαμένοι. Πρέπει να έχετε στον εαυτό σας εμπιστοσύνη και όλοι μαζί να γίνετε μια γροθιά, να αντιμετωπίσετε τα πάντα. Ποτέ μόνος του κανείς δεν κάνει κάτι. Λοιπόν, δεν θέλω να με έχει ανάγκη κανένας. Να μην έχουνε ανάγκη από σωτήρες και αρχηγούς. Έχει πει ο Μπρεχτ ένα καταπληκτικό: «Ο Μ. Αλέξανδρος δεν είχε ούτε μάγειρα;».
Ελευθερία: Ήσασταν καλός μαθητής στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο;
Μ.Γλέζος: Όχι. Δεν ήμουν καλός μαθητής Ήμουν όλο αντιρρήσεις(γέλια). Δεν συμφωνούσαν οι καθηγητές…Υπήρχε ένας καθηγητής των Θρησκευτικών. Τότε μας υποχρέωναν να πηγαίνουμε στην εκκλησία. Έπειτα από έναν εκκλησιασμό πετάχτηκε και λέει: «δεν σας είδα να ανάψετε κερί!» Σηκώνω το χέρι μου και τον ρωτώ: «ρωτήσατε αν έχουμε λεφτά για το κερί; »Με πήρε από κακό μάτι. Και επειδή ήθελε να μαθαίνουμε παπαγαλιστί τα μαθήματα ,στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου-τότε εφαρμόστηκε πρώτη φορά η βαθμολογική κλίμακα του είκοσι-με φιλοδώρησε με ένα μεγαλόπρεπο βαθμό δύο. Προσέξτε…δύο…
Κική: Πείτε μας ένα αγαπημένο σας λογοτεχνικό βιβλίο και κάποιον αγαπημένο σας συγγραφέα ή ποιητή. Ποιο ήταν το πρώτο σας λογοτεχνικό βιβλίο;
Μ.Γλέζος: Ο πρώτος συγγραφέας που αγάπησα ήταν ο Πεσταλότσι, ένας καταπληκτικός παιδαγωγός. Ήταν το πρώτο μου εξωσχολικό βιβλίο. Η πρώτη μου δουλειά, μη σας φανεί παράξενο, ήταν δάσκαλος. Έκανα μάθημα λόγω της μάνας μου που ήταν δασκάλα, σ’αυτούς που δεν παίρναν δήθεν τα γράμματα. Στην Κατοχή η μάνα μου βρήκε τους γιους ενός φούρναρη, εγώ τους μάθαινα γράμματα και παίρναμε ένα καρβέλι ψωμί και ζούσε η οικογένεια. Οι πρώτοι ποιητές που διάβασα ήταν ο Βάρναλης, ο Παλαμάς, στη συνέχεια ο Ρίτσος και άλλοι πολλοί.
Χριστίνα: Τι θα συμβουλεύατε εμάς τους μαθητές του Δημοτικού σχολείου;
Μ.Γλέζος: Να έχετε εμπιστοσύνη στον εαυτό σας, στους συνεργάτες σας, συμμαθητές και στη δασκαλα σας.
Ηλιάννα: Ποια σημαία ή ποιες σημαίες εκτός της πατρίδας τους οφείλει να κρατάει ψηλά ένας άνθρωπος;
Μ.Γλέζος: Η σημαία είναι ένα σύμβολο. Αργότερα, όταν μεγαλώσετε, θα δείτε ότι θα φτάσουμε στο σημείο να μην έχουμε ανάγκη από σύμβολα. Ξέρετε πώς δημιουργήθηκαν τα σύμβολα; Όταν δύο φυλές συγκρούονταν έπρεπε να έχουν οι αντίπαλοι ξεχωριστά σύμβολα για να αναγνωρίζονται τα μέλη της ίδιας ομάδας. Δεν έχουμε ανάγκη από τέτοια σύμβολα. Αλλωστε τα σύμβολα πρέπει να πάρουν περιεχόμενο. Για παράδειγμα, κάθε λέξη είναι σαν ένα καρύδι. Η εξωτερική μορφή, οι φθόγγοι είναι το περικάρπιο. Η ψίχα είναι το νόημα. Άλλο σύμβολο είχαν οι αγωνιστές του 1821 και άλλο μετά. Το θέμα είναι η σημασία που δίνεις σ’αυτό.
Σ.Σ. Στη συνέχεια ο Μανώλης ο Γλέζος,ας μας επιτραπεί αυτή η προσφώνηση καθότι και ο ίδιος μας υπέδειξε να αποφεύγουμε την προσφώνηση «κύριος»,χωρίς να του τεθούν ερωτήσεις αφηγήθηκε ιστορίες ανθρωπιάς και αγώνα από τις φυλακές. Ο λόγος λοιπόν σ’ αυτόν:
14

Μ.Γλέζος: Ποτέ δεν πρέπει να πηγαίνει ο χρόνος σας χαμένος. Για σκεφτείτε ότι έχω περάσει τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου, τα χρόνια που ήμουνα νέος, στις φυλακές μέσα. Δηλαδή έχω κάνει δεκαέξι χρόνια φυλακή και εξορία. Και θα σας πω το πιο δύσκολο. Επειδή με ρωτήσατε πριν για το αν ήμουν άτακτος, ήμουν «άτακτος» και στις φυλακές. Δεν υπάρχει φυλακή της Ελλάδας που να μην έχω πάει και να μην με βάλουνε στο πειθαρχείο. Γιατί δεν υποτασσόμουνα σε τίποτα. Στις φυλακές Αβέρωφ αδειάσανε μια πτέρυγα για να μην έρχομαι σε επαφή με τους άλλους συγκρατούμενους μου, έστω και αν ήταν ποινικοί. Με βάλανε στο μεσαίο κελί της μεσαίας σειράς, χωρίς χαρτί, χωρίς μολύβι, χωρίς βιβλίο, εμένα που γράφω από το πρωί ως το βράδυ. Τι να κάνω τώρα εγώ; Μια φορά το μήνα μου δίνανε ένα φάκελο, μια σελίδα και έγραφα γράμμα στη μάνα μου. Έξω από το κελί είχανε ένα φύλακα. Αρχίζω λοιπόν μ’ αυτόν μια συστηματική δουλειά. Όχι τον έναν αλλά πολλούς ανάλογα με τις βάρδιες. Κάθε τέσσερις ώρες άλλαζε ο φύλακας. Με κάθε φύλακα κουβέντα, κουβένατ, κουβέντα. Και την κουβέντα την πήγαινα εκεί που ήθελα εγώ. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Στους έξι μήνες που πέρασα εκεί, χωρίς να έχω επαφή με κανένα άνθρωπο, στους έξι μήνες κατάφερα και έγραψα αυτό το βιβλίο. (σ.σ. Ο Μ.Γλέζος παρουσιάζει στα παιδιά το βιβλίο του με τίτλο «Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης της γλώσσας»).

Δεν υπερηφανεύομαι για την υποστολή της σημαίας, γιατί έκανα το χρέος μου όπως και άλλοι, ανώτεροι και πιο άξιοι από μένα. Υπερηφανεύομαι για το ότι χωρίς να έχω περάσει στα Πανεπιστήμια με έχουνε ανακηρύξει επίτιμο διδάκτορα Υδρογεωλογίας, Υδραυλικής, Μεταλλειολογίας, Γλωσσολογίας. Μη σας φαίνεται παράξενο...
 

Σημειώνεται οτι η κηδεία του Μανωλη Γλέζου θα γίνει δημοσία δαπάνη. Η τελετή όπως ανακοινώθηκε από την οικογένεια του, θα γίνει σε στενό οικογενειακό κύκλο, ενόψει και των μέτρων για τον περιορισμό του κορωνοιού.

Γίνε ο ρεπόρτερ του CRETALIVE

ΣΤΕΙΛΕ ΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ