Του Κωστή Ε. Μαυρικάκη
Ο εγωισμός είναι η συγκινησιακή βεβαιότητα του μεγαλείου μας. Η ματαιοσπουδία είναι η συγκινησιακή βεβαιότητα ότι οι άλλοι μας αναγνωρίζουν ή μας προσάπτουν αυτό το μεγαλείο. Αυτές οι δυο ιδιότητες δε συνάδουν απαραίτητα, ούτε και αλληλοαναιρούνται εκ φύσεως. Αν και συμβατές, είναι τελείως διαφορετικές.
Ο εγωισμός όταν υπάρχει από μόνος του, χωρίς να συμβαδίζει με τη ματαιοσπουδία, εκδηλώνεται συνήθως στην πράξη ως λαϊκισμός: Όποιος αισθάνεται σπουδαίος για το λόγο του ως δημόσιο πρόσωπο για κάποιο μέγιστο θέμα, αλλά δεν πιστεύει ότι οι άλλοι τον θεωρούν σπουδαίο, αποφεύγει να αντιπαραθέσει τις θέσεις του, στις απόψεις και τα τεκμηριωμένα επιχειρήματα που έχουν εκφράσει παλαιόθεν άλλοι γι’ αυτό το μέγιστο θέμα.
Η ματαιοσπουδία όταν ίσταται από μόνη της, χωρίς να ενδημεί και ο εγωισμός, πράγμα πιθανό αν και σπάνιο, εκδηλώνεται στην πράξη ιδίως αν είσαι δημόσιο πρόσωπο, ως παλιομοδίτικη γραφικότητα. Τουλάχιστον.
Πολλές φορές η παρακολούθηση του τοπικού δημόσιου βίου στην πλειονότητά του, είναι μια αγγαρεία· μια πλήξη που τη βιώνουμε χωρίς να την αντιλαμβανόμαστε: Είναι σαν μια βαρετή ταινία που τη βλέπεις λοξοκοιτώντας την, αλλά κάνοντας παράλληλα κάτι άλλο σοβαρότερο. Και για κάποιους πρωταγωνιστές του, ενίοτε είναι κάτι σαν νότες από εύθυμα διαλείμματα. Κάτι σαν τα ανέκδοτα που λεγόντουσαν στις αγρύπνιες των νεκρών στα κρητικά χωριά των περασμένων χρόνων για να περάσει η μακρόσυρτη νύχτα και, κυρίως για να βγει η υποχρέωση της αγρύπνιας.
Τον τελευταίο καιρό, εν είδη πληκτικού κατακλυσμού, είναι σε διατεταγμένη υπηρεσία ένας εργολαβικός λαϊκισμός για τα (δήθεν) τέρατα που ετοιμάζει το …ίδιο το ΥΠ.ΠΟ.Α. επάνω στην οχυρή νησίδα της Σπιναλόγκας. Για εστιατόρια και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος μέσα στα κτίρια του νοσοκομείου, καθώς και λοιπές τερατώδεις (δήθεν) χρήσεις. Χρήσεις που θα προσβάλλουν την ιστορική μνήμη «και θα παραδώσουν τη Σπιναλόγκα στην εκμετάλλευση» (sic) στα πλαίσια του ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης του υπουργείου για τη νησίδα.
Το γιατί η Σπιναλόγκα «έφαγε πόρτα» από το στερέωμα της διεθνούς αναγνώρισης είναι γνωστό: Μέχρι και οι πέτρες γνωρίζουν την ανεξέλεγκτη και δίκην αυτόκλητων διπλωματών και πρέσβεων πολιτισμού δραστηριότητα που είχαν αναλάβει κάποιοι αυτοδιοικητικοί, καπελώνοντας το στρατηγικό, καθοδηγητικό και επιτελικό ρόλο του ίδιου του ΥΠ.ΠΟ.Α. στη μεγάλη εθνική προσπάθεια. Είναι οι ίδιοι που κατηγορούν σήμερα το υπουργείο και συνεχίζουν να ναρκοθετούν και να υποθάλπουν τον κρατικό σχεδιασμό για ένα ιδιαίτερο μνημείο του ανθρώπινου πόνου, ένα παγκόσμιο μαρτυρικό τόπο.
Σε μια εποχή σήψης και καθολικής σχεδόν παρακμής, είναι αυτονόητο να αλλάζουν θέσεις τα πράγματα και οι καθρέφτες που επινοούνται για να επιστρέψουν αλλού τις ευθύνες τους κάποιοι. Να μας ξεγελούν με ασύστολη μαεστρία. Τον τελευταίο καιρό, κάποιοι υπό τον μανδύα εκείνου του άλλου τους εαυτού, του θεσμικού, έχουν επιδοθεί σε μια συστηματική και εργολαβική προσπάθεια παραπληροφόρησης και ασύστολης κινδυνολογίας για τα «σκοτεινά» σχέδια που απεργάζεται το ίδιο το ελληνικό υπουργείο πολιτισμού επάνω στη νησίδα. Και προτάσσουν την όντως ιδιαιτερότητά της, που την κατατάσσει επάξια δίπλα σε άλλους μαρτυρικούς τόπους συλλογικής μνήμης της ανθρωπότητας όπως το Άουσβιτς κ.λπ. Ένας απύθμενος λαϊκισμός και καιροσκοπισμός δίκην προσωρινού σωσίβιου δημοτικότητας σε μια υπνώτουσα κοινωνία. Σκεφτείτε, ότι όλα αυτά που ακούγονται τελευταίως, είναι κάτι ανάλογο με το να βγαίνει ο τοπάρχης της Κρακοβίας και να λαϊκίζει ότι μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς θα γίνει …ντίσκο και οι Πολωνοί θα πρέπει να ξεσηκωθούν!
Είναι οξύμωρο και ακραία προκλητικό το κρεσέντο υποκρισίας και κυνισμού που τεκταίνεται εργολαβικά τον τελευταίο καιρό για τη μαρτυρική νησίδα: Οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί της ενταξιακής αποτυχίας στη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα και να μετέρχονται λαϊκισμού του πεζοδρομίου, για δήθεν σατανικά σχέδια προσβολής της ιστορικής μνήμης της νησίδας, που ετοιμάζει το ίδιο το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού.
Είναι γνωστό το συστηματικό και παρατεταμένο καπέλωμα των προηγούμενων χρόνων στους χειρισμούς του ΥΠ.ΠΟ.Α. από εκείνους που χάριν προσωπικής ίππευσης του καλάμου, ευελπιστούσαν ότι θα στέφονταν μόνοι τους τις δάφνες της ένταξης στην UNESCO. Όπως ακριβώς το έπραττε και ο Καίσαρ: Συνεχώς φορούσε δάφνινο στεφάνι, για να κρύβει επιμελώς τη φαλάκρα του. Και βέβαια, η νομοτέλεια της φύσης, είναι αδήριτη σε όλες τις κλίμακες. Τόσο εκείνη όσο και η ζωή απεχθάνονται το κενό. Όπως στρώσει κανείς, θα κοιμηθεί. Σήμερα, τα επίχειρα των φρικτών χειρισμών μιας μικρής κάστας που πυρπόλησε το όραμα, τα πληρώνει ο τόπος ολόκληρος. Και είναι τα χρεωστικά χάριν ηροστράτεων συμπλεγμάτων από ουρανόπεμπτους σωτήρες των τόπων (τους) που συνήθως δεν διαθέτουν θεϊκές βούλες.
Γιατί είναι όμως εκ του πονηρού και αστήρικτες οι κατηγορίες κατά του ΥΠ.ΠΟ.Α. για τους σχεδιασμούς του στο μαρτυρικό νησί; Γιατί όλα αυτά που εκπορεύονται με καταιγισμό στα ΜΜΕ τον τελευταίο καιρό από ανθρώπους που ευθύνονται για το δεικτικό ολοκαύτωμα ένταξης στην UNESCO, είναι απλά και μόνον φτηνά χαλκεία μετάθεσης ευθυνών;
Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους, απλά κάποιοι διαθέτουν à la carte και επιλεκτική μνήμη. Πριν ακριβώς από 11 χρόνια (καλοκαίρι 2011) μια γνωστή παγκόσμια αμερικάνικη τηλεοπτική υπερπαραγωγή, ριάλυτι σόου, έφαγε πόρτα από το ΥΠ.ΠΟ.Α. δια του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) ώστε να της παραχωρηθεί η νησίδα για διαφημιστικά γυρίσματα και φωτογραφήσεις. Τι περιελάμβανε το σενάριο των γυρισμάτων και φωτογραφήσεων; Μα μοντέλα με κατάλληλο μακιγιάζ που θα είχαν μεταμορφωθεί σε …χανσενικές και χανσενικούς με σκουλικοφαγωμένα πρόσωπα, που θα περιπλανούνταν μέσα στα ερείπια και πάνω από τα θαλάσσια τείχη και τους προμαχώνες! Αυτό και μόνον ήταν αρκετό ώστε τα μέλη της συντριπτικής πλειοψηφίας του ΚΑΣ να πειστούν ότι βρίσκονταν ενώπιον του μεγαλύτερου αποτροπιαστικού γεγονότος της σκύλευσης, της βάναυσης διαπόμπευσης και βάρβαρης προσβολής της ιερότητας και της ιστορικής μνήμης του νησιού!
Πολύ πριν, κάποιοι εσχάτως εκκολαπτόμενοι κήνσορες αποκλειστικότητας στην υπεράσπιση της ιστορικής μνήμης και της μνημοσύνης στην ιερότητα του μνημειακού συνόλου του φρουρίου, υπήρξαν κάποιοι άλλοι που έχουν θέσει κόκκινες γραμμές στην υπεράσπιση των ισχυρών συμβολισμών του νησιού σαν μαρτυρικό τόπο δίπλα σε άλλους μαρτυρικούς τόπους της ανθρωπότητας. Δεν είναι αποκλειστικότητα η υπεράσπιση των ισχυρών συμβολισμών ενός μνημείου από κανέναν. Άλλωστε η ίδια η λέξη έλκει τη ρίζα της από το ουσιαστικό «μνήμη». Σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, η μνημοσύνη των λαών αλλά και της τοπικής ιστορίας είναι αυτή που συντηρεί την Ιστορία και το παρελθόν. Και είναι αυτή που αναπόφευκτα συμβάλλει στον ασφαλή σχεδιασμό για τις μελλοντικές γενιές.
Στον απόηχο ενός φαιδρού λαϊκισμού και πρωτοφανούς κινδυνολογίας για ιστορική σύληση της Σπιναλόγκας από το ίδιο το ελληνικό υπουργείο πολιτισμού, ας γνωρίζουν οι εμπνευστές αυτών των χαλκείων, ότι πολύ πριν από τα ψεύδη τους, τόσο η ανθρωπότητα, όσο και η χώρα μας έχουν καθορίσει λεπτομερειακά την αποστολή των μνημείων στο σύγχρονο κόσμο μέσα από Διεθνείς Συνθήκες και Συμβάσεις, που όλες, ατυχώς γι’ αυτούς, έχουν ενταχτεί στο Ελληνικό Δίκαιο των Αρχαιοτήτων και στην Ελληνική Νομοθεσία Μνημείων.
Έχομε μάθει στην άκρατη υλιστική εποχή μας και στο κυνήγι της επικαιρότητας και της δημοτικότητας, ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Πριν όμως δούμε τα μέσα, πρέπει να μάθουμε τι είναι αυτό που αγιάζει το σκοπό. Κι αν ο σκοπός των εσχάτως αυτοχριζόμενων ως αποκλειστικοί υπερασπιστές της Μνήμης απέναντι σ’ ένα εχθρικό Κράτος και Πολιτεία, είναι η «διεθνής προβολή του τόπου» τους μαζί με τη δική τους, τότε αναπόφευκτα πρέπει ως Κοινωνία και Πολιτεία να βάλουμε μια κόκκινη γραμμή στα όρια μέχρι που μπορεί να φτάσει αυτό το θράσος του αυτοχριζόμενου υπερασπιστή του τόπου που παντού βλέπει κυνήγια μαγισσών. Όπως δεν μπορούμε να φανταστούμε μια επίδειξη εσωρούχων στα κρεματόρια του Άουσβιτς, όπως δεν μπορούμε να φανταστούμε ένα ριάλυτι ζευγαρώματος στις φυλακές της Μακρονήσου, όπως δεν μπορούμε να φανταστούμε μια πορνοταινία μπροστά στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα, έτσι δεν μπορούμε ούτε να μεταμφιέσουμε μοντέλα σε λεπρές που να φωτογραφίζονται ως φαντάσματα στα ερείπια, ούτε να λειτουργήσουμε εστιατόρια και μπουζούκια μέσα στη Σπιναλόγκα. Ας κοιμούνται λοιπόν ήσυχοι οι έσχατοι επαναστάτες (με ή χωρίς αιτία)…
Σχετικά:
Το φάντασμα του Ηρόστρατου είναι εδώ
Μαύρες τρύπες με φόντο την Παγκόσμια Κληρονομιά
Υπάρχει λοιπόν το τέλειο έγκλημα;
Ελληνικές μνήμες της 7ης τέχνης στην πόλη του φωτός
Η ελληνική άνοιξη της Σπιναλόγκας
Η Σπιναλόγκα στον σουρεαλιστικό κινηματογράφο!
Η παράκτια βιωσιμότητα και ο κυνισμός του Επιμηθέα
Αναπλάθοντας μια βιβλική νόσο, περιπλέοντας το στίγμα στην ιατρική
Με τον Ορχάν Παμούκ στη Σπιναλόγκα
Στον Άγιο των χανσενικών πίσω από τα θαλάσσια τείχη
Το ντοκουμέντο με την επίσκεψη του διάσημου γιατρού στο κολαστήριο της Κρήτης
Οι (πολλές) κολυμβήθρες της Σπιναλόγκας, οι εξωθεσμικές παρεμβάσεις και η UNESCO
Οι υψηλές εθνικές προσπάθειες και τα επικίνδυνα καπέλα - Η περίπτωση της Σπιναλόγκας
Η «κερκόπορτα» της Σπιναλόγκας παραμένει ακόμα ανοιχτή!
Η Σπιναλόγκα ως νέο …Ελντοράντο πλουτισμού!