του Πέτρου Μηλιαράκη*
Το κράτος του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βορείου Ιρλανδίας, επισήμως αποκαλούμενο εν συντομία «Ηνωμένο Βασίλειο», αλλά στη συνήθη εκφορά του λόγου αποκαλούμενο Μεγάλη Βρετανία ή Βρετανία, αφορά συνταγματική μοναρχία αλλά και κοινοβουλευτική δημοκρατία. Είναι δε η κοιτίδα του Κοινοβουλευτισμού. Αρχηγός της κυβέρνησης είναι ο Πρωθυπουργός και αρχηγός του κράτους ο Μονάρχης.
Στο παρόν κείμενο λαμβάνεται υπ’ όψιν ο όρος «Βρετανία», από τον οποίο προέρχεται και η καθιερωμένη έκφραση-λέξη «Brexit» που αφορά συντομογραφία της φράσης: «British exit».
Η Βρετανία απαρτίζεται από την Αγγλία, την Σκωτία, την Ουαλία και τη Βόρεια Ιρλανδία. Υπ’ όψιν δε ότι η Σκωτία, η Ουαλία και η Βόρεια Ιρλανδία διαθέτουν «αποκεντρωμένες» διοικήσεις με «διάφορες εξουσίες», ενώ η συγκεκριμένη κρατική οντότητα διατηρεί διάφορων βαθμών δεσμούς με εξαρτώμενα εδάφη του Βρετανικού Στέμματος, καθώς εξουσιάζει και δέκα τέσσερα (14) υπερπόντια εδάφη (π.χ. Γιβραλτάρ).
Η ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΗ ΜΕ ΔΙΑΡΚΕΙΣ ΕΠΙΦΥΛΑΞΕΙΣ
Η Βρετανία προσχώρησε στην (τότε) Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), την 1η Ιανουαρίου του 1973. Επρόκειτο για απόφαση της τότε συντηρητικής κυβέρνησης του Έντουαρντ Χιθ. Το τότε όμως αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα, με αρχηγό τον Χάρολντ Ουίλσον (αναφέρομαι σε ιστορικό ηγέτη), προσήλθε στις γενικές εκλογές του Οκτωβρίου του 1974, δεσμευόμενο για την επαναδιαπραγμάτευση των όρων συμμετοχής της Βρετανίας στην τότε ΕΟΚ και την διεξαγωγή σχετικού δημοψηφίσματος.
Έτσι το 1975 στη Βρετανία διεξήχθη δημοψήφισμα, στο οποίο το εκλογικό σώμα ρωτήθηκε εάν η χώρα θα έπρεπε να παραμείνει στην ΕΟΚ. Όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα και ο τύπος εν γένει υποστήριξαν την παραμονή της χώρας στην ΕΟΚ. Ωστόσο υπήρξαν και διαφωνίες στο Εργατικό Κόμμα. Λόγω δε του ότι το Υπουργικό Συμβούλιο ήταν διχασμένο, ο Χάρολντ Ουίλσον ανέστειλε τη Συλλογική Ευθύνη του Υπουργικού Συμβουλίου και επέτρεψε στους υπουργούς του να ψηφίσουν κατά συνείδηση. Έτσι οι 7 από τους 23 υπουργούς υποστήριξαν την «αποχώρηση». Ιστορικώς δε επεκράτησε το «Ναι», εκτός από τα Νησιά Σέτλαντ και τις εξωτερικές Εβρίδες. Έτσι η Βρετανία παρέμεινε στην ΕΟΚ.
- Η ΩΡΑ ΤΟΥ BREXIT
Τα πράγματα όμως παρά την «ιδιότυπη σχέση» της Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) είχαν και ...συνέχεια. Ειδικότερα:
1) Τον Ιανουάριο του 2013, ο συντηρητικός Βρετανός Πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ανακοίνωσε πως το Συντηρητικό Κόμμα θα διεξάγει δημοψήφισμα μέχρι το τέλος του 2017, περί συμμετοχής της χώρας στην ΕΕ με «ανανεωμένο πακέτο όρων», υπό την προϋπόθεση επανεκλογής του στις εκλογές του 2015 (όπως και έγινε).
2) Το Συντηρητικό Κόμμα του Ντέιβιντ Κάμερον κέρδισε τις γενικές εκλογές του 2015 και επεξεργάστηκε το ερώτημα που τέθηκε στους Βρετανούς πολίτες. Το ερώτημα είχε ως εξής: Να παραμείνει το Ηνωμένο Βασίλειο ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος ήταν: 51,89% «αποχώρηση» και 48,11% «παραμονή» στην ΕΕ. Υπ’ όψιν δε ότι η Σκωτία και η Βόρεια Ιρλανδία «αντέδρασαν» για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, καθώς η μεγάλη τους πλειοψηφία ψήφισε την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ.
ΟΙ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Στον παρόντα χρόνο «θεωρητικώς» η 31η Οκτωβρίου 2019 λογίζεται ως ημερομηνία αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ, αν και πολλά, πολλές φορές ιδιόμορφα και ακατανόητα έχουν λάβει χώρα, για να επιμείνουμε στην ημερομηνία αυτή καθόσον τα δύο μεγάλα κόμματα (όταν γράφονται οι γραμμές αυτές), δεν έχουν οριστικώς τοποθετηθεί σε μια συγκεκριμένη διαδικασία «επίλυσης» των όρων αποχώρησης (ακόμη και μη αποχώρησης) της Βρετανίας από την ΕΕ.
Η διαδικασία μακράς διακοπής των εργασιών του Κοινοβουλίου, καθώς και η προσφυγή ακόμη και σε δικαιοδοτικά Όργανα, σε συνδυασμό με ασαφείς πολλές φορές δηλώσεις, όπως εκείνη του Εργατικού Κόμματος για μια «ήπια συμφωνία» για το Brexit με τις Βρυξέλλες, προδήλως αφορούν φαινόμενα τα οποία δεν αποσαφηνίζουν την κατάσταση. Άξιο επισημείωσης είναι δε ότι ακόμη και ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν (αφορά σοβαρότατη προσωπικότητα), σε άρθρο του στον Guardian, υποστήριξε την ανάγκη δεύτερου δημοψηφίσματος, στο οποίο όμως ο ίδιος θα είναι «ουδέτερος» ως προς την επιρροή του για το αποτέλεσμα. Όλα αυτά καταγράφουν τη «θολή εικόνα», της τρέχουσας πολιτικής περιόδου στη Βρετανία, που δεν επιτρέπει ακόμη και στους πιο έμπειρους και από μακρού χρόνου παρατηρητές των πολιτικών πραγμάτων στο «Μεγάλο Νησί», να προβλέψουν με ασφάλεια τις εξελίξεις.
ΤΟ BACKSTOP ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ
Ένα από τα κύρια σημεία που δυσκολεύουν την τελική λύση για τον τρόπο αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ είναι το περίφημο backstop. Περί το backstop μπορεί να υπάρξει ευρύτατη αναφορά και για το πολιτικό σκέλος του και για το οικονομικό σκέλος του. Ωστόσο, εν συντομία μπορούν να καταγραφούν τα εξής:
α) Το κυρίαρχο στοιχείο ειρήνευσης των εντάσεων στην Ιρλανδία ήταν η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998. Αφαιρούσε στους ελέγχους ασφαλείας από τα ιρλανδικά σύνορα. Πριν τη συμφωνία αυτή υπήρξε μακρά περίοδος συγκρούσεων, γνωστή ως «The Troubles». Αφορούσε περίοδο βίας ανάμεσα στους Ρεπουμπλικάνους που επεδίωκαν η Βόρεια Ιρλανδία να ενσωματωθεί στην Ιρλανδία και στους «Πιστούς» οι οποίοι επιδίωκαν να παραμείνουν μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. Συνεπώς επιστροφή σε «σκληρά σύνορα» θα μπορούσε να προκαλέσει και πάλι πολιτική βία και κρίση.
β) Η δημιουργία «σκληρών συνόρων» συνδέεται με οικονομικά ζητήματα, καθόσον πάνω από 30.000 εργαζόμενοι μετακινούνται από και προς τη Βόρεια Ιρλανδία και Ιρλανδία. Εάν λοιπόν η Βρετανία επιμένει να εγκαταλείψει την Ενιαία Αγορά της ΕΕ και την τελωνειακή Ένωση, τότε όλα τα αγαθά και όλες οι υπηρεσίες εντός και εκτός της Βρετανίας, από και προς την ΕΕ θα αφορούν «νέα κατάσταση». Η επίλυση συνεπώς του λεγόμενου backstop είναι από τα καίρια ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν.
Σε κάθε περίπτωση, η ζοφερή κατάσταση που υφίσταται στην παρούσα συγκυρία οφείλεται πρωτίστως στην ανικανότητα της παρούσας βρετανικής κυβέρνησης να διαχειριστεί το Brexit.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
«η ζοφερή κατάσταση που υφίσταται στην παρούσα συγκυρία οφείλεται πρωτίστως στην ανικανότητα της παρούσας βρετανικής κυβέρνησης να διαχειριστεί το Brexit»
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
