Η προειδοποίηση ότι η εμβολιαστική ανισότητα θα διόγκωνε τις επιπτώσεις της πανδημίας δείχνει να επιβεβαιώνεται από μαθηματικό μοντέλο που δείχνει ότι η ισότιμη πρόσβαση στον εμβολιασμό θα είχε αποτρέψει 1,3 εκατ. θανάτους μέχρι τα τέλη του 2021.
Ακόμα περισσότεροι θάνατοι, έως και 3,8 εκατομμύρια σε παγκόσμιο επίπεδο, θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί αν η ισότιμη διάθεση των εμβολίων είχε συνδυαστεί με τη διατήρηση άλλων μέτρων πρόληψης στις πλούσιες χώρες, όπως η απαγόρευση των μεγάλων συναθροίσεων και η χρήση μάσκας.
Η μελέτη, η οποία βασίστηκε σε μαθηματικά μοντέλα που τροφοδοτήθηκαν με δεδομένα για τους πλεονάζοντες θανάτους σε 152 χώρες, δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση Nature Medicine.
Μέχρι τα τέλη του 2021, περίπου ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός είχε λάβει τουλάχιστον δύο δόσεις εμβολίου Covid-19. Η πρόσβαση όμως μόνο ισότιμη δεν ήταν: στις πλουσιότερες χώρες η εμβολιαστική κάλυψη έφτανε τότε το 75%, ενώ σε ορισμένες φτωχές χώρες δεν ξεπερνούσε το 2%.
Πολλά ανεπτυγμένα κράτη παρήγγειλαν αρκετά υποψήφια εμβόλια, καθώς δεν γνώριζαν ποια από αυτά θα αποδεικνύονταν αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα να έχουν τελικά περίσσεια εκατομμυρίων δόσεων. Προχώρησαν τελικά και στον εμβολιασμό παιδιών, τα οποία δεν διατρέχουν υψηλό κίνδυνο από τον κορωνοϊό, τη στιγμή που άλλες χώρες αδυνατούσαν να καλύψουν ακόμα και τις ομάδες υψηλού κινδύνου.
Προκειμένου να εκτιμήσει τις επιπτώσεις της εμβολιαστικής ανισότητας, η ομάδα του επιδημιολόγου Σαμ Μουρ στο Πανεπιστήμιο του Ουόργουικ στη Βρετανία αξιοποίησε δεδομένα για την εμβολιαστική κάλυψη και την υπερβάλλουσα θνησιμότητα για να προσομοιώσει τι θα είχε συμβεί αν τα εμβόλια είχαν διανεμηθεί σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε χώρας αντί σύμφωνα με τον πλούτο της.
Οι ερευνητές εξέτασαν τα αποτελέσματα του εμβολιασμού τόσο στην εξάπλωση του SARS-CoV-2 όσο και στη σοβαρότητα της λοίμωξης Covid-19. Δεν έλαβαν ωστόσο υπόψη παράγοντες όπως η δυνατότητα κάθε χώρας να διατηρεί τα εμβόλια στις ενδεδειγμένες συνθήκες.
Τα αποτελέσματα της μελέτης βρίσκονται σε συμφωνία με προηγούμενη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Lancet Infectious Diseaseas, η οποία επίσης βασίστηκε σε μαθηματικά μοντέλα αλλά χρησιμοποίησε διαφορετικό σετ δεδομένων. Οι ερευνητές εκτιμούσαν ότι τα εμβόλια απέτρεψαν σχεδόν 20 εκατ. θανάτους, όμως οι θάνατοι στις φτωχές χώρες θα μπορούσαν να ήταν 45% λιγότεροι αν οι φτωχότερες χώρες είχαν εμβολιάσει το 20% του πληθυσμού τους έως το 2021.
O Σαμ Μουρ, ο επικεφαλής της νέας μελέτης, αναγνωρίζει ότι δεν θα ήταν ρεαλιστικό να περιμένει κανείς από τις πλούσιες χώρες να διαθέσουν εμβόλια στις φτωχότερες πριν καν εμβολιάσουν τον δικό τους πληθυσμό.
Θεωρεί όμως ότι υπάρχει μια μέση λύση που θα πρέπει να εξεταστεί από τις κυβερνήσεις στην περίπτωση νέας πανδημίας.
«Οι χώρες του πρώτου κόσμου μπορούν να εμβολιάζουν όλους τους πολίτες άνω των 60 ετών […] πριν βοηθήσουν άλλες χώρες να καλύψουν τη διαφορά» δήλωσε στον δικτυακό τόπο του Nature.
«Ακόμα κι αν η πρόσβαση δεν ήταν ισότιμη, ίσως θα υπήρχε περιθώριο να βοηθήσουμε άλλες χώρες από τη στιγμή που καταφέρνουμε να εξασφαλίσουμε εμβόλια για εμάς σε κάποιο βαθμό».
